Występujące u dzieci trudności z koncentracją uwagi w teorii i praktyce edukacyjnej
DOI:
https://doi.org/10.15584/kpe.2025.14Słowa kluczowe:
dziecko, zaburzenia koncentracji uwagi, rozwijanie koncentracji uwagiAbstrakt
W tekście krótko omówiono psychologiczne i pedagogiczne definicje uwagi. Na podstawie literatury przedmiotu przybliżono, jak funkcjonuje ona u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Przedstawiono typowe objawy zaburzeń koncentracji uwagi oraz ich przyczyny, co może okazać się przydatne w ich rozpoznawaniu. Przytoczone dane potwierdzają, że nie wszystkim przyczynom będzie można zapobiec, ponieważ niektóre z nich są dziedziczone genetycznie. Starano się pokazać, że w przypadku występowania u dzieci trudności z koncentracją uwagi ważne są nie tylko starania rodziców, ale także działania nauczycieli i specjalistów. W praktyce edukacyjnej bardzo pomocne są kompetencje terapeutyczne nauczyciela, dlatego w końcowej części artykułu zaproponowano przykłady dobrych praktyk umożliwiających rozwijanie u dzieci koncentracji uwagi.
Downloads
Bibliografia
Alzamzami A.A., Alfadhel A.F., Alsuhayib M.A., Alshibli M.A., Abdullah S.A., Muharraq A.M., Alkhaldi A.S., Alrumman S.N., Alshawi M.E., Nagadi K.K., Alsalhat S.A., An overview of attention-deficit hyperactivity disorder in the pediatrics, „International Journal of Community Medicine and Public Health” 2023, no. 11, DOI: 10.18203/2394-6040.ijcmph20233846.
Ayano G., Tsegay L., Gizachew Y., Demelash S., Alati R., The Prevalence of Attention Deficit Hyperactivity Disorder in Children and Adolescents: An Umbrella Review of Global Evidence, „European Psychiatry” 2024, no. 67, DOI: 10.1192/j.eurpsy.2024.203.
Biermann I., Kot zdejmuje buty. Propozycje zabaw wspierających spokój i koncentrację, Kielce 2006.
Borkowska A., Czy zaburzenia uwagi to naprawdę zaburzenia uwagi?, https://cwro.edu.pl/public/content/File/dorobek/Zeszyt%202/Dr-Aneta-Borkowska-link-15.docx (17.10.2025).
Dudek M., Nieprzystosowanie społeczne dzieci z ADHD, Warszawa 2009.
Francuz P., Mechanizm uwagi. Przegląd zagadnień w perspektywie psychologicznej i neurofizjologicznej [w:] O różnych sposobach uprawiania psychologii, red. J. Brzeziński, S. Kowalik, Poznań 2000.
Gajda-Wyrębek J., Jarecka J., Kuźma K., Beresińska M., Zawartość barwników mających szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci w wybranych środkach spożywczych, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2011, nr 3.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Wspomaganie dzieci w rozwoju zdolności do skupiania uwagi i zapamiętywania, Warszawa 2005.
Herok K., Mitas A.W., Lipowicz A., Wpływ urządzeń elektronicznych na rozwój psychofizyczny dzieci w wieku przedszkolnym, „Edukacja – Technika – Informatyka” 2019, nr 3.
Hetmańczyk H., Kawiak E., Rychlik J., Symptoms of Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in Young School-Age Students Diagnosed Using the Moxo Test in the Context of the COVID-19 Pandemic, „The New Educational Review” 2024, no. 78, DOI: 10.15804/tner.2024.78.4.13.
Hinz M., Karty pracy na koncentrację. Edukacja wczesnoszkolna, Gdańsk 2018.
Jastrząb J., Nauczyciel współczesnej szkoły jako dydaktyk, wychowawca, diagnosta, terapeuta, „Wychowanie na co Dzień” 2008, nr 9.
Kolanowska E., Charakterystyka rozwoju dziecka sześcioletniego, „Dyskursy o Kulturze” 2018, nr 10.
Krempińska I., Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) w ujęciu neurokognitywistycznym i pedagogicznym, „Neurokognitywistyka w Patologii i Zdrowiu 2009–2011. Sympozja” 2011, nr 1.
Kurowska B., Stanowska A., Dzieci siedzą w kole i… zabawy doskonalące pamięć i koncentrację uwagi przedszkolaków, Kraków 2013.
Mechło P., Karpińska M., Trening superkoncentracji dla dzieci, Gliwice 2021, 2022.
Meslin A., Wspomaganie koncentracji u dziecka, https://www.zycieszkoly.com.pl/artykul/wspomaganie-koncentracji-u-dziecka (6.10.2022).
Munden A., Arcelus J., ADHD. Nadpobudliwość ruchowa. Poradnik dla rodziców, nauczycieli, lekarzy i terapeutów, Warszawa 2008.
Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, Warszawa 2008.
Nowotnik A., Funkcjonowanie uwagi u dzieci w wieku wczesnoszkolnym: grupy ryzyka, „Edukacja” 2012, nr 1.
Ober P., Poulain T., Meigen C., Spielau U., Sobek C., Kiess W., Igel U., Lipek T., Vogel M., Modifiable factors influencing attention performance in healthy children: insights from a comprehensive school nutrition study, „BMC Public Health” 2024, https://doi.org/10.1186/s12889-024-19059-8.
Oszwa U., Dziecko z zaburzeniami rozwoju i zachowania w klasie szkolnej, Kraków 2007.
Ośrodek Rozwoju Edukacji, https://bezpiecznaszkola.men.gov.pl/projekty/Cechy%20rozwoju%20dziecka%20w%20wieku%20wczesnoszkolnym.pdf (12.10.2022).
Piątek T., Analogowo-cyfrowe spotkania edukacyjne w przestrzeni wczesnoszkolnej, „Edukacja – Technika – Informatyka” 2017, nr 1.
Serfontein G., Twoje nadpobudliwe dziecko. Poradnik dla rodziców, Warszawa 1999.
Skałbania B., Diagnostyka pedagogiczna. Wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne, Kraków 2011.
Skibska J., Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową i deficytem uwagi – najważniejsze problemy oraz sposoby postępowania [w:] Edukacja małego dziecka, t. 4: Konteksty rozwojowe i wychowawcze, red. E. Ogrodzka-Mazur, U. Szuścik, J. Oleksy, Kraków 2013.
Skrzetuska E., Pomoc dziecku z trudnościami w uczeniu się a jego samodzielność, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2020, nr 4.
Small G., Vorgan G., iMózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości, Poznań 2011.
Strykowski W., Kompetencje współczesnego nauczyciela, „Neodidagmata” 2005, nr 27/28.
Śliwa S., Kompetencje profilaktyczne nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, Opole 2017.
Święcicka M., Objawy zaburzeń uwagi u dzieci jako wyraz współzależności między procesami poznawczymi, kontrolnymi i emocjonalnymi, „Polskie Forum Psychologiczne” 2005, nr 1.
Tabak I., Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Wsparcie dzieci i młodzieży w pokonywaniu problemów, „Studia BAS” 2014, nr 2.
Wasilewska E., Rozwój dziecka w perspektywie poglądów Marii Montessori, „Dyskursy o Kulturze” 2018, nr 10.
Zamboni D., Snyder V., Behind the thinking of attention disorder, „Frontiers in Psychology” 2025, no. 16, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2025.1358405.
Zińczuk M., Kompetencje terapeutyczne nauczyciela w zmieniającej się przestrzeni edukacyjnej [w:] Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, red. A. Karpińska, M. Zińczuk, K. Kowalczuk, Białystok 2021.
Wawrzyniak S., Tutoring, mentoring i coaching w edukacji osób z trudnościami w uczeniu się, „Studia Edukacyjne” 2020, nr 56.
Zielińska E., O koncentracji uwagi u dzieci, https://blizejprzedszkola.pl/o-koncentracji-uwagi-u-dzieci,2,9526.html#adv (12.10.2022).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
