Przemysł 4.0 i sztuczna inteligencja: szansa czy zagrożenie dla realizacji koncepcji zrównoważonego i trwałego rozwoju?

Autor

  • Barbara Siuta-Tokarska Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15584/nsawg.2021.1.1

Słowa kluczowe:

przemysł 4.0, sztuczna inteligencja, zrównoważony i trwały rozwój

Abstrakt

W opracowaniu podjęto problematykę odnotowywanych zmian w przemyśle w kontekście następujących czterech rewolucji przemysłowych. Ostatnia z nich związana jest z tzw. przemysłem 4.0, który wyraża się w następujących, zasadniczych jego składowych, tj.: systemach cyberfizycznych, Internecie rzeczy, Internecie usług, a także w tzw. inteligentnych fabrykach. Ważnym wyrazem dokonujących się zmian w przemyśle jest wyłaniającą się dziedzina, która w swym nurcie teoretycznym łączy zagadnienia informatyki, matematyki, neurofizjologii, elektroniki, jak również psychologii, antropologii i filozofii, zaś w nurcie doświadczalnym jest ona traktowana jako gałąź informatyki – czyli tzw. sztuczna inteligencja.

Celem podjętych badań jest próba odpowiedzi autorki opracowania na tytułowe pytanie zawarte w niniejszej pracy, z uwzględnieniem możliwie holistycznego spojrzenia na tę problematykę w kontekście kapitałów składowych zrównoważonego i trwałego rozwoju. Ważnym założeniem jest, aby dokonujący się postęp był realizowany nie tylko z punktu widzenia zwiększania szeroko rozumianych możliwości – jak to ma miejsce dotychczas – lecz maksymalizacji korzyści o charakterze przyrodniczym, społecznym i ekonomicznym.

Bibliografia

Bauman, Z., Bauman, I., Kociatkiewicz, J., Kostera, M. (2017). Zarządzanie w płynnej nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Bęc Zmiana.

Bendkowski, J. (2017). Zmiany w pracy produkcyjnej w perspektywie koncepcji. Przemysł 4.0. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Organizacja i Zarządzanie, 112, 21–33.

Bergson, H. (1989). Ewolucja twórcza. Warszawa: Wydawnictwo Zielona Sowa.

Borowiecki, R., Siuta-Tokarska, B., Kusio, T. (2018). Zarządzanie na rzecz zrównoważonego i trwałego rozwoju – metaparadygmat nauk o zarządzaniu XXI wieku. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa, 2(815), 28–43.

Bostrom, N. (2016). Superinteligencja: scenariusze, strategie, zagrożenia, Gliwice: Wydawnictwo Helion.

Brundage, M., Avin, S., Clark, J., Toner, H., Eckersley, P., Garfinkel, B., Dafoe, A., Scharre, P., Zeitzoff, T., Filar, B., Anderson, H., Roff, H., Allen, G. C., Steinhardt, J., Flynn, C., Čigeartaigh, S., Beard, S., Belfield, H., Farquhar, S., Lyle, C., Crootof, E., Evans, O., Page, M., Bryson, J., Yampolskiy, R., Amodei, D. (2018). The Malicious of Artificial Intelligence: Forecasting, Prevention and Mitigation. Oxford-Cambridge:

Future of Humanity Institute, University of Oxford, Centre for the Study of Existential Risk, University of Cambridge, Center for a New American Security, Electronic Frontier Foundation, OpenAI.

Buller, A. (1998). Sztuczny mózg to już nie fantazje. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Bujak, A. (2017). Rewolucja przemysłowa 4.0 i jej wpływ na logistykę XXI wieku. Logistyka, Autobusy, 6, 1338–1344.

Chan, Ch. W., Huang, G.H. (2003). Artificial intelligence for management and control of pollution minimization and mitigation processes. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 16(2), 75–90. DOI: 10.1016/S0952-1976(03)00062-9.

Coleman, D. C. (1956). Industrial growth and industrial revolutions. Economica, 23(89), 1–22.

Dignum, V. (2019). Responsible Artificial Intelligence: How to develop and use AI in a responsible way. Cham: Springer Nature.

