Results of Archaeometrical Studies on a Kontush Sash from Piaseczno (Pomorskie Province, Poland)
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2023.18.13Słowa kluczowe:
silk thread with metal, kontush sash, crypt, Piaseczno, Poland, X-rays, SEMAbstrakt
Archaeometric studies on silk thread wound around with metal strips are still rarely undertaken in Poland. Their popularization seems to be necessary, however, as there are many problems to solve. In the case of a kontush sash manufactured in Gdańsk as archaeological finds, the main question is whether they used metal strips prepared by local craftsmen, what raw material was employed, and what methods of gilding were implemented. Only future regular studies and analyses can answer these questions. The article presents the results of tests on metal strips wound around silk threads coming from a kontush sash manufactured by Besch, excavated in the crypt under the presbytery of the church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Piaseczno (Pomorskie voivodeship, Poland).
Bibliografia
Balta Z. I., Csedreki L., Furu E., Cretu I., Huszank R., Lupu M., Torok Z., Kertesz Z. and Szikszai Z. 2015. Ion beam analysis of golden threads from Romanian medieval textiles. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 348, 285–290.
Bielniak T., Krupiński T. Magnuszewicz M., Rauhut J. and Szczotkowa Z. 1961. Cmentarzysko w Gródku nad Bugiem. XIII–XVII w. (= Materiały i Prace Antropologiczne 50). Wrocław: Zakład Antropologii Polskiej Akademii Nauk.
Bogucki M. 2018. Najstarsze ślady kontaktów Słowian zachodnich z kulturą arabską. In A. S. Nalborczyk, M. Switat and J. Tyszkiewicz (eds.), Pierwsze kontakty polsko-arabskie (= Transfer Kultury Arabskiej w Dziejach Polski 1). Warszawa: Dialog, 159–197.
Brandt L. O. and Allentoft M. 2019. Archaeological wool textiles: a window into ancient sheep genesis. In S. Sabatini and S. Bergerbrandt (eds.), The textile revolution in Bronze Age Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 274–303.
Crowfoot E. and Chadwick Hawkes S. 1967. Early anglo-saxon gold braids. Medieval Archaeology 11, 42–86.
Cybulska M., Marciniak M. and Sielski J. 2018. Textile finds from Grodek upon the Bug river. An analysis of materials, manufacturing techniques and origin [Tekstylne znaleziska z Gródka nad Bugiem. Analiza materiałów, techniki wykonania i pochodzeniu]. In M. Wołoszyn (ed.), The early medieval settlement complex at Gródek upon the Bug River in the light of results from past research (1952–1955). Material evidence [Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Gródku nad Bugiem w świetle wyników badań dawnych (1952–1955). Podstawy źródłowe] (= U Źródeł Europy Środkowo-Wschodniej / Fruhzeit Ostmitteleuropas 4). Kraków, Leipzig, Rzeszów, Warszawa: Leipziger Universitätsverlag, 751–815.
Dudziński T., Grupa M., Grupa D., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M. and Wojciechowska A. 2015. Tajemnice szczuczyńskich krypt, 3. Grajewo, Toruń: Towarzystwo Przyjaciół 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Enguita O., Climent-Font A., Garcia G., Montero I., Fedi M., E., Chiari M. and Lucarelli F. 2002. Characterization of metal threads using differential PIXE analysis. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 189, 328–333.
Fitzgerald S. 2008. Non-destructive micro-analysis of art and archaeological objects using micro-XRF. Archeometriai Muhely 3, 73–78.
Frankopan P. 2015. Jedwabne szlaki. Nowa historia świata. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal.
Good I. 2001. Archaeological textiles. A review of current research. Annual Review of Anthropology 30, 209–226.
Grupa D. 2013. Pozostałości tekstylne w skarbie z Olbrachtówka. In E. Jelińska (ed.), Średniowieczne skarby srebrne z Pojezierza Iławskiego w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur. Olsztyn: Muzeum Warmii i Mazur, 301–307.
