Etyka publikacyjna

Redakcja rocznika „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” kieruje się standardami Komitetu do Spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics), https://publicationethics.org, i prowadzi działalność w odniesieniu do nich w celu zachowania najwyższych norm wydawniczych, a tym samym wyeliminowania nagannych i negatywnych zjawisk w zakresie publikacji tekstów naukowych, tj.: plagiat, ghost writing (nieuwzględnienie osób, które miały udział w napisaniu artykułu) i guest authorship (przypisanie autorstwa osobom, które nie uczestniczyły w tworzeniu tekstu). 

Wymienione poniżej zasady etyki wydawniczej odnoszą się zarówno do autorów, jak też recenzentów, zespołu redakcyjnego i wydawcy, by skutecznie oraz na każdym poziomie prac edytorskich zachować przyjęte kryteria postępowania zawarte w: Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors, COPE Ethical Guidelines for Peer Reviewers (Wskazówki etyczne Komisji Etyki Publikacji dla recenzentów prac naukowych).

I. Podejrzenie o zduplikowaną publikację

Redakcja rocznika “Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” przyjmuje i traktuje z należytą powagą wszelkie informacje mogące świadczyć o zduplikowaniu publikacji.
Przez fakt zduplikowania należy rozumieć znaczny i poważny zakres powtórzeń, posługiwanie się tymi samymi danymi i/lub identycznymi bądź zbliżonymi wynikami badań. Za stwierdzeniem zduplikowania publikacji przemawia także zmiana tytułu publikacji, kolejności autorów (jeśli było ich więcej niż jeden) lub brak cytowania poprzednich prac w przedmiotowej publikacji.
Redakcja bada wszystkie sygnały świadczące o zduplikowaniu publikacji, a o swoich działaniach informuje zarówno osobę zgłaszającą nadużycie, jak również autora/autorów tekstu, co do którego zachodzi podejrzenie napisania zbędnego (zduplikowanego) artykułu.
Zadaniem zespołu redakcyjnego jest zbadanie stopnia powtórzeń i podjęcie następujących czynności – w zależności od wyników ustaleń, tj.:

1. w przypadku poważnego powielenia publikowanych treści, redakcja kontaktuje się z autorem/autorami artykułu, dołączając do korespondencji podpisane przez autora/-ów oświadczenie autorskie stwierdzające, że praca nie była dotąd publikowana oraz materiał dowodowy poświadczający fakt zduplikowania tekstu.
1.1. gdy autor udzieli niepełnych wyjaśnień lub przyzna się do zduplikowania publikacji, redakcja „Sacrum et Decorum” opublikuje oświadczenie o powtórzeniu publikacji, jak również poinformuje o tym fakcie redaktora naczelnego czasopisma, w którym tekst był pierwotnie wydrukowany, zawiadomi także przełożonych autora/autorów tekstu, osobę zgłaszającą podejrzenie oraz autora/autorów publikacji,
1.2. jeśli autor przedstawi satysfakcjonujące wyjaśnienia lub udowodni, że doszło do niezamierzonego błędu tudzież uprawnionej publikacji, redakcja „Sacrum et Decorum” skontaktuje się z autorem/autorami tekstu w celu powtórnego objaśnienia warunków publikacji, których nieodzownym i koniecznym warunkiem jest nadsyłanie tekstów wcześniej niepublikowanych. O swoich działaniach powiadomi także osobę zgłaszającą naruszenie zasad etyki wydawniczej,
1.3. w przypadku braku odpowiedzi ze strony autora/autorów zduplikowanej publikacji, redakcja zastrzega sobie prawo do kontaktu z jego/ich przełożonymi w celu przedstawienia i wyjaśnienia zaistniałej sytuacji oraz – w razie niemożności kontaktu - ponowny monit w przedmiotowej kwestii w okresie 3–6 miesięcy, licząc od dnia ujawnienia problemu. Redakcja zobowiązuje się również do udzielenia wyczerpującej odpowiedzi czytelnikowi zgłaszającemu podejrzenie zduplikowania artykułu.

