Holy Medals with Secondary Holes as Examples of the Recycling of Historical Devotional Objects
DOI:
https://doi.org/10.15584/anarres.2022.17.9Słowa kluczowe:
holy medals, devotional objects, recycling, Gniew, DubnoAbstrakt
Holy medals belong to a group of historical artefacts known as devotional objects and they appear in this category beside crosses, scapulars or prayer beads. They are regarded as miniature forms of large medals and are seldom made of noble metals, but rather corrosion resistant alloys. Medals occur the most often in an oval form, with a separated loop for hanging, but there are also circular, rectangular or octagonal forms. The work below is an attempt to study a special form of medals – perforated secondarily – as a historical form of recycling. Such a treatment led them to be regarded as retrieved objects, retaining their original function. Studying the manufacturing features of these objects allows us to distinguish between original and secondary perforations. The latter were made when the original eye was broken or lost. The intentions of persons who decided to recycle devotional objects for material, spiritual or mystic reasons are an important part of this paper. The article is based on studies of artefacts obtained during archaeological excavations at sites in Gniew in Pomerania (Poland) and Dubno in Volhynia (Ukraine).
Bibliografia
Białobłocki K. 1992. Zespół medalików z wykopalisk archeologicznych w Lubiniu pod Kościanem. Slavia Antiqua 33, 161–185.
Chudzińska B. 1998. Dewocjonalia z nowożytnego cmentarzyska we wsi Maniowy na Podhalu. Kraków: Oficyna Cracovia.
Chudzińska B. 2008. Archeolog o medalikach. Alma Mater 99, 287–290.
Dąbrowska M. 2012. Wyposażenie grobowe zmarłych od średniowiecza do XVIII wieku z cmentarza przy kościele pw. św. Katