Dlaczego słowo Murzyn jest dziś obraźliwe? Rozważania historyka języka

Anna Paluszak-Bronka

doi:10.15584/slowo.2022.13.32

Authors

Anna Paluszak-Bronka Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy https://orcid.org/0000-0001-6494-8931

DOI:

https://doi.org/10.15584/slowo.2022.13.32

Keywords:

Nigger, word meaning, an offensive term / word, history of language

Abstract

In the article I discuss the development of the word Murzyn [eng. Nigger] from the earliest times up to the present in order to prove the thesis that the word, burdened with bad connotations in the Middle Ages, is humiliating and offensive today. This is evidenced by nineteenth-century uses in the sense of ‘slave, servant’. Today, for many, especially young people, it has lost its original meaning, and as the synonym of the words: bambo, bambus [bamboo], asfalt [asphalt], syfiarz [sloven], brudas [slob], złodziej [thief], gangster [gangster], niewolnik [slave], prostak [gaby] is associated with backwardness, primitiveness, animalization and banditry. It is used as an offensive term for depreciation, being often a tool of verbal aggression.

Downloads

References

Bańkowski, A. (2000). Etymologiczny słownik języka polskiego (T. 1–2). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Boryś, W. (2008). Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Brojer, W. (2003). Diabeł w wyobraźni średniowiecznej. Trzynastowieczne exempla kaznodziejskie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Brückner, A. (2000). Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: PWN Wiedza Powszechna.

Doroszewski, W. (red.). (1958–1969). Słownik języka polskiego (T. 1–11). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. http://doroszewski.pwn.pl.

Dubisz, S. (red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego (T. 1–4). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dunaj, B. (red.). (2005). Nowy słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo WILGA.

Dzierżanowski, M. (2018). „Murzynek” - czarnoskóry polski generał. https://kurierhistoryczny.pl/artykul/murzynek-czarnoskory-polski-general,348

Janicki, K. (2008). Diabeł jako Murzyn. Średniowieczne korzenie rasizmu. https://histmag.org/Diabel-jako-Murzyn.-Sredniowieczne-korzenie-rasizmu-1734.

Jougan, A. (2013). Słownik kościelny łacińsko-polski. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia.

Karwat, M. (2006). O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Karłowicz, J., Kryński, A., Niedźwiecki, W. (1900–1927). Słownik języka polskiego (T. 1–8). Warszawa: Nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego.

Kleszczowa, K. (red.). (1996). Słowotwórstwa języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kopaliński, W. (1990). Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Linde, S. B. (1807–1814). Słownik języka polskiego (T. 1–6). Warszawa: Drukarnia Księży Pijarów.

Łaziński, M. (2007). „Murzyn” zrobił swoje. Czy „Murzyn” może odejść? Historia i przyszłość słowa „Murzyn” w polszczyźnie. Poradnik Językowy, z. 4, 47–56.

Łaziński, M. (2014). Jeszcze o słowie „Murzyn” i stereotypach. Po lekturze artykułu Margaret Ohii: Mechanizmy dyskryminacji rasowej w systemie języka polskiego. Przegląd Humanistyczny, LVIII, 5 (446), 127–141.

Mayenowa, M. T. (red.). (1966–). Słownik polszczyzny XVI wieku (T. 1–). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Mickiewicz, A. (1992). Pan Tadeusz. Warszawa: Czytelnik.

Ohia-Nowak, M. (2020). Słowo „Murzyn” jako perlokucyjny akt mowy. Przegląd Kulturoznawczy, nr 3 (45), 195–212.

Ożóg, K. (1981). O współczesnych polskich wyrazach obraźliwych. Język Polski LXI, z. 1–2, 179–187.

Rojszczak-Robińska, D. (2011). Gdy wiedzie nas tekst, a bohater prowadzi za rękę ... O wadach i zaletach pewnego postępowania z materiałem średniowiecznym. W: B. Dunaj i M. Rak (red.), Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy (s. 43–52). Kraków: Księgarnia Akademicka.

Sasińska-Klas, T. (2019). Mowa pogardy / mowa nienawiści – ku czemu zmierza. W: A. Kasińska-Metryka, R. Dudała, T. Gajewski (red.), Słowa jak kamienie. Mowa nienawiści. Kłamstwo.

Agresja w sieci. Kompendium wiedzy o języku w życiu publicznym (s. 129–143). Kraków–Nowy Targ: Wydawnictwo ToC.

Skorupka, S. (1996). Słownik frazeologiczny języka polskiego (T. 1–2). Warszawa: Wiedza Powszechna.

Szymczak, M. (red.), 1988, Słownik języka polskiego (T. 1–3). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Urbańczyk, S. (red.), 1953–2002, Słownik staropolski (T. 1–11). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Włodkowska-Bagan, A. (2019). O kozach, szatanach i niewiernych psach, czyli mowa nienawiści w przestrzeni międzynarodowej. W: A. Kasińska-Metryka, R. Dudała, T. Gajewski (red.), Słowa jak kamienie. Mowa nienawiści. Kłamstwo. Agresja w sieci. Kompendium wiedzy o języku w życiu publicznym (s. 144–166.). Kraków-Nowy Targ: Wydawnictwo ToC.

Wojas, J. (2020). Czy „Murzynek Bambo” jest wierszem rasistowskim? https://kurierhistoryczny.pl/artykul/czy-murzynek-bambo-jest-wierszem-rasistowskim,638.

Zarębski, R. (2020). Nazwy czarnoskórych mieszkańców Afryki w dawnych przekładach Nowego Testamentu. Poradnik Językowy, z. 1, 79–91.

Żmigrodzki, P. (red.). (2007–). Wielki słownik języka polskiego Wielki słownik języka polskiego. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. https://wsjp.pl.

https://www.wykop.pl/link/3672357/skad-wzieli-sie-murzyni-w-ameryce-chlopaki-nie-placza

https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id.=1892

https://sjp.pwn.pl/

https://pl.wikiquote.org/wiki/Kochaj_albo_rzu%C4%87/

https://www.miejski.pl/slowo-Nigger/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Nigger/