2. w przypadku nieznacznego pokrycia publikowanych treści, np.: „publikowanie salami”, czyli z niewielkimi elementami powtórzeń, uprawnionego powtórzenia lub zastosowania reanalizy czy powtórzenia metod redakcja podejmuje następujące działania:
2.1. redakcja kontaktuje się z autorem w celu objaśnienia i przypomnienia, że prace wtórne muszą odwoływać się do oryginału,
2.2. redakcja proponuje autorowi zamieszczenie korekty odsyłającej czytelnika do oryginalnego tekstu,
2.3. w uzasadnionych przypadkach redakcja zastrzega sobie prawo do powiadomienia przełożonych autora o podejrzeniu zduplikowania tekstu;
2.4. redakcja zobowiązana jest udzielić odpowiedzi czytelnikowi zgłaszającemu możliwość zduplikowania artykułu.
3. W przypadku braku znamion zduplikowania tekstu redakcja informuje o tym osobę zgłaszającą zastrzeżenia i, jednocześnie, kontynuuje proces recenzowania.

II. Podejrzenie o plagiat w opublikowanym artykule

Plagiat – przywłaszczenie cudzego pomysłu twórczego, wydanie cudzego utworu pod własnym nazwiskiem lub dosłowne zapożyczenie z cudzego dzieła opublikowane jako własne, też: taki przywłaszczony pomysł, wydany utwór lub zapożyczenie – za sjp.pwn

Redakcja „Sacrum et Decorum” odnotowuje wszelkie zgłoszenia dotyczące możliwości popełnienia plagiatu przez autora/autorów publikowanego artykułu. Po przyjęciu zgłoszenia i zgromadzeniu dokumentacji wraz z materiałem dowodowym, poddaje go analizie w celu sprawdzenia i oceny, czy i w jakim stopniu doszło do skopiowania pracy.
W zależności od wyników kontroli, podejmuje następujące czynności:
1. w przypadku stwierdzenia plagiatu, redakcja kieruje pismo do autora/autorów artykułu, które zawiera podpisane przez niego/nich oświadczenie o m.in. oryginalności pracy, a także przesyła stosowną dokumentację poświadczającą fakt przywłaszczenia cudzej własności intelektualnej,
1.1. jeśli autor artykułu przyzna się do winy lub udzieli niepełnej czy niejasnej odpowiedzi na postawiony problem, redakcja podejmie decyzję o wycofaniu artykułu oraz zawiadomi o tym autora, redaktora oraz wydawcę splagiatowanej treści. Wiadomość tę, wraz z uzasadnieniem, przekaże także autorowi dopuszczającemu się plagiatu, jego przełożonym, osobie zgłaszającej fakt jego zaistnienia oraz wszystkim poszkodowanym,
1.2. w uzasadnionych przypadkach, tj.: niezamierzony błąd, redakcja kieruje pismo do autora tekstu przypominające o przestrzeganiu wymogów i wytycznych dotyczących etyki wydawniczej oraz standardach rzetelnej pracy naukowej. Stosowną informację wraz z wyjaśnieniem przesyłamy również do osoby zgłaszającej podejrzenie plagiatu oraz wszystkich poszkodowanych,
1.3. jeżeli redakcja nie otrzyma odpowiedzi od autora w określonym czasie, to ma prawo do zawiadomienia jego przełożonych, a w przypadku braku reakcji z ich strony, ponawia tę próbę w okresie 3–6 miesięcy. Po upływie tego czasu zawiadamia właściwe władze ds. monitorowania oszustw naukowych.

2. w przypadku nieznacznych uchybień czy skopiowania niewielkich fragmentów cudzego tekstu, redakcja nawiązuje kontakt z autorem w celu zobligowania go do zamieszczenia korekty zawierającej odnośnik do oryginalnej publikacji. O swoich działaniach informuje zarówno autora splagiatowanej pracy, jak też osobę zgłaszającą podejrzenie o plagiat.

