Kategoria pamięci zbiorowej w urbanonimii
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.14Słowa kluczowe:
pamięć zbiorowa, urbanonimia, zapominanie, niepamięć, media pamięciAbstrakt
Pamięć zbiorowa stanowi narzędzie poznania, a zarazem pełni rolę kulturotwórczą. Aby istniała, musi być stale aktualizowana: często przywoływana, reinterpretowana, wzmacniania. Nazwy pełnią w tym procesie rolę swoistego środka kodowania pamięci z kilku powodów: są w miarę trwałe, na stałe przypisane do określonych denotatów, mają zdolność konotacji wielu treści. Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule jest analiza elementów pamięci zbiorowej zakodowanych w nazwach obiektów przestrzeni miejskiej: próba usystematyzowania sposobów interpretowania i przekazywania tej pamięci oraz ocena roli różnych typów motywacyjnych nazw w procesach pamięciotwórczych. W kontekście nazw miejskich ważne jest też pytanie o relacje między pamięcią a zapominaniem i niepamięcią oraz poszukiwanie odpowiedzi na to, jakie elementy bywają wymazywane z nazewniczej przestrzeni miasta, jakie praktyki nominacyjne prowadzą do „dialogu pamięci”, a jakie do „konfliktu pamięci”, w jaki sposób historia i polityka sterują mechanizmami pamięciotwórczymi poprzez onimię.
Downloads
Bibliografia
Assmann, J. (2008). Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacji starożytności, tłum. A. Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Bartmiński, J. (2001). Język w kontekście kultury. W: J. Bartmiński (red.). Współczesny język polski (s. 103–120). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Borowiak, P. (2017). Културната памет на имената. Избрани примери [The cultural memory of proper names]. Научни трудове, 54, nr 1 А, 145–154.
Chlebda, W. (2012). Pamięć ujęzykowiona. W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.). Tradycja dla współczesności, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej (s. 109–119), Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Chlebda, W. (2018). Pamięć a język. Zarys relacji. W: W. Czachur (red.). Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne (s. 56–67). Warszawa: Wydawnictwo UW.
Cybulski, M., Rogowska-Cybulska, E. (2016). Kartuskie nazwy ulic jako nośnik pamięci zbiorowej. W: M. Święcicka, M. Peplińska (red.). Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie (s. 427–436). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Czachur, W. (2016). Dlaczego pamięć społeczna może być obiektem badań lingwistycznych? W: J. Godlewicz-Adamiec, P. Kociumbas, E. Michta (red.). Karły na ramionach olbrzymów? Kultura niemieckiego obszaru językowego w dialogu z tradycją, t. 2 (s. 252–260). Warszawa: Wydawnictwo UW.
Czachur, W. (2018). Lingwistyka pamięci. Założenia, zakres badań i metody analizy. W: W. Czachur (red.). Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne (s. 7–55). Warszawa: Wydawnictwo UW.
Golka, M. (2009). Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Grotek, E. (2018). Miejsca pamięci a toruńska tożsamość zbiorowa w XIX wieku. W: W. Czachur (red.). Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne (s. 159–187). Warszawa: Wydawnictwo UW.
Halbwachs, M. (2008). Społeczne ramy pamięci, tłum. M. Król. Warszawa: PWN.
Hałas, E. (2004). Polityka symboliczna i pamięć zbiorowa. Zmiany nazw ulic po komunizmie. W: M. Marody (red.). Zmiana czy stagnacja?. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Handke, K. (2011). Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Biblioteka Warszawska.
Jaracz, M. (2005). Przemiany nazewnicze w toponimii miejskiej Bydgoszczy po 1989 roku. W: M. Święcicka (red.). Polszczyzna bydgoszczan. Historia i współczesność (s. 119–134). Bydgoszcz: Wydawnictwo UwB.
Jaracz, M. (2007). Nazwy a polityka (na przykładzie nazewnictwa miejskiego Bydgoszczy). W: E. Laskowska, M. Jaracz (red.). Język, historia, polityka (s. 51–59). Bydgoszcz: Wydawnictwo UwB.
Kula, M. (2002). Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Marzec, G. (2016). Ekonomia pamięci. Warszawa: IBL.
Myszka, A. (2015). Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta. Rzeszów: Wydawnictwo UR.
Nowak, J. (2011). Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Rejter, A. (2016), Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Rogowska-Cybulska, E., Cybulski, M. (2016). Nazwy puckich ulic jako nośnik pamięci zbiorowej. Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, 20, 41–48.
Rožai, G. (2018). Pamäť a regionálna toponymia, cz. I: Slovenská reč, 83/1, s. 47–57, cz. II: Slovenská reč, 83/2, 160–173.
Rudnicka-Fira, E. (1998). Losy nazw własnych na ziemiach polskich w czasie okupacji hitlerowskiej (nazwy miejscowe i nazwy ulic). Prace Językoznawcze Uniwersytetu Śląskiego, t. 25: Studia historycznojęzykowe, 143–152.
Rutkowski, M. (2019). Zmiana nazw ulic jako przymus. Kilka uwag o reakcjach na ustawę dekomunizacyjną. W: A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski (red.). Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze (s. 503–514). Białystok: Wydawnictwo UwB.
Szacka, B. (2006). Czas przeszły – pamięć – mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wallis, A. (1990). Socjologia przestrzeni. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza Nowa.
Wołyniec, Ł. (2020). Miejska polityka historyczna a pamięć zbiorowa na przykładzie Białegostoku – zarys. W: E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska (red.). Kultura w Polsce w XXI wieku: konteksty społeczne, kulturowe i medialne (s. 311–324). Białystok: Wydawnictwo UwB.
Wójcicka, M. (2014). Pamięć zbiorowa a tekst ustny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Ziółkowski M. (2001). Pamięć i zapominanie: trupy w szafie polskiej pamięci zbiorowej. Kultura i Społeczeństwo, nr 3/4, s. 3–22.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Słowo. Studia językoznawcze
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
