Christmas and Easter in the everyday life of the inhabitants of Tarnów and Rzeszów at the turn of the 19th and 20th century form the perspective of the local press

Authors

  • Sabina Rejman Uniwersytet Rzeszowski

DOI:

https://doi.org/10.15584/galisim.2018.4.3

Keywords:

Wielkanoc

Abstract

At the turn of the 19th and 20th century, Galicia witnessed economic and social changes which commenced the process of modernisation of the society. Although the basis for maintenance for the population was farming and folk culture dictated the rhythm of work and festivals, first signs of changes appeared, especially in major cities (in the Western Galicia – Tarnów and Rzeszów). The time of Advent, Christmas, the Lent and Easter was documented by the local press. A special significance can be attributed to magazines published over a long period of time - in Tarnów “Pogoń” (1881–1914), in Rzeszów “Głos Rzeszowski” (1897–1920). In the above mentioned periods of the liturgical year, the preparation for festivals and the festive habits and customs included: cultural events organised by amateur artists with the intention of collecting donations for charity, patriotic evenings, performances by professional artists, public and university lectures, preparation of gifts (Santa Claus, Christmas Eve), participation in Lenten retreat, purchase of festive tables (also advertised in the press), sending festive postcards or making donations for charity (especially for the Folk School Society), following changes in weather, the periods of festive breaks, extraordinary schedules of trains, reading of prose and poetic works, care for festive traditions in families, solidarity with Polish people in other partitions, hope to regain sovereignty expressed in festive wishes in newspapers.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Ustawa z 13.03.1889 r. [w:] Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych opracowany przez J. Piwockiego, t. I: Ustawy konstytucyjne i ustawodawstwo gminne, Lwów 1909, s. 406–433.

„Głos Rzeszowski”, roczniki poddane kwerendzie: 1897–1914.

„Pogoń”, roczniki poddane kwerendzie: 1897–1914.

Borejszo M., Boże Narodzenie w polskiej kulturze, Poznań 1996.

Bujak J., „Pogoń” (1881–1914), „Zeszyty Prasoznawcze” 1983, nr 2, s. 58–77.

Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. II, wyd. trzecie, Warszawa 1976.

Bystroń J.S., Kultura ludowa, Warszawa 1947.

Chomentowska E., Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia w Przeworsku w 1. poł XX w. [w:] Przeworsk. Mała ojczyzna. Studia z dziejów miasta i regionu, t. I, red. nauk. S. Kozak, Przeworsk 2016, s. 85–132.

Darłakowa S., Prasa miejscowa i czasopiśmiennictwo [w:] Dzieje Rzeszowa, t. II, red. F. Kiryk, Rzeszów 1998, s. 437–462.

Darłakowa S., Prasa rzeszowska XIX i XX wieku, Rzeszów 1967.

Fras Z., Galicja, Wrocław 2000.

Gloger Z., Rok polski w życiu, tradycji i pieśni, Warszawa 1982.

Grodziski S., Franciszek Józef I, Wrocław 1978.

Hoff J., Arvay Edward Fanciszek [w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. nacz. J. Draus, Rzeszów 2004, s. 19.

Hoff J., Arvayowa Klementyna [w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. nacz. J. Draus, Rzeszów 2004, s. 19.

Hoff J., Kobieta w Rzeszowie w XIX i pierwszej połowie XX wieku [w:] Rzeszów – w 655. rocznicę lokacji. Studia z dziejów miasta i regionu, red. W. Bonusiak, W. Zawitkowska, Rzeszów 2010, s. 89–95.

Hoff J., W kręgu teatru, literatury i muzyki [w:] Dzieje Rzeszowa, t. II, red. F. Kiryk, Rzeszów 1998, s. 401–433.

Hoff J., Kamińska-Kwak J., Karol Stary [w:] Encyklopedia Rzeszowa, red. nacz. J. Draus, Rzeszów 2004, s. 628.

Hołda R., „Dobry władca”. Studium antropologiczne o Franciszku Józefie I, Katowice 2008.

Jabłonowska Z., Rodzina w XIX i na początku XX wieku [w:] Przemiany rodziny polskiej, red. J. Komorowska, przedmową poprzedził J. Szczepański, Warszawa 1975, s. 64–71.

Jaśkiewicz B., Potępa S., Prasa tarnowska w czasach zaboru austriackiego, „Rocznik Tarnowski” 1993, s. 71–95.