III. Zmiany na liście autorów – dodanie autora – przed opublikowaniem

Redakcja „Sacrum et Decorum” szczegółowo określa i opisuje obowiązki autora/autorów w zakładkach: „Dla Autorów”. Niezbędnym warunkiem skutecznego zgłoszenia tekstu do redakcji jest załączenie oświadczenia autorskiego, dostępnego na stronie internetowej w zakładce "Pliki do pobrania", określającego autora/autorów publikacji.
Na wniosek autora/autorów redakcja rozważa możliwość dodania kolejnego autora – po wyjaśnieniu przyczyn wcześniejszego nieujęcia go w oświadczeniu autorskim, poznaniu zaistniałych okoliczności oraz konsultacji z wnioskodawcą i pozostałymi autorami (o ile są).
1. w przypadku, gdy autor bądź wszyscy autorzy zgadzają się, aby dokooptować do ich grona kolejnego autora, redakcja zwraca się do niego o wypełnienie oraz podpisanie oświadczenia autorskiego oraz prosi wszystkich autorów o określenie procentowego udziału poszczególnych osób w napisaniu artykułu,
2. po otrzymaniu wyżej wymienionych dokumentów redakcja przekazuje tekst do recenzji lub druku – w zależności, na jakim etapie został złożony wniosek o dodanie kolejnego autora,
3. brak zgody autorów na dodanie kolejnego twórcy skutkuje wstrzymaniem procesu recenzji lub druku w celu rozstrzygnięcia kwestii autorstwa przez wszystkich autorów (może się to odbyć za pośrednictwem instytucji, w których pracują).

IV. Zmiany na liście autorów – usunięcie autora przed opublikowaniem artykułu

Usunięcie autora/autorów z listy autorów tekstu przed jego opublikowaniem wymaga wyjaśnienia i pisemnej zgody wszystkich zainteresowanych stron. Zadaniem redakcji jest ustalenie przyczyn takiego zgłoszenia poprzez kontakt z wnioskodawcą, autorem/autorami, którego/których nazwisko(a) mają zostać usunięte z publikacji i pozostałymi autorami oraz we współpracy z nimi podjęcie decyzji w przedmiotowej sprawie.
1. w przypadku zgody wszystkich autorów na usunięcie autora z listy przed opublikowaniem artykułu redakcja poprawia listę autorów i kontynuuje proces recenzowania/druku – zależnie od tego, na jakim etapie został zgłoszony wniosek,
2. jeśli jeden z autorów nie wyraża zgody na usunięcie, redakcja wstrzymuje recenzowanie/druk tekstu do czasu rozstrzygnięcia sprawy autorstwa,
3. autor/autorzy sprzeciwiający się usunięciu z listy ma/mają obowiązek zwrócić się pisemnie do współautorów lub instytucji, przy których są afiliowani, nie zaś do redakcji.

V. Zmiany na liście autorów – prośba o dodanie kolejnego autora po opublikowaniu artykułu

Przed publikacją autor/autorzy zobowiązani są przez redakcję do złożenia oświadczenia o spełnianiu kryteriów autorstwa i wymienieniu wszystkich osób zaangażowanych w powstanie artykułu. W związku z tym nie powinny pojawiać się prośby o dodanie kolejnego autora po opublikowaniu treści.
Jeśli jednak pojawią się takie sytuacje, redakcja ma za zadanie wyjaśnienie powodów zmian autorstwa, w tym zbadanie dlaczego doszło do pominięcia jednego z autorów w przedkładanych oświadczeniach.
W zależności od stanowiska autora/autorów redakcja może:
1. opublikować korektę – po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich autorów na dołączenie kolejnego autora,
2. w drodze pisemnych konsultacji i wyjaśnień z wszystkimi autorami i za ich zgodą opublikować korektę,
3. zgłosić wniosek do instytucji autora/autorów opublikowanego tekstu – w przypadku braku pisemnej zgody wszystkich wymienionych autorów,
4. opublikować korektę po rozstrzygnięciu sprawy przez instytucję(e), do której/których należy (ą) autor/autorzy.

