Nowo powstałe kościoły i kaplice w Republice Czeskiej w latach 1948–1989
DOI:
https://doi.org/10.15584/setde.2024.17.2Słowa kluczowe:
kościół, architektura, sztuka sakralna, Czechy, Morawy, 2. połowa XX wiekuAbstrakt
Podczas reżimu komunistycznego, który był u władzy w byłej Czechosłowacji w latach 1948–1989, życie religijne było ograniczone. Funkcjonowanie kościołów było ściśle kontrolowane przez władze państwowe, a kościoły były generalnie tłumione i prześladowane. Wiązało się to z nacjonalizacją, zniszczeniem lub dewastacją budynków kościelnych. W tym wrogim kościołom środowisku społeczno-politycznym budowa nowych obiektów sakralnych stała się niemal niemożliwa. Jednak pomimo upływu czasu, kilka z nich zostało zrealizowanych, i to w postępowej formie architektonicznej i artystycznej. Tekst koncentruje się na opisie genezy i charakterystyce architektury kilku nowych obiektów sakralnych. Przedstawiono niezwykłą kaplicę Boskiego Serca Pana w Ołomuńcu z przełomu lat 40. i 50. XX wieku, zbudowaną dla Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Trzeciego Zakonu św. Franciszka. Wyjątkowe i cenne pod względem architektonicznym są także budowle wzniesione na morawskiej wsi na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku - kościół św. Józefa w Senetářovie i kościół św. Mikołaja w Tichá. Czeskich Braci Ewangelików w Pradze-Kobylisach, który dziś nosi nazwę kościoła Drabiny Jakubowej i został dość rzadko projektowany przez szwajcarskiego architekta pod koniec lat 60. w ówczesnej Czechosłowacji. I wreszcie jedyny nowy budynek kościelny z lat 80. zrealizowany w duchu architektonicznego postmodernizmu - kościół św. Wacława w Moście.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
Pozostałości arch. Jaroslava Čermáka, Politechnika narodowa w Pradze, Muzeum architektury i budownictwa, Archiwum architektury, fond nr 2016.
Archiv Kongregace Milosrdných sester III. řádu sv. Františka, Opava.
Publikacje:
Balík S., Hanuš J., Katolická církev v Československu 1945–1989, Brno 2007.
Belšíková Š., Binder I., Posvátné umění v nesvaté době / české sakrální umění 1948–1989, Olomouc 2022.
Boučková A., Příběh evangelického kostela v Praze – Kobylisích, Praha 2021.
Bydžovská L., Novotný M., Srp K. (eds.), Mikuláš Medek. Nahý v trní, Praha 2020.
Černoušek T. et al., Svými kořeny se dotýkáme hvězd, Olomouc 2003.
Fiala P., Hanuš J. (eds.), Katolická církev a totalitarismus v českých zemích, Brno 2001.
Fiamová M., Jakubčin P. (eds.), Prenasledovanie cirkví v komunistických štátoch strednej a východnej Európy, Bratislava 2010.
Hartmann A., Jedovnice – Kotvrdovice – Senetářov, „Umění a řemesla” 3, 1991, s. 14 –19.
Kopeček P., Liturgie a architektura. Moderní sakrální architektura v Čechách a na Moravě, Olomouc 2013.
Makówka L., Droga krzyżowa Mikuláša Medka, „Sacrum et Decorum“ 15, 2022, s. 79 –92. DOI: https://doi.org/10.15584/setde.2022.15.4
Morávková M. – Pochybová M., Růžena Vacková. Historička statečného srdce, Praha 2015.
Motyčka M., Kopeček P., Vitraje pro senetářovský kostel, jejich ikonologie a teologie, „Studia Theologica“ 25, č. 3, 2023, s. 65–87. DOI: https://doi.org/10.5507/sth.2023.049
Nešpor Z. R., Encyklopedie moderních evangelických (a starokatolických) kostelů Čech, Moravy a českého Slezska, Praha 2009.
Nešpor Z. R., Malý slovník českých nekatolických náboženských osobností 20. a 21. století, Praha 2019.
Novotný V., Odvaha být církví, Josef Zvěřina v letech 1913–1967, Praha 2014.
Sklenář M., Postaveno navzdory, vznik nových římskokatolických sakrálních staveb v českých zemích v letech 1948–1989, Brno-Praha 2022.
Sokol J., Moje plány, paměti architekta, Triáda 2004.
Šlapeta V., Chrámové stavby 20. století (v našich zemích), „Umění a řemesla“ 3, 1991, s. 33-41.
Šlapeta V., Lubomír Šlapeta a kostel sv. Mikuláše v Tiché u Frenštátu 1967–1976, „Prostor Zlín“ č. 2, 2023, s. 43–47.
Vaško V., Neumlčená, kronika katolické církve v Československu po druhé světové válce, Praha 1990.
Vaverka J. (red.). Nové kostely a kaple z konce 20. století v České republice, Kostelní Vydří 2001.
Zatloukal P. (ed.), Lubomír Šlapeta – Čestmír Šlapeta, Architektonické dílo, Olomouc-Brno 2003.
Czasopisma:
Architekt, č. 12, 2008
Umění a řemesla, č. 3, 1991
ERA 21, č. 4, 2004
Salve, č. 4, 2004
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Šárka Belšíková
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Zgodnie z polityką Open Access autorzy zachowują pełnię praw autorskich do swoich artykułów – bez ograniczeń.
Autorzy mogą deponować swoje artykuły w wybranym przez siebie repozytorium.
