Paniagą pod Luftmaszynę, a stąd już blisko na Baldachówkę... Rzeszów - miasto na styku kultur
Abstrakt
At the times of Rzeszów incorporation, it was located in the borderland with Russia, that is on the meeting point of two cultures and two religions (Catholicism and the Orthodox Church). In the 16th century, first Jews came to the city with their own religion. Whereas, at the times of Partition of Poland, German speaking Austrians occurred in Rzeszów. This paper attempts to describe influence of multi-cultural character of Rzeszów on its onymic resource. Three names popular in the city were analysed: Paniaga, Baldachówka and Luftmaszyna – all three can be seen on the city signboards, plaques, in documents. They differ in terms of origin, but the objects are close in terms of distance, which designates similar time when they were built (at the turn of the 19th and 20th centuries). They all are rooted in the onomastic image of the city and serve as a proof of former language interferences (the first name comes from the Lvov dialect, the second one – from German, the third one – from the Jewish surname), and now they are treated as peculiar onymic monuments representing three communities that – besides Poles – affected onymic image of the city.
Downloads
Bibliografia
Bieniasz J., 1957, Edukacja Józia Barącza. Powieść dla młodzieży, Kraków.
Borowiejska-Birkenmajerowa M., 1994, Rozwój przestrzenny [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. I, Rzeszów, s. 167–191.
Borowiejska-Birkenmajerowa M., 1994a, Rozwój przestrzenny miasta za Mikołaja Spytka Ligęzy [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. I, Rzeszów, s. 259–272.
Borowiejska-Birkenmajerowa M., 1994b, Miasto rezydencjalne Lubomirskich [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. I, s. 303–319.
Czarnota M., 2001, Rzeszowskie ulice i okolice, Rzeszów.
Doroszewski W. (red.), 1958–1969, Słownik języka polskiego, t. I–XI, Warszawa.
Habela J., Kurzowa Z., 1989, Lwowskie piosenki uliczne, kabaretowe i okolicznościowe do 1939 roku, Kraków.
Handke K., 1992, Polskie nazewnictwo miejskie, Warszawa.
Hennig W., 2011, Baldachówka [hasło w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. J. Draus, G. Zamoyski, Rzeszów, s. 37.
Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W. (red.), 1900–1927, Słownik języka polskiego, t. I–VIII, Warszawa.
Kawałek J., 2011, Luftmaszyna [hasło w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. J. Draus, G. Zamoyski, Rzeszów, s. 365–366.
Kłos S., 2006, Rzeszów. Przewodnik po śródmieściu i osiedlach Rzeszowa, Rzeszów.
Kotula B., 2008, Niegdysiejsze hotele i zajazdy, „Nasz Dom Rzeszów”, nr 10 (36), s. 12.
Kotula F., 2003, Tamten Rzeszów, Rzeszów.
Kurtyka J., 1994, Osadnictwo średniowieczne. Początki osady i miasta [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. I, s. 97–166.
Leśniak F., 1994, Życie gospodarcze, społeczne i kulturalne [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. I, Rzeszów, s. 193–218.
Linde S.B., 1854–1860, Słownik języka polskiego, t. I–VI, Lwów.
Malczewski J., 1998, Przestrzeń miejska, jej zagospodarowanie i zabudowa [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. II, Rzeszów, s. 13–45.
Motylewicz J., 1994, Przemiany gospodarcze, demograficzne i ustrojowe [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. I, Rzeszów, s. 221–258.
Myszka A., 2010, Nazwy obiektów rzeszowskich teatrów i kin – w perspektywie diachronicznej [w:] Rzeszów i okolice. Język – historia – kultura, red. J. Lizak, E. Błachowicz, Rzeszów, s. 108–121.
Myszka A., (w druku), Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta, Rzeszów.
Opas T., 1998, Mieszkańcy [w:] Dzieje Rzeszowa, red. F. Kiryk, t. II, Rzeszów, s. 47–59.
Popowska-Taborska H., 1999, Językowe wykładniki opozycji swoi–obcy w procesie tworzenia etnicznej tożsamości [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 57–63.
Prus B., 1983, Placówka, wyd. 20, Warszawa.
Rudnicka-Fira E., 1998, Losy nazw własnych na ziemiach polskich w czasie okupacji hitlerowskiej (nazwy miejscowe i nazwy ulic), „Prace Językoznawcze Uniwersytetu Śląskiego”, t. 25: Studia historycznojęzykowe, s. 143–152.
Rutkowski M., 2003, Nazwy na sprzedaż: o nazewnictwie na usługach marketingu, „Onomastica” XLVIII, s. 239–254.
Rymut K. (red.), 1992, Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. I, Kraków.
Rymut K. (red.), 1995, Słownik imion współcześnie w Polsce używanych, Kraków.
Czarnota M., Ulica Kościuszki, dawniej Farna, http://www.rzeszow.pl/miasto-rzeszow/historia/rzeszowskie-historie-i-historyjki/ulica-kosciuszki-dawniej-farna [dostęp: czerwiec 2015].
Słownik bałaku lwowskiego, http://www.stankiewicz.e.pl/ludobojstwo/lwowska_gwara.html [dostęp: lipiec 2015].
Słownik gwary kresów, http://blogiceo.nq.pl/bramakresow/2013/01/08/slownik-gwary-kresow-cz-1 [dostęp: czerwiec 2015].
Szur popud mur, http://www.bibliotekapiosenki.pl/Szur_popud_mur [dostęp: czerwiec 2015].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.