Grupa M. 2005. Ubiór mieszczan i szlachty z XVI–XVIII wieku z kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grupa M. 2007a. Silk bands from an early medieval cemetery in Kałdus (Poland). In A. Rast-Eicher and R. Windler (eds.), IX NESAT, Archaologische Textilfunde- Archaeological Textiles, Braunwald, 18–21 Mai 2005. Ennenda: ArcheoTex, 108–111.
Grupa M. 2007b. Wczesnośredniowieczne tkaniny z Kałdusa. In G. Nawrolska (ed.), XV Sesja Pomorzoznawcza. Materiały z konferencji, 30 listopada – 2 grudnia 2005. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, 275–279.
Grupa M. 2009. Jedwabne wstążki z Gruczna. Pomorania Antiqua 22, 215–221.
Grupa M. 2012. Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grupa M. 2014. Zabytki tekstylne ze Śliwic. Zeszyty Chojnickie 30, 15–24.
Grupa M. 2015. Preliminary analyses of silk flowers from modern graves in Poland. Archaeological Textiles Review 57, 47–53.
Grupa M. 2016. Wstążki – moda czy prestiż? In E. Wółkiewicz, M. Saczyńska and M. Pauk (eds.), Habitus facit hominem. Społeczne funkcje ubioru w średniowieczu i w epoce nowożytnej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 179–190.
Grupa M. 2018a. Elementy orientalne w kulturze materialnej we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich. In A. S. Nalborczyk, M. Switat and J. Tyszkiewicz (eds.), Pierwsze kontakty polsko-arabskie (= Transfer Kultury Arabskiej w Dziejach Polski 1). Warszawa: Dialog, 245–266.
Grupa M. 2018b. Kultura materialna w świetle badań archeologicznych w sanktuarium w Piasecznie. In W. Pikor (ed.), Kultura materialna i duchowa sanktuarium w Piasecznie. Pelplin: Bernardinum, 33–43.
Grupa M. 2020. Tkaniny z cmentarzyska w Pniu, gm. Dąbrowa Chełmińska. Textiles from burial site in Pień, Dąbrowa Chełmińska commune. In D. Poliński (ed.), Wczesnośredniowieczne i nowożytne cmentarzysko w Pniu. Early medieval and early modern burial site in Pień. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Jagielloński Instytut Wydawniczy, Europejska Fundacja Pamięć i Dziedzictwo, 367–382.
Grupa M. 2022. Czas żupanów, czas czechmanów. Strój polski w źródłach archeologicznych, ikonograficznych i pisanych. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grupa M. 2023. Jedwab w Polsce – od Wikingów po rozbiory. In S. Galij-Skarbińska and M. Damazyn (eds.), Historia zawsze bliska. Księga Pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Wojciechowi Polakowi. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 219–258.
Grupa M. and Grupa D. 2013. Wstążki, wstążeczki z krypt kościoła p.w. Imienia NMP w Szczuczynie. In M. Grupa and T. Dudziński (eds.), Tajemnice szczuczyńskich krypt. Materiały z konferencji naukowej Szczuczyn – 21 IX 2013 r. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie, 41–52.
Grupa M., Grupa D., Kozłowski T., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. and Dudziński T. 2014. Tajemnice szczuczyńskich krypt, 2. Grajewo, Toruń: Towarzystwo Przyjaciół 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grupa M. and Kozłowski T. 2022. Selected determinants of social position and elitism in archaeological studies of the Early Middle Ages. Światowit 60, 87–96.
Grupa M. and Łukaszewicz J. 2019. Silk band and metal appliqués of a child bonnet from the northern crypt of the parish church in Gniew. Analecta Archaeologica Ressoviensia 14, 137–153.
Janssens K., Vittiglio G., Deraedt I., Aerts A., Vekemans B., Vincze L., Wei F., Deryck I., Schalm O., Adams F., Rindby A., Knoechel A., Simonovici A. and Snigirev A. 2000. Use of Microscopic XRF for Non-destructive Analysis in Art and Archaeometry. X-Ray Spectrometry 29, 73–91.
Járó M. 2009. Metal thread variation and materials: simple method of pre-treatment identification for historical textiles. In J. B. Perjés, K. E. Nagy, M. Kissné Bendefy, P. M. Kovács and E. Sipos (eds.), Conserving Textiles. Studies in Honour of Ágnes Timár-Balázsy (= ICCROM Conservation Studies 7). 68–76.
Kałamajska-Saeed M. 1987. Polskie pasy kontuszowe. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Karatzani, A. 2012. Metal Threads: The Historical Development. In I. Tzachili, and E. Zimi (eds.), Textiles and Dress in Greece and the Roman East: A Technological and Social Approach. Athens: Pragmata Publications, 55–65.
Kylafi M., Katakos A., Boyatzis S., Palamara E. and Zacharias N. 2017. Characterisation and analysis of mnetallic artefacts from the Pylos Archaeological Museum. STAR: Science & Technology of Archaeological Research 3(2), 161–168. DOI: 10.1080/20548923.2018.1456742.
Maik J. 1988. Frümittelalterlichen Textilwaren in Wolin. In L. Bender Jørgensen, B. Magnus and K. E. Munksgaard (eds.), Archaeological textiles. Report from the 2nd NESAT Symposium 1.–4. V. 1984. Bergen: Arkaeologiske Skrifter fra Historisk Museum, Universitet Bergen, 162–186.
Maik J. 1991. Tekstylia wczesnośredniowieczne z wykopalisk w Opolu. Warszawa, Łódź: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Majorek M. 2013. Pasy kontuszowe z wstępnych badań archeologiczno-inwentaryzacyjnych krypt w kościele pw. Imienia NMP w Szczuczynie. Studia Łomżyńskie 24, 199–210.
Miazga B. 2017. Zabytek archeologiczny jako źródło informacji o przeszłości. Badania specjalistyczne śladów produkcji, użytkowania i depozycji artefaktów. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Miazga B. 2018. Metal-decorated textiles in non-destructive archaeometric studies. Examples from Poland. Fasciculi Archaeologiae Historicae 31, 161–167.
Miazga B. and Grupa M. 2023. Non-invasive archaeometric studies of metal threads with silk core coming from two kontush sashes from the Szczuczyn excavations in Poland. Acta Archaeologica 92(2), 164–175.
Miazga B., Grupa M. and Grupa D. 2018. Wyniki nieniszczących badań mikroskopowych i spektralnych galonów grobowych z Torunia i Gdańska. Wiadomości Archeologiczne 69, 67–78.
Nord A. G. and Tronner K. A. 2000. Note on the analysis of gilded metal embroidery threads. Studies Conservation 45, 274–279.
Rezic I., Curkovic L. and Ujevic, M. 2010. Simple methods for characterization of metals in historical textile threads. Talanta 82, 237–244.
Suomela J. A., Suhonen H., Räisänen R. and Wright K. 2022. Identifying Late Iron Age textile plant fibre materials with microscopy and X‑ray methods – a study on finds from Ravattula Ristimäki (Kaarina, Finland). Archaeological and Anthropological Sciences 14(40), 1–15. DOI: 10.1007/s12520-022-01507-4.
Tronner K., Nord A. G., Sjostedt J. and Hydman H. 2002. Extremely thin gold layers on gilded silver threads. Studies in Conservation 47(2), 109–116.
Vanden Berghe I., Van Bos M., Vandorpe M. and Coudray A. 2023. Non‑invasive analysis of heritage textiles with MA‑XRF mapping – exploring the possibilities. The study of Bishop Jacques de Vitry’s mitres and fragile medieval reliquary purses from Namur (Belgium). Heritage Science 11(183), 1–15. DOI: 10.1186/s40494-023-00977-6.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Analecta Archaeologica Ressoviensia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