Dobrzański, G. (2007). Interpretacje trwałego i zrównoważonego rozwoju. W: B. Poskrobko (red.), Obszary badań nad trwałym i zrównoważonym rozwojem (s. 197– 225). Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko.

Duch, W. (2020). Filozoficzne problemy sztucznej inteligencji. W: Wstęp do metod sztucznej inteligencji. Pobrane z: https://www.is.umk.pl/~duch/cog-book/AI/AIC.pdf (2020.09.17).

Fehler, W. (2017). Sztuczna inteligencja: szansa czy zagrożenie? Studia Bobolanum, 3(28), 69–83.

Fryckowski, E. (1982). Filozoficzne aspekty rozwoju techniki. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy, 10, 19–40.

Furmanek, W. (2018). Najważniejsze idee czwartej rewolucji przemysłowej. Dydaktyka informatyki, 13, 55–63. DOI: 10.15584/di.2018.13.8.

Gałuszka, D., Ptaszek, G., Żuchowska-Skiba, D. (red.). (2016). Technologiczno-społeczne oblicza XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Libron.

Goralski, M. A., Tan, T.K. (2020). Artificial intelligence and sustainable development. The International Journal of Management Education, 18(1), 1–9. DOI: 10.1016/j.ijme.2019.100330.

Götz, M., Gracel, J. (2017). Przemysł czwartej generacji (Industry 4.0) – wyzwania dla badań w kontekście międzynarodowym. Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, 1(51), 217–235.

Górka, K., Łuszczyk, M., Thier, A. (2018). Wdrażane oraz przewidywane skutki IV rewolucji przemysłowej. Marketing i Rynek, 9, 262–278.

Haenlein, M., Kaplan, A. (2019). A Brief History of Artificial Intelligence: On the Past, Present, and Future of Artificial Intelligence. California Management Review, 61(4), 5–14. DOI: 10.1177/0008125619864925.

Hahn, B. (2020). Technology in the industrial revolution. Cambridge: Cambridge University Press.

Herman, A. (2016). Polska gospodarka – od „kopalnej” do cyfrowej? Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 40(3), 4–7.

Hojageldiyev, D. (2019). Artificial Intelligence Opportunities for Environmental Protection. SPE-198616-MS. Dubai: UAE. DOI: 10.2118/198616-MS.

https://przemysl-40.pl/index.php/2017/03/22/czym-jest-przemysl-4-0/ (2020.09.15).

Janikowski, R. (2017). Środowiskowe aspekty czwartej rewolucji przemysłowej. Studia i Prace WNEiZ, 47(2), 67–76. DOI: 10.18276/sip.2017.47/2-06.

Jean, N., Burke, M., Xie, M., Davis, W.M., Lobell, D. B., Ermon, S. (2016). Combining satellite imagery and machine learning to predict poverty. Science, 80(353), 790–794. DOI: 10.1126/science.aaf7894.

Jonkisz, J. (2012). Pojęcie świadomości w kognitywistyce i filozofii umysłu: próba systematyzacji. Filozofia Nauki, 20(2), 29–55.

Kołodko, G. W. (2014). Nowy Pragmatyzm, czyli ekonomia i polityka dla przyszłości, Ekonomista, 3, 161–180.

Kurzweil, R. (2016). The Singularity is near. When humans transcened biology? New York: Penguin.

Latawiec, A. (1995). Od informacji do sztucznej inteligencji. Studia Philosophia Christianaea, 31(1), 33–47.

Leszkowska, A. (2017). O szansach i zagrożeniach, jakie niesie czwarta rewolucja przemysłowa debatował 22.11.17 Komitet Prognoz PAN „Polska 2000+”. Konferencja odbywała się w ramach cyklu „Czy Świat należy urządzić inaczej”. Sprawy Nauki. Pobrane z: http://www.sprawynauki.edu.pl/3735-czwarta-rewolucja-przemyslowa (2020.09.16).

Łuszczyk, M. (2015). Konkretyzacja kategorii gospodarczej rozwoju trwałego. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 2(313), 5–19. DOI: 11089/17139.

