Metatekstemy o funkcji modalnej epistemicznej (na przykładzie encyklik Jana Pawła II)
DOI:
https://doi.org/10.15584/slowo.2023.14.2Słowa kluczowe:
metatekst, modalność, modalność epistemiczna, encyklika, prawdziwość, pewność, możliwośćAbstrakt
Wśród licznych, zróżnicowanych formalnie i funkcjonalnie wyrażeń metatekstowych występujących w encyklikach Jana Pawła II ważne miejsce zajmują metatekstemy o funkcji modalnej epistemicznej. Tworzą one – istotny dla tego typu oficjalnych dokumentów kościelnych – papieski i autorski komentarz prawdziwościowy do formułowanych sądów oraz przedstawianych stanów rzeczy. Przeprowadzone analizy pozwoliły wyodrębnić: wyrażenia o funkcji modalnej pewności (metatekstemy potwierdzające prawdziwość wprowadzanych informacji (bez leksykalnych wykładników pewności) oraz metatekstemy wyrażające pewność nadawcy co do prawdziwości przekazywanych sądów, z leksykalnymi wykładnikami takiego osądu rzeczywistości), a także metatekstemy o funkcji modalnej możliwości. W obrębie wymienionych grup wydzielone zostały bardziej szczegółowe grupy funkcjonalno-znaczeniowe badanych wyrażeń metatekstowych.
Downloads
Bibliografia
Awdiejew, A. (1987). Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń. „Rozprawy Habilitacyjne UJ”, 117. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Awdiejew, A. (1991a). Model gramatyki komunikacyjnej (Projekt badawczy). Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze, 107, 9–37.
Awdiejew, A. (1991b). Strategie konwersacji. Próba typologii. Socjolingwistyka, II, 7–20.
Bartel, L. (1969). Co to jest encyklika. Nasza Rodzina, 2, 9–11 i 17.
Bartel, L. (1975). Nieomylność encyklik papieskich. Studium teologiczno-historyczne. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Bellert, I. (1971). Niektóre postawy modalne w interpretacji semantycznej wypowiedzeń. W: Sesja Naukowa Międzynarodowej Komisji Budowy Gramatycznej Języków Słowiańskich w Krakowie w dniach 3–5 grudnia 1969 (s. 155–169). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Boniecka, B. (1976). O pojęciu modalności. Przegląd problemów badawczych. Język Polski, LVI, 2, 99–110.
Boniecka, B. (1984). Modalność a illokucja. Przegląd Humanistyczny, 11/12, 87–99.
Boniecka, B. (1999). Wykład o modalności. Annales UMCS. Sectio FF, XVII, 7–29.
Bralczyk, J. (1978). O leksykalnych wyznacznikach prawdziwościowej oceny sądów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czapiga, Z. (2006). Rosyjskie operatory metatekstowe i ich polskie odpowiedniki. Rzeszów: WyDanielewiczowa, M. (2002). Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Dudek-Waligóra, G. (2017). Modalność epistemiczna w strategii argumentacyjnej (na materiale tekstów reprezentujących rosyjski dyskurs polityczny). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gajewska, U. (2004). Metatekstemy w języku nauk ścisłych. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Gajewska, U. (2017). Metatekstowe sygnalizatory tematu rozważań w encyklikach Jana Pawła II. Słowo. Studia językoznawcze 8, 58–72.
Grochowski, M., Kisiel, A., Żabowska, M. (2014). Słownik gniazdowy partykuł polskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Grzegorczykowa, R. (1989). Językowe wykładniki intencji wypowiedzi. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, XLII, 69–77.
Grzegorczykowa, R. (1995). Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Grzegorczykowa, R. (1997). O pewnym szczególnym typie modalności epistemicznej. RocznikNaukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Językoznawcze 9, 192, 63–68.
Jędrzejko, E. (1987). Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jędrzejko, E. (2000). Modalność – w języku i w tekstach: od gramatyki do stylistyki. W: E. Sławkowa (red.), Kategorie pragmatyczne w tekście literackim. Wstęp do stylistyki pragmatycznej(s. 113–155). Cieszyn: Wydawnictwo Innowacje.
Jędrzejko, E. (2002). Modalność – kategoria opisowa stylistyki i tekstologii lingwistycznej. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, IX, 57–67.
Jodłowski, S. (1971). Istota, granice i formy językowe modalności. W: S. Jodłowski, Studia nad częściami mowy (s. 115–146).Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Kawka, M. (1999), Dyskurs szkolny. Zagadnienia języka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP. Kisiel, R. (2002). Wokół encyklik Jana Pawła II. Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne, 1, 126–142.
Korytkowska, M. (1978). Ze studiów nad modalnością w języku bułgarskim. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, XVII, 263–288.
Labocha, J. (1981). Składnia żądania w polszczyźnie mówionej. Język Polski, LXI, 1–2, 32–41.
Lalewicz, J. (1975). Komunikacja językowa i literatura. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ligara, B. (1997). Polskie czasowniki modalne i ich francuskie ekwiwalenty tłumaczeniowe. Kraków: Universitas.
Łapa, R. (2003). Predykatywne wyrażenia modalne z bezokolicznikiem we współczesnej polskiej prasie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne.
Łapa, R. (2021). Językoznawcze studia nad modalnością. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Milewska, B. (2011). De facto jako wyrażenie metatekstowe. Poradnik Językowy, 2, 24–35.
Milewska, B. (2018). Funkcje komunikacyjne partykuły w istocie. Język Polski, XCVIII, 3, 5–15.
Ożóg, K. (1990). Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pisarkowa, K. (1975). Składnia rozmowy telefonicznej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pisarkowa, K. (1977). Rozważania o argumentacji w języku naturalnym. Polonica, 295–329.
Rytel, D. (1982). Leksykalne środki wyrażania modalności w języku polskim i czeskim, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Skowronek, K. (2006). Między sacrum a profanum: studium językoznawcze listów pasterskich Konferencji Episkopatu Polski (1945–2005). Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Skubalanka, T. (1991), Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Starzec, A. (1990). Współczesna polszczyzna popularnonaukowa. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Stępień, M. (2010). Mówienie i prawda. O czasownikowych wykładnikach wiedzy niezweryfikowanej przez mówiącego. Warszawa: BEL Studio.
Tutak, K. (2003). Leksykalne nieczasownikowe wykładniki modalności epistemicznej w autobiografiach. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Wierzbicka, A. (1971). Kategoria semantyczna „ramy modalnej”. W: Sesja Naukowa Międzynarodowej Komisji Budowy Gramatycznej Języków Słowiańskich w Krakowie w dniach 3–5 grudnia 1969 (s. 179–183). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wilkoń, A. (2002). Spójność i struktura tekstu. Kraków: Universitas.
Witosz, B. (2001), Metatekst – w opisie teoriotekstowym, stylistycznym. W: B. Witosz (red.), Styli-styka a pragmatyka (s. 73–79). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zięba, M. (b.r.w). Wstęp. Do: Encykliki Jana Pawła II, t. 1. Kraków: Wydawnictwo Św. Stanisława B. M. Archidiecezji Krakowskiej.
Żabowska, M. (2006). Zróżnicowanie semantyczne partykuł epistemicznych. LingVaria, 1, 203–213.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Słowo. Studia Językoznawcze
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