VI. Zmiany na liście autorów – prośba o usunięcie autora po opublikowaniu artykułu

W przypadku prośby o usunięcie autora po opublikowaniu artykułu redakcja „Sacrum et Decorum” wyjaśnia z autorem przyczyny takiej decyzji, powołując się przy tym na złożoną przez niego deklarację autorską poświadczającą, że spełnia on kryteria autorstwa. Ustala także, czy na decyzję autora wpłynęły jego podejrzenia o zaistnienie oszustwa lub inne nieuczciwe działania.
Zależnie od powodów, którymi kieruje się autor/autorzy, redakcja podejmuje następujące czynności:
1. usuwa autora i publikuje korektę, o ile autor poda mocne argumenty uzasadniające usunięcie, a wszyscy inni autorzy, włączając wnioskodawcę, wyrażą pisemną zgodę na takie działanie,
2. jeżeli powodem wniosku o usunięcie są różnice w interpretacji danych, redakcja sugeruje autorowi/autorom napisanie listu do pozostałych autorów w celu wyjaśnienia problemu. W przypadku zgody autora/autorów na takie działanie, redakcja informuje osoby zainteresowane i tłumaczy im sytuację, prosząc o zajęcie stanowiska. Jeśli obie strony wyrażą swoją opinię, to redakcja opublikuje obydwa listy na łamach „Sacrum et Decorum”. W innym wypadku zdecyduje się na przedstawienie racji autora wnioskującego o usunięcie,
3. gdy autor nie przyjmie propozycji redakcji dotyczącej publikacji listu lub napisze tekst niemożliwy do opublikowania, redakcja może – za jego zgodą i pozostałych autorów – wprowadzić korektę poprzez usunięcie jego nazwiska.

VII. Zasady postępowania w przypadku podejrzenia o autorstwo widmo, gościnne lub grzecznościowe

Redakcja rocznika „Sacrum et Decorum” gromadzi deklaracje autorskie, które przyjmuje wraz ze zgłoszonym przez autora tekstem, w celu ustalenia i potwierdzenia autorstwa osoby/osób oddających artykuł oraz wyeliminowania praktyk typu: autorstwo widmo, gościnne lub grzecznościowe.
Dla lepszego zabezpieczenia przed nieuczciwymi działaniami redakcja wymaga także oświadczenia od autora korespondencyjnego o procentowym udziale poszczególnych autorów w napisaniu artykułu.
W przypadku stwierdzenia autorstwa widmo, tj.: pominięcia udziału osoby/osób, która odegrała ważną rolę w opracowaniu artykułu, redakcja sugeruje autorowi/autorom dodanie kolejnego, pominiętego nazwiska, na podstawie pisemnego wniosku o zgodę, skierowanego do autora/autorów tekstu. Redakcja może przekazać kopię ww. pisma do przełożonego lub przełożonych pozostałych autorów.
W sytuacji, gdy na liście autorów znalazła(y) się osoba(y), które nie uczestniczyły w opracowaniu artykułu, czyli niespełniające kryteriów autorstwa, co zostanie bezsprzecznie udowodnione, redakcja zwraca się do autora/autorów tekstu o usunięcie autora gościnnego lub grzecznościowego z listy autorów. Może jednak zezwolić na umieszczenie jego nazwiska w formie podziękowania w tekście. Usunięcie z listy autorów wymaga zgody wszystkich zainteresowanych stron.
Dla rozwiania ewentualnych wątpliwości redakcja skontaktuje się z pozostałymi autorami artykułu w celu sprawdzenia czy żaden z uczestników opracowania publikacji nie został pominięty oraz określenia ich roli w powstaniu artykułu i poznania potencjalnych problemów związanych z uznaniem autorstwa.