Maj, M. (2019). Sztuczna inteligencja i roboty wyzwaniem dla prawa. W: J. Helios, W. Jedlecka, A. Kwieciński (red.), Prawo wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy teoretycznoprawne i dogmatycznoprawne (s. 141–150). Wrocław: E-wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

Mateusiak, M., Stoma, M. (2020). Możliwości oraz zagrożenia implementacji założeń koncepcji „Gospodarki 4.0” w ujęciu teoretycznym i praktycznym. W: P. Z. Filipek, A. Kociubiński, P.A. Mazurek, T. N. Kołtunowicz, J. Majcher, S. Styła (red.), Problemy współczesnej inżynierii. Wybrane zagadnienia elektrotechniki i elektroniki przemysłowej (s. 136–144). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.

Mączyńska, E. (2011). Dysfunkcje gospodarki w kontekście ekonomii kryzysu. Zeszyty Naukowe PTE, 9, 43–70.

Melnyk, L., Kubatko, O., Dehtyarova, I., Matsenko, O., Rozhko, .., Rozhko, O. (2019).The effect of industrial revolutions on the transformation of social and economic systems. Problems and Perspectives in Management, 17(4), 381–391.

Nęcka, E. (1994). Inteligencja i procesy poznawcze. Kraków: Impuls.

Olender-Skorek, M. (2017). Czwarta rewolucja przemysłowa a wybrane aspekty teorii ekonomii. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 12, 38–49. DOI: 10.15584/nsawg.2017.3.3.

Paprocki, W. (2016). Koncepcja Przemysł 4.0 i jej zastosowanie w warunkach gospodarki cyfrowej. W: J. Gajewski, W. Paprocki, J. Pieriegud (red.), Cyfryzacja gospodarki i społeczeństwa. Szanse i wyzwania dla sektorów instytucjonalnych (s. 39–58). Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańska Akademia Bankowa.

Pozdnyakova, U. A., Golikov, V. V., Peters, I. A., Morozova, I. A. (2019). Genesis of the Revolutionary Transition to Industry 4.0 in the 21st Century and Overview of Previous Industrial Revolutions. W: E. Popkova, Y. Ragulina, A. Bogoviz (red.), Industry 4.0: Industrial Revolution of the 21st Century. Studies in Systems, Decision and Control, vol. 169 (s. 11–19). Cham: Springer.

Przemysł 4.0, czyli wyzwania współczesnej produkcji. (2017). Warszawa: PWC.

Ratajczak, M., Woźniak-Jęchorek, B. (2020). Rewolucje przemysłowe i ich wpływ na rozwój ekonomii. Studia BAS. Gospodarka, rynek i państwo wobec rewolucji technologicznej, 3, 25–41.

Risse, M. (2019). Human Rights and Artificial Intelligence: An Urgently needed Agenda. Human Rights Quarterly, 41(1), 1–16. DOI: 10.1353/hrq.2019.0000.

Różanowski, K. (2007). Sztuczna inteligencja: rozwój, szanse i zagrożenia. Zeszyty Naukowe Warszawskiej Wyższej Szkoły Informatyki, 2, 109–135.

Russel, S. J., Norvig, P. (1995). Artificial Intelligence. A modern approach. New Jersey: Prentice Hall.

Schwab, K. (2018). Czwarta rewolucja przemysłowa. Warszawa: Studio Emka.

Siuta-Tokarska, B., Thier, A., Żmija, K. (2019). Procesy i problemy w realizacji zrównoważonego i trwałego rozwoju w Polsce. Kontekst mikroekonomiczny. Warszawa: PWN.

Skilton, M., Hovsepian, F. (2018). The 4-th Industrial Revolution. Responding to the Impact of Artificial Intelligence on Business. Cham: Palgrave Macmillan.

Skorupka, A. (2020). Filozoficzne i społeczne aspekty przemysłu 4.0. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, 35(2), 53–64.

