Szkolnictwo średnie w Złoczowie w latach 1730–1918

Autor

  • Tadeusz Ochenduszko I Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie

DOI:

https://doi.org/10.15584/kpe.2022.11.1

Słowa kluczowe:

Złoczów, Gimnazjum w Złoczowie, nauczyciele Gimnazjum w Złoczowie, uczniowie Gimnazjum w Złoczowie, dyrektorzy Gimnazjum w Złoczowie, gimnazja w Galicji

Abstrakt

Pierwszą szkołę średnią w Złoczowie – kolegium pijarskie założył w 1730 lub 1731 r. Jakub Sobieski, syn polskiego króla Jana III Sobieskiego. Funkcjonowała ona ponad pół wieku, a zlikwidował ją dziesięć lat po pierwszym rozbiorze Polski cesarz austriacki Józef II Habsburg (w 1783 r.). Później przez 90 lat Złoczów nie posiadał szkoły średniej. Starania o przywrócenie w mieście szkoły średniej rozpoczęto w 1842 roku. Trwały one ponad 30 lat. W 1873 r. cesarz Franciszek Józef zgodził się na utworzenie w Złoczowie gimnazjum niższego – czteroklasowego. W 1878 r. Rada Miejska uzyskała prowizoryczną (na rok) zgodę Ministra Wyznań i Oświaty na utworzenie klasy piątej. Przez kolejne trzy lata uzyskiwała prowizoryczne zgody na utworzenie klas: szóstej, siódmej i ósmej. W konsekwencji przez cztery lata (1878/79–1881/82) szkoła formalnie była gimnazjum niższym, a faktycznie prowizorycznym gimnazjum wyższym. Od roku szkolnego 1882/83 szkoła formalnie stała się gimnazjum wyższym. Podczas I wojny światowej szkoła przez rok nie pracowała, gdyż Złoczów znalazł się pod okupacją rosyjską. Później funkcjonowała w nadzwyczajnych warunkach w strefie przyfrontowej. Uczniowie najstarszych klas zostali powołani do armii austriackiej lub zgłosili się do Legionów Polskich. Spośród wybitnych absolwentów gimnazjum wymienić warto Stanisława Sobińskiego (1872–1926) – dyrektora Szkoły Realnej w Tarnobrzegu i VI Gimnazjum we Lwowie, pierwszego kuratora Okręgu Szkolnego Lwowskiego, zamordowanego przez nacjonalistów ukraińskich. W latach 1873/74–1913/14 zatrudnionych było ogółem 168 pracowników pedagogicznych. Spośród wielu wybitnych wymienić można Ludwika Kubalę. Zdobył on uznanie jako naukowiec i popularyzator historii.

Downloads

Bibliografia

Biegański S., Szkoły pijarskie w Polsce: na pamiątkę 300-tej rocznicy istnienia Zgromadzenia ks. Pijarów (odbitka z „Muzeum”, R. 13, z. 11), Lwów 1898.

Bostel F., Reforma egzaminu dojrzałości, „Muzeum” 1908, R. XXIV, t. 1, z. 4.

Charewiczowa Ł., Dzieje miasta Złoczowa, Złoczów 1929.

Gawalewicz A., Kumaniecki Kazimierz [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XVI, Wrocław 1971.

Historia Polski w liczbach, red. A. Jezierski, Warszawa 1994.

Jezierski I., Historia gimnazjum złoczowskiego. Kronika zakładu za czas jego 25. letniego istnienia [w:] Spr. Gim. w Złoczowie za r. szk. 1899, Złoczów 1899.

Jezierski I., Historia gimnazjum złoczowskiego [w:] Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum w Złoczowie za rok szkolny 1898, Złoczów 1898.

Kalbarczyk S., Ukraińska i białoruska lista katyńska, „Nasz Dziennik” z 29 kwietnia 2011 r., nr 99 (4030).

Ochenduszko T., Bursy dla młodzieży szkół średnich i ich organizatorzy w Galicji w okresie autonomii (1869–1918), Rzeszów 2011.

Ochenduszko T., Leksykon kadry kierowniczej gimnazjów galicyjskich w okresie autonomii, Rzeszów 2015.

Ochenduszko T., Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem, Rzeszów 2010.

Ochenduszko T., Pomocnicy kancelaryjni dyrektorów [w:] Sprawozdanie Dyrekcji I Liceum Ogólnokształcącego w Rzeszowie za r. szk. 2012/2013.

Ochenduszko T., Szkoły średnie w Drohobyczu w latach 1775–1918 [w:] Sprawozdanie Dyrekcji I Liceum Ogólnokształcącego im. ks. St. Konarskiego w Rzeszowie za rok szkolny 2015/2016.

Ochenduszko T., Szkoły średnie w Stanisławowie w latach 1669–1918, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2016, t. XXVIII.

Ochenduszko T., Szkoły średnie w Kołomyi w latach 1861–1918, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2018, t. XXX.

Ochenduszko T., Szkolnictwo średnie w Samborze w latach 1680–1918 [w:] Spr. Dyr. I Lic. w Rzeszowie za r. szk. 2017/2018.

Ochenduszko T., Pietryka W., Szkoły średnie w Tarnopolu w latach 1820–1918 [w:] Spr. Dyr. I Lic. w Rzeszowie za r. szk. 2014/2015.

Ochenduszko T., Świętoń M., Filie galicyjskich szkół średnich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku [w:] Spr Dyr. I Lic. Ogóln. w Rzeszowie za r. szk. 2018/2019.

Pelczar R., Szkolnictwo pijarskie na Rusi Czerwonej w XVII i XVIII w. [w:] Szkolnictwo pijarskie w czasach minionych a współczesne problemy edukacji historycznej, t. 1, red. K. Wróbel-Lipowa, M. Ausz, Kraków–Lublin 2010.

Próchnicki Z., Dębski Władysław [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946.

Szwedo B., Wierni do końca. Kapelani wojskowi ofiary Zbrodni Katyńskiej, Warszawa 2020.

Świeboda J., Dzieje I Gimnazjum w Rzeszowie 1786–1918, Rzeszów 1984.

Wanat P., Dyrektorzy gimnazjów wobec problemów organizacyjnych i dydaktycznych swoich szkół w latach I wojny światowej i walk o granice Drugiej Rzeczypospolitej [w:] Rzeszów swoim bohaterom. Środowisko rzeszowskich gimnazjów wobec odzyskania niepodległości, Rzeszów 2020.

Zamorski K., Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji: ludność Galicji w latach 1857–1910, Kraków–Warszawa 1989.

Janelli M., Piątek J., Kalendarzyk profesorski Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, R. II, Lwów 1914.

Sprawozdania Dyrekcji Gimnazjum w Złoczowie za lata szkolne 1881/82–1920/21, Złoczów 1882, 1883, 1884, 1921.

Sprawozdanie Dyrekcji Gimnazjum w Brzeżanach za rok szkolny 1875, Brzeżany 1875.

Szematyzmy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1875, Lwów 1875 i na rok 1914, Lwów 1914.

Ustawy i rozporządzenia obowiązujące w galicyjskich szkołach średnich, zestawił H. Kopia, Lwów 1900.

Pobrania

Opublikowane

2022-12-30

Jak cytować

Ochenduszko, T. (2022). Szkolnictwo średnie w Złoczowie w latach 1730–1918. KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA, 11, 13–38. https://doi.org/10.15584/kpe.2022.11.1

Numer

Dział

Historyczne źródła, ciągłość i zmiana myśli edukacyjnej