Sekretarz jako urzędnik magistratu w większych miastach galicyjskich w dobie autonomii
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.18Słowa kluczowe:
Galicja, autonomia, większe miasta, sekretarz, magistratAbstrakt
Sekretarz był jednym z najważniejszych urzędników miejskiego magistratu. Jako osobę wykształconą i wpływową zaliczano go do elity miejskiej inteligencji. Przeważnie brał żywy udział w życiu społecznym i kulturalnym miasta, a często je animował jako członek różnego rodzaju organizacji i stowarzyszeń. Zagadnienia podjęte w artykule dotyczą: wymogów stawianych przez prawo wobec kandydatów na urząd sekretarza, konkursów rozpisywanych na to stanowisko, zakresu obowiązków, uposażenia, czasu pełnienia służby, udziału w życiu społeczności lokalnej.
Downloads
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Przemyślu, Akta miasta Jarosławia, sygn. 56/132/0/2.1/76 [Statuty, regulaminy i instrukcje własne].
Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Akta miasta Rzeszowa, sygn. 59/1/0/5/33 Statut organizacyjny Magistratu miasta Rzeszowa.
Archiwum Państwowe w Rzeszowie Oddział w Sanoku, Akta miasta Gorlic, sygn. 60/1165/0/-/15 Zebrania i urzędowanie ciał samorządowych [protokoły posiedzeń Rady Miejskiej w Gorlicach], daty skrajne 1890–99.
Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914–1915 oraz Album pamiątkowe, cz. III: Prowincya i Bukowina, Wiedeń 1915.
Sprawozdanie z czynności Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie za rok 1900, Rzeszów 1901.
Sprawozdanie z czynności Wydziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Rzeszowie za rok 1905, Rzeszów 1906.
Statut organizacyjny magistratu miasta Tarnowa, Tarnów 1886.
Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1894. Sprawozdanie Związku Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych, oprac. N. Ulmer, Lwów 1895.
Szematyzmy Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z lat 1889–1914.
Trzynasty Rocznik Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za rok 1894, zawierający oraz Bilansy Kas oszczędności za rok 1886, Lwów 1887.
Zbiór ustaw i rozporządzeń administracyjnych, t. 1: Ustawy konstytucyjne i ustawodawstwo gminne, opracowany przez J. Piwockiego, Lwów 1909.
lat Samorządu Miasta Rzeszowa, red. W. Bonusiak, Rzeszów 2007.
Odbudowa samorządu miejskiego – narodziny nowoczesnego Krakowa, red. K. Meus, Ł.T. Sroka, Kraków 2018.
rocznica śmierci prezydenta Poznania Mikołaja Kiedacza, https://www.poznan.pl/mim/info/news/75-rocznica-smierci-prezydenta-poznania-mikolaja-kiedacza,74803.html [dostęp 11.09.2023].
Andrasz-Mrozek M., Magistrat miasta Krakowa 1866–1914. Ustrój, kadra i mechanizmy zarządzania miastem, Kraków 2018.
Bereś E., Krosno i jego samorząd w dobie autonomii galicyjskiej, Krosno 2008.
Broński K., Rozwój galicyjskiego systemu bankowego w latach 1841–1914 (zarys problematyki), „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie”, 2007 (nr 749), s. 75–92.
Brzeżany 1530–1930, Brzeżany 1930.
Chuchla A.M., Rodzaje, status prawny i organizacja straży pożarnych funkcjonujących w Galicji doby autonomicznej, „Administracja: teoria, dydaktyka, praktyka” 2010, nr 1 (18), s. 5–38.
Ciompa P., Drożyzna w Galicji i nędza urzędnicza, edycja S. Sojak, Toruń 2022 (reprint wydania z 1913).
Dietl J., Projekt reorganizacyi magistratu krakowskiego przedłożony Radzie Miejskiej przez prezydenta miasta na nadzwyczajnem posiedzeniu dnia 31 października 1867 roku, Kraków 1868.
Duda J., 131 spotkanie z cyklu „Wieliczka – wieliczanie” p.t. „W 90.tą rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości (1918–2008). Udział wieliczan w walce o niepodległość, „Biblioteczka Wielicka” 2008, z. 76.