Słupczewski, M., (2019). Społeczne i technologiczne założenia cywilizacji wykreowanej w Kongresie Futurologicznym autorstwa Stanisława Lema. W: J. Sulejewska (red.), Kultura w ponowoczesnym społeczeństwie. Wybrane zagadnienia (s. 26–40). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Stanny, M., Czarnecki, A. (2011). Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Zielonych Płuc Polski. Próba analizy empirycznej. Warszawa: IRWiR PAN.

Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Żak.

Stylec-Szromek, P. (2018). Sztuczna inteligencja – prawo, odpowiedzialność, etyka, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie, 123, 501–509.

Szymański, K. (2016). Czy powinniśmy się obawiać sztucznej inteligencji? Recenzja: Nick Bostrom, Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia, tłum. D. Konowrocka-Sawa. Kultura i Wartości, 20, 488–490.

Szymborska, W. (2017). Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej. W: W. Szymborska Wołanie do Yeti (s. 26–27). Kraków: Wydawnictwo Znak.

Śliwińska, J. (2019). Singularity według Raya Kurzweila – szanse, zagrożenia, nowe perspektywy. W: J. Sulejwska (red.), Kultura w ponowoczesnym społeczeństwie. Wybrane zagadnienia (s. 41–55). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Torczyńska, M. (2019). Sztuczna inteligencja i jej społeczno-kulturowe implikacje w codziennych życiu. Kultura i Historia, 36, 106–126.

Trzepacz, P. (2012). Geneza i istota koncepcji rozwoju zrównoważonego. W: P. Trzepacz (red.), Zrównoważony rozwój – wyzwania globalne (s. 11–36). Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

United Nations Environmental Report. Pobrane z: https://news.un.org/en/story/2019/05/1037941 (2020.09.19).

Vaio, A.D., Palladino, R., Hassan, R., Escobar, O. (2020). Artificial intelligence and business models in the sustainable development goals perspective: A systematic literature review. Journal of Business Research, 121, 283–314. DOI: 10.1016/j.jbusres. 2020.08.019.

Vinuesa, R., Azizpour, H., Leite, I., Balaam, M., Dignum, V., Domisch, S., Felländer, A., Langhans, S. D., Tegmark, M., Nerini, F. F. (2020). The role of artificial intelligence in achieving the Sustainable Development Goals. Nature Communications 11(233), 1–10. DOI: 10.1038/s41467-019-14108-y.

Wieczorek, P. (2018). Czwarta rewolucja przemysłowa – wizja przemysłu nowej generacji – perspektywa dla Polski. Kontrola Państwowa 63, 3(380), 89–115.

Wiśniewski, A. (2005), hasło: Sztuczna inteligencja. W: Wielka Encyklopedia PWN. Warszawa: PWN.

Xu, M., David, J. M., Kim, S. H. (2018). The Fourth Industrial Revolution: Opportunities and Challenges. International Journal of Financial Research, 9(2), 90–95. DOI: 10.5430/ijfr.v9n2p90.

Zamorska, K. (2020). Pięć rewolucji przemysłowych – przyczyny, przebieg i skutki (ujęcie historyczno-analityczne). Studia BAS. Gospodarka, rynek i państwo wobec rewolucji technologicznej, 3, 7–23. DOI: 10.31268/StudiaBAS.2020.19.

Zhao, L., Dai, T., Qiuao, Z., Sun, P., Hao, J., Yang, Y. (2020). Application of artificiaintelligence to wastewater treatment: A bibliometric analysis and systematic review of technology, economy, management, and wastewater reuse. Process Safety and Environmental Protection, 133, 169–182. DOI: 10.1016/j.psep.2019.11.014.

Żejmo, A. (2015). Istota przemian industrialnych w XIX wieku. Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość, XII, 169–178.

Pobrania

Opublikowane

2021-03-31

Jak cytować

Siuta-Tokarska, B. (2021). Przemysł 4.0 i sztuczna inteligencja: szansa czy zagrożenie dla realizacji koncepcji zrównoważonego i trwałego rozwoju?. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (65), 7–26. https://doi.org/10.15584/nsawg.2021.1.1

Numer

Dział

Artykuły