Podróże kulturowe krakowskich stańczyków ze szczególnym uwzględnieniem relacji Stanisława Koźmiana
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2020.6.11Słowa kluczowe:
podróże kulturowe, stańczycy, Kraków, Stanisław Tarnowski,, Stanisław KoźmianAbstrakt
W XIX w. nastąpił gwałtowny rozwój turystyki, co przyniosło m.in. ogromny rozwój opisów podróży, czyli tzw. podróżopisarstwa. Podróże, których celem było poznanie ważnych miejsc kulturowych (np. Grecja, Włochy, Ziemia Święta), były istotnym elementem wychowania synów arystokracji i bogatej szlachty. Podróże te możemy nazwać podróżami kulturowymi. Artykuł opisuje wybrane relacje z podróży dwóch krakowskich stańczyków, Stanisława Tarnowskiego i Stanisława Koźmiana, które odbywali w młodości. W pierwszej części zostaje przedstawiona podróż dwudziestoletniego Tarnowskiego do Ziemi Świętej, którą odbył razem z innym późniejszym stańczykiem, Ludwikiem Wodzickim. Podróż trwała pięć miesięcy – od listopada 1857 r. do kwietnia roku następnego. Druga część artykułu poświęcona jest relacjom Koźmiana z jego studenckiej wyprawy do Tatr w 1853 r. (miał wówczas 17 lat) oraz trzy późniejsze podróże do Holandii, Pesztu i Pragi (w latach 1869–1871). Te ostanie relacje Koźmian podporządkował promowanej przez siebie i innych stańczyków idei austro-polskiej.Downloads
Bibliografia
Hoesick F., Stanisław Tarnowski. Rys życia i prac, t. 1–2, Kraków 1906.
Koźmian S., Autobiografia, do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył M. Menz, „Galicja. Studia i materiały” 2015, t. 1, s. 397–438.
Koźmian S., Podróże i polityka, cz. 1–4, Kraków 1905.
Listy Andrzeja Edwarda Koźmiana (1829–1864), t. 1–4, Lwów 1894–1896.
Mann T., Podróż na Wschód, t. 1–3, Kraków 1854–1855.
Opis podróży do Tatrów Galicyjskich odbytej w 1853 roku, „Pokłosie. Zbieranka literacka na korzyść sierot” [Poznań] 1862, R. 6, s. 65–132.
Tarnowski S., Z Dzikowa do Ziemi Świętej. Podróż do Hiszpanii, Egiptu, Ziemi Świętej, Syrii i Konstantynopola. Wspomnienia oraz korespondencja z matką Gabrielą z Małachowskich Tarnowską i rodzeństwem, wstęp i oprac. G. Nieć, Kraków–Rudnik 2008.
Z pielgrzymki słowiańskiej do Rzymu / przez Stanisława Tarnowskiego, Kraków 1881: Red. „Przeglądu Polskiego”.
Bujnicki T., Oczyma Galicjanina. Mickiewiczowskie i realne Wilno Stanisława Tarnowskiego (rekonesans) [w:] Wilno i ziemia Mickiewiczowskiej pamięci, t. 1: W kręgu spraw historycznych, red. E Feliksiak, E. Komońska, Białystok 2000, s. 237–263.
Dutka W., Podróże kulinarne Stanisława Koźmiana (1836–1922), „Kultura i Historia” 2012, nr 22, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/4187 [dostęp: 1.06.2020].
Kijak-Sawska A., Turystyka, patriotyzm i dziedzictwo kulturowe. Na podstawie relacji z podróży na Pomorze hrabiego Stanisława Tarnowskiego, „Turystyka Kulturowa” 2016, nr 4, s. 70–79.
Majerek R., Pamięć – mit – tożsamość: Słowackie procesy autoidentyfikacyjne w okresie odrodzenia narodowego, Kraków 2011.
Malinowska E., Wobec stereotypów: Stanisława Tarnowskiego relacja z podróży do Rosji, „Napis. Tom poświęcony literaturze okolicznościowej i użytkowej” 2015, seria 11, s. 193–202.
Markiewicz H., Stanisława Tarnowskiego podróże na Kresy [w:] W poszukiwaniu realności. Literatura – dokument – Kresy. Prace ofiarowane Tadeuszowi Bujnickiemu, red. S. Gawliński, W. Ligęza, Kraków 2003, s. 67–74.
Menz M., Rzecz o roku 1863 – argument z historii w myśli politycznej krakowskiego stańczyka Stanisława Koźmiana, „Klio Polska. Studia i materiały z dziejów historiografii polskiej” 2019, t. 11, s. 7–28.
Mikos von Rohrscheidt A., Historia w turystyce kulturowej, Warszawa 2018.
Mikos von Rohrscheidt A., Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, Gniezno 2008.
Nieć G., Stanisława Tarnowskiego romantyczna podróż do Hiszpanii i na Bliski Wschód [w:] Z Dzikowa do Ziemi Świętej. Podróż do Hiszpanii, Egiptu, Ziemi Świętej, Syrii i Konstantynopola. Wspomnienia oraz korespondencja z matką Gabrielą z Małachowskich Tarnowską i rodzeństwem, wstęp i oprac. G. Nieć, Kraków–Rudnik 2008.
Płatek M., Z listów Stanisława Tarnowskiego z podróży do Ziemi Świętej [w:] Stanisław Tarnowski 1837–1917. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 14 listopada 1997 r., Kraków 1999, s. 51–61.
Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX wieku, red. A. Roćko, Warszawa 2014.
Stachura-Lupa R., Stanisław Tarnowski – relacje z podróży [w:] T. Budrewicz, R. Stachura-Lupa, Kraków literacki w XIX wieku. Szkice, Kraków 2019, s. 251–275.
Współczesne formy turystyki kulturowej, red. K. Buczkowska i A. Mikos von Rohrscheidt, Poznań 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Galicja. Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
