Z dziejów polskiego konserwatyzmu. Od Józefa Kalasantego Szaniawskiego do krakowskich stańczyków
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2021.7.11Słowa kluczowe:
konserwatyzm, stańczycy, Galicja, Kraków, Józef Kalasanty SzaniawskiAbstrakt
Artykuł przedstawia myśl polityczną najważniejszych polskich myślicieli konserwatywnych wieku XIX, począwszy od Józefa Kalasantego Szaniawskiego i Józefa Gołuchowskiego, poprzez tzw. grono krakowskie (Antoni Zygmunt Helcel, Paweł Popiel, Maurycy Mann), na stańczykach kończąc. Tym ostatnim autor poświęca najwięcej uwagi, skupiając się nie tylko na prezentacji ich założeń politycznych, ale także pokazując fenomen tej grupy, której nazwa stała się później dla wielu synonimem całego dziwiętnastowiecznego konserwatyzmu galicyjskiego.
Downloads
Bibliografia
Bobrzyński M., Zasady i kompromisy. Wybór pism, Kraków 2001.
Bobrzyński M., Jaworski W.L., Milewski J., Z dziejów odrodzenia politycznego Galicji 1858–1873, Warszawa–Kraków 1905.
Buszczyński S., Obrona spotwarzonego narodu, z. I–III, Kraków 1888–1890; z. 4, Kraków 1894.
Czartoryski A., Zbiór mów mianych od 1838 do 1847 [w:] Polska myśl polityczna XIX wieku. Wybór tekstów źródłowych z komentarzem, wyboru dokonali J. Juchnowski, W. Kalicki i J. Tomaszewski, Wrocław 1999, s. 31–35.
Estreicher S., Konserwatyzm [w:] tegoż, Konserwatyzm krakowski. Wybór pism, Kraków 2012, s. 3–33.
Estreicher S., Znaczenie Krakowa dla życia narodowego polskiego w ciągu XIX wieku. Odczyt wypowiedziany w „Klubie społecznym” w dniu 21 października 1931 r. [w:] tegoż, Konserwatyzm krakowski. Wybór pism, Kraków 2012, s. 34–111.
Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, t. 1, Kraków 1907.
Gołuchowski J., Filozofia i życie, Warszawa 1903.
Helcel A.Z., O prawdziwym i fałszywym konserwatyzmie. Wybór pism, oprac. W. Kozub Ciembroniewicz, Kraków 2007.
Jaworski W.L., O konserwatyzmie, ustroju i polityce polskiej, oprac. M. Jaskólski, Kraków 2016.
Koźmian S., Bezkarność. Wybór pism, oprac. B. Szlachta, Kraków 2001.
Koźmian S., Pisma polityczne, Kraków 1903.
Koźmian S., Rzecz o roku 1863, t. 1–3, Kraków 1894–1895.
[Merunowicz T.], Stańczyki a konserwatyzm polski. Rozprawa polemiczna, Lwów 1879.
Popiel P., Choroba wieku. Wybór pism, oprac. J. Kloczkowski, Kraków 2001.
Romanowicz T., Dwie opinie. Wybór pism, oprac. W. Bernacki, Kraków 2007.
Romanowicz T., Polityka Stańczyków: odpowiedź na referat prof. dra Leona Bilińskiego „O stronnictwie Stańczyków”, Kraków 1882.
Szaniawski J.K., O naturze i przeznaczeniu urzędowań w społeczności. Rzecz w krótkich napomknieniach z daleka wskazujących drogę do głębszego wywodu, Warszawa 1808.
Szujski J., Kilka prawd z dziejów naszych. Ku rozważeniu w chwili obecnej (odbitka z „Przeglądu Polskiego”), Kraków 1867.
Szujski J., O fałszywej historii jako mistrzyni fałszywej polityki. Rozprawy i artykuły, oprac. H. Michalak, Warszawa 1991.
Tarnowski S., Jan Matejko, Kraków 1897.