Kałwa D., Polska doby rozbiorów i międzywojenna [w:] Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba, Warszawa 2004, s. 222–336.

Kamocki J., Kubiena J., Polski rok obrzędowy, Kraków 2008.

Kieniewicz S., Eustachy Stanisław Sanguszko [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV, http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/eustachy-stanislaw-sanguszko (dostęp 3.03.2018).

Knaflewska J., Adam Mickiewicz, Poznań 2000.

Komorowska J., Świąteczne zwyczaje domowe w wielkim mieście. Studium na przykładzie Warszawy, Warszawa 1984.

Krawczyk M., Życie codzienne w Rzeszowie w dobie autonomii, „Prace Historyczno-Archiwalne” [Rzeszów] 2001, t. X, s. 69–81.

Kunisz A., Zarys dziejów prasy tarnowskiej: 1848–1961, Tarnów 1961.

Myśliński J., Prasa polska w Galicji w dobie autonomicznej (1867–1918) [w:] Prasa polska w latach 1864–1918. Historia prasy polskiej, t. 2, red. J. Łojek, Warszawa 1976, s. 114–176.

Niewęgłowski W. A., Leksykon świętych, Warszawa 1998, s. 197.

Obrzędy i zwyczaje doroczne wsi rzeszowskiej, komentarz wystawy oprac. A. Karczmarzewski, Rzeszów 1972.

Ogrodowska B., Boże Narodzenie w tradycji polskiej, Warszawa 2000.

Ogrodowska B., Święta polskie: tradycja i obyczaj, Warszawa 1996.

Osterhammel J., Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, Poznań 2013.

Potępa S., Tarnów pod zaborem austriackim. Kronika 1772–1918, Tarnów 1975.

Potępa S., Życie kulturalne w okresie autonomii galicyjskiej [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. 2, red. F. Kiryk, Rzeszów 1983, s. 376–405.

Przybyszewska M., Tarnowski słownik biograficzny, t. I, Tarnów 1991, s. 97–98.

Pustelak D., Ród Jędrzejowiczów w okresie autonomii galicyjskiej, Rzeszów 2011.

Rejman S., Cesarz Franciszek Józef I i jego rodzina w uchwałach Rady miasta Rzeszowa w latach 1889–1914 [w:] Rzeszów – w 655. rocznicę lokacji. Studia z dziejów miasta i regionu, red. W. Bonusiak i W. Zawitkowska, Rzeszów 2010, s. 98–100.

Rejman S., Działalność samorządów gminnych w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego w znaczniejszych miastach zachodniogalicyjskich w latach 1889–1914, Rzeszów 2013.

Rejman S., Podróże na łamach prasy lokalnej w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku (na przykładzie tarnowskiej „Pogoni”) [w:] Galicyjskie drogi i bezdroża. Studium infrastruktury, organizacji i kultury podróżowania, red. Z. Budzyński i J. Kamińska-Kwak, Przemyśl–Rzeszów 2016, s. 187–210.

Rejman S., Teatralne przedstawienia amatorskie na cele dobroczynne organizowane przez Klementynę Arvayową w latach 1893–1899 w Rzeszowie [w:] Człowiek – społeczeństwo – źródło. Studia dedykowane Profesor Jadwidze Hoff, red. S. Kozak, D. Opaliński, J. Polaczek, S. Wieczorek, W. Zawitkowska, Rzeszów 2014, s. 75–87.

Szymczak-Hoff J., Życie towarzyskie i kulturalne Rzeszowa w dobie autonomii galicyjskiej, Rzeszów 1993.

Święta polskie w malarstwie i grafice: 1900–1939 [tekst J. Zieliński; współpr. J. Lipniewski, Z. Nestorowicz; wybór ilustr. R. Bogdziewicz, J. Zieliński], Lublin 1999.

Uryga J., Rok polski w życiu, w tradycji i obyczajach ludu, Włocławek 2002.

Wielkanoc w polskiej kulturze, red. M. Borejszo, Poznań 1997.

Żygulski K., Święto i kultura: święta dawne i nowe: rozważania socjologa, Warszawa 1981.

Published

2018-12-15

How to Cite

Rejman, S. (2018). Christmas and Easter in the everyday life of the inhabitants of Tarnów and Rzeszów at the turn of the 19th and 20th century form the perspective of the local press. Galicja. Studia I materiały, (4), 44–71. https://doi.org/10.15584/galisim.2018.4.3

Issue

Section

DISSERTATIONS AND PAPERS