Dunin-Wąsowicz K., Laskowski Konstanty [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław 1971, s. 530–531.
Follprecht K., Samorząd Królewskiego Wolnego Miasta Podgórza 1867–1915 [w:] 1866. Odbudowa samorządu miejskiego – narodziny nowoczesnego Krakowa, red. K. Meus, Ł.T. Sroka, Kraków 2018, s. 111–165.
Homola I., Inteligencja galicyjska w połowie XIX wieku [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, t. 5, red. W. Kula i J. Leskiewiczowa, Warszawa 1972, s. 103–139.
Hoszowski S., Ceny we Lwowie w latach 1701–1914, Lwów 1934.
Ihnatowicz I., Urzędnicy galicyjscy w dobie autonomii [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku: studia o uwarstwieniu i ruchliwości społecznej, t. 6, red. J. Leskiewiczowa, s. 205–223.
Karolczak K., Marszałkowie Galicyjskiego Sejmu Krajowego. Portret zbiorowy [w:] Lwów. Miasto – społeczeństwo – kultura, t. 7: Urzędy, urzędnicy, instytucje, red. K. Karolczak, Ł.T. Sroka, Kraków 2010, s. 265–279.
Lwów. Miasto – społeczeństwo – kultura, t. 7: Urzędy, urzędnicy, instytucje, red. K. Karolczak, Ł.T. Sroka, Kraków 2010.
Missona K., Moskale w Trembowli 1914–1917, Trembowla 1932.
Pamiętniki urzędników galicyjskich, przygotowali do druku I. Homola i B. Łopuszański, Kraków 1978.
Pazdro Z., Pisarze gminni. Na podstawie materiałów dostarczonych przez Wydziały powiatowe z gmin podlegających ustawie gminnej z r. 1866, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych”, Lwów 1901, t. 18, z. 2.
Połomski Ł., 130 lat SBP. Trudne początki miejskiej biblioteki, portal internetowy Twój Sącz, https://twojsacz.pl/130-lat-sbp-trudne-poczatki-miejskiej-biblioteki/ [dostęp 5.05.2023].
Pracownicy Muzeum PTTK, Historia Muzeum PTTK w Gorlicach, „Kwartalnik Gorlicki” 2008 (44), s. 14–20.
Rejman S., Ludwik Klemens Topolski – sekretarz rzeszowskiego magistratu i Rady Miejskiej w latach 1885–1903, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2010, t. 22, s. 35–47.
Rejman S., Obsada urzędów miejskich znaczniejszych miast Galicji Zachodniej w latach 1889–1913 [w:] Miasta i ludzie. Sacrum i profanum: studia z dziejów społecznych i gospodarczych dedykowane Profesorowi Jerzemu Motylewiczowi, red. P. Grata i B. Lorens, Rzeszów 2013, s. 201–215.
Rejman S., Statut organizacyjny urzędników rzeszowskiego magistratu jako przykład pragmatyki służbowej samorządowych urzędników miejskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. 3, cz. 2, red. A. Górak, K. Latawiec i D. Magier, Lublin–Siedlce 2010, s. 433–449.
Snopko J., Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Galicji 1867–1914, Białystok 1997.
St. O., Z żałobnej karty. Ś. p. Wacław Borzemski, „Przegląd Pedagogiczny” 1936, z. 1, s. 11–12.
Tomczyk R., Urzędnicy cywilni w Austrii (1740–1918): studia z historii prawa i administracji, Szczecin 2012.
Tyrowicz M., Borzemski Wacław Mścisław [w:] Polski słownik biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 361–362.
Urzędnicy i urzędy w społeczeństwie XIX wieku. Zbiór studiów, red. A. Kulecka, Warszawa 2017.
Zaleski Z., Podstawy i charakterystyka rozwoju miasta Poznania w latach 1918–1928 [w:] Księga Pamiątkowa Miasta Poznania. 10 lat pracy Polskiego Zarządu stołecznego miasta Poznania, Poznań 1929, s. 155–166.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
