Aktywność komunikacyjna nauczycieli i uczniów na lekcjach. Analiza wyników badań własnych
DOI:
https://doi.org/10.15584/kpe.2023.12.10Słowa kluczowe:
komunikacja nauczyciel – uczeń, aktywność werbalna nauczycieli i uczniów na lekcjach, cechy szkolnej komunikacjiAbstrakt
Proces kształcenia stanowi system wzajemnych interakcji pomiędzy nauczycielem a uczniami, których podstawą jest komunikowanie się. Niewątpliwie mówienie i słuchanie to dwa najważniejsze elementy relacji edukacyjnych. Język stanowi bowiem najpowszechniejszą formę porozumiewania się na lekcji, prezentowania celów i treści dydaktycznych, wpływania na zmianę zachowania uczniów, motywowania ich, a także kontrolowania. Podjęte badania służyły określeniu relacji pomiędzy aktywnością werbalną nauczycieli i uczniów na lekcji. Analiza praktyk komunikacyjnych pozwoliła określić proporcje mówienia oraz uzyskać odpowiedź na pytanie - na ile nauczyciele dopuszczają uczniów do głosu?
Bibliografia
Barnes D., Nauczyciel i uczniowie. Od porozumiewania się do kształcenia, Warszawa 1988.
Chomczyńska-Rubacha M., Szkolne środowisko uczenia się [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003.
Flanders N., Analyzing Classroom Behavior, New York 1970.
Jachimowicz J., Komunikowanie się nauczyciela z uczniem zdolnym a role przydzielone zdolnym dzieciom przez rówieśników w klasie szkolnej [w:] Nauczyciel w systemie edukacyjnym. Teraźniejszość i przyszłość, red. I. Adamek, E. Żmijewska, Kraków 2009.
Karoń J., Za zamkniętymi drzwiami klasy szkolnej – przemoc werbalna w komunikacji nauczyciela z dziećmi, „Problemy Wczesnej Edukacji” 2014, nr 4(27).
Klus-Stańska D., Nowicka M., Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej, Warszawa 2005.
Kopciewicz L., Nauczycielskie poniżanie. Szkolna przemoc wobec dziewcząt, Warszawa 2011.
Kuszak K. Paradoksy komunikacji szkolnej – rozważania na temat wybranych ograniczeń rozwoju kompetencji komunikacyjnych uczniów we współczesnej szkole, „Kultura. Społeczeństwo. Edukacja” 2013, nr 2(4).
Mądry-Kupiec M., Komunikacja werbalna nauczyciela i ucznia na lekcji, Kraków 2011.
Melosik Z., Szkudlarek T., Kultura – tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Kraków 2010.
Nowak-Łojewska A., Kiedy mówienie nie sprzyja uczeniu się. O braku dialogu w szkole i jego skutkach [w:] Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej, red. H. Kwiatkowska, Kraków 2015.
Nowicka M., Mówienie w szkole [w:] Edukacja polonistyczna na rozdrożach. Spotkania z językiem polskim w klasach I–III, red. D. Klus-Stańska, M. Dagiel, Olsztyn 1999.
Nowicka M., Dziecko w procesie socjalizacji szkolnej – ku integracji czy dysonansowi? [w:] (Anty) edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Kraków 2014.
Oelszlaeger-Kosturek B., Modele komunikacji nauczyciela i uczniów w procesie edukacyjnym (na przykładzie edukacji wczesnoszkolnej), „Konteksty Pedagogiczne” 2017, nr 1.
Pęczkowski R., Pytanie jako forma komunikacji dydaktycznej w nauczaniu początkowym. Próba diagnozy [w:] Komunikacja, dialog, edukacja, t. 2, red. W. Kojs, R. Mrózka, Cieszyn 1998.
Pęczkowski R., Pytania uczniów i nauczycieli w procesie kształcenia na przykładzie klas I–III szkoły podstawowej [w:] Podmiotowość w edukacji ery globalnego społeczeństwa informacyjnego, red. K. Pająk, A. Zduniak, Warszawa–Poznań 2004.
Robinson K., Aronica L., Kreatywne szkoły. Oddolna rewolucja, która zmienia edukację, Kraków 2015.
Stańczak I., Nauczanie – uczenie się w klasach I–III szkoły podstawowej jako proces komunikowania [w:] Procesy komunikacyjne w szkole. Wyznaczniki, tendencje, problemy, red. Kojs, Ł. Dawid, Katowice 2001.
Szczurek-Boruta A., Społeczne, osobowościowe i pedagogiczne determinanty interakcji między nauczycielem a uczniem w procesie edukacji [w:] Procesy komunikacyjne w szkole. Wyznaczniki, tendencje, problemy, red. W. Kojs, Ł. Dawid, Katowice 2001.
Szulc A., Nowa szkoła, Szczecin 2019.
Szuman S., Rozwój pytań dziecka: badania nad rozwojem umysłowości dziecka na tle jego pytań, Warszawa 1939.
Śnieżyński M., Sztuka dialogu – teoretyczne założenia a szkolna rzeczywistość, Kraków 2005.
Śnieżyński M., Rola i znaczenie pytań w szkolnej edukacji, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce: kwartalnik dla nauczycieli” 2013, nr 3.
Wawrzyniak-Beszterda R., Doświadczenia komunikacyjne uczniów w czasie lekcji. Studium empiryczne, Kraków 2002.
Zalewska-Bujak M., Pierwotne doświadczenia komunikacyjne ucznia [w:] Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej, red. H. Kwiatkowska, Kraków 2015.
Zielińska-Czopek M., Autokraci czy demokraci? Nauczycielskie kierowanie pracą klasy szkolnej, Rzeszów 2021.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