Tarnowski S., Królowa opinia. Wybór pism, oprac. B. Szlachta, Kraków 2011.
Tarnowski S., O czasie i jego redaktorach [w:] Jubileusz „Czasu”, Kraków 1899.
Tarnowski S., Studia polityczne, t. 1–2, Kraków 1895.
Tarnowski S., Szujskiego młodość, Kraków 1892.
Tarnowski S., Z doświadczeń i rozmyślań, Kraków 2002.
Teka Stańczyka, oprac. A. Dziadzio, Kraków 2007.
Głuszko M., Stańczycy wobec rozwoju ideologii socjalistycznej w Galicji 1870–1893, Rzeszów 2018.
Jaskólski M., Gołuchowski Józef [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. nauk. M. Jaskólski, t. 2, Warszawa 1999, s. 289–291.
Jaskólski M., Konserwatyzm polski [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. nauk. M. Jaskólski, t. 3, Warszawa 2007, s. 361–376.
Kloczkowski J., Wolność i porządek. Myśl polityczna Pawła Popiela, Kraków 2006.
Kozub-Ciembroniewicz W., Austria a Polska w konserwatyzmie Antoniego Z. Helcla 1846–1865, Kraków 1986.
Król M., Osobowość radykalna, „Newsweek”, dodatek „Europa”, nr 23 z 8 VI 2005.
Król M., Stańczycy. Antologia myśli społecznej i politycznej konserwatystów krakowskich, Warszawa 1984.
Król M., Zagadka Józefa Kalasantego Szaniawskiego, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 1974, nr 20.
Menz M., Stanisław Koźmian – od lojalizmu austro-polskiego do trójlojalizmu [w:] Między polityką, historią a pamięcią historyczną. Studia z dziejów Polski okresu porozbiorowego, red. W. Łazuga i S. Paczos, Poznań 2015, s. 139–153.
Paczos S., Kręte drogi myśli politycznej Józefa Kalasantego Szaniawskiego (1764–1843). Wybór pism, Poznań 2012.
Paczos S., Państwo i naród w myśli politycznej polskich konserwatystów do 1939 r., Kraków 2009.
Scruton R., Co znaczy konserwatyzm?, Poznań 2002.
Sikorski D., Szalony jasnowidz, czyli rzecz o Maurycym Mochnackim, Katowice 1977.
Skarżyński R., Konserwatyzm. Zarys dziejów filozofii politycznej, Warszawa 1998.
Skowronek J., Adam Jerzy Czartoryski 1770–1861, Warszawa 1994.
Stańczycy – konserwatyzm, który przeminął?, red. J. Kloczkowski, Kraków 2016.
Stańczycy – polska Realpolitik?, „Teologia Polityczna Co Tydzień” 2021, nr 274, https://teologiapolityczna.pl/tpct-274
Szlachta B., Konserwatyzm [w:] Słownik historii doktryn politycznych, red. nauk. M. Jaskólski, t. 3, Warszawa 2007, s. 350–361.
Szlachta B., Z dziejów polskiego konserwatyzmu, Kraków 2003.
Ujazdowski K.M., Żywotność konserwatyzmu. Idee polityczne Adolfa Bocheńskiego, Warszawa 2005.
Walicki A., Problem religii w ideologiach „Polski odradzającej się”: od deizmu do mesjanizmu [w:] tegoż, Prace wybrane, t. 2: Filozofia polskiego romantyzmu, Kraków 2009.
Wielomski A., Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie, Wrocław 2007.
Zarzycka-Pawlak E., Sylwetka naukowa Józefa K. Szaniawskiego na tle kultury filozoficznej pierwszej połowy XIX wieku, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego – Nauki Humanistyczne”, numer specjalny 2 (1/2011): „Kierunki badawcze w filozofii”, Kraków 2011.
Zdrada J., Mann Maurycy [w:] PSB, t. XIX, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, s. 483–485.
Żor A., Ropucha. Studium odrzucenia, Toruń 2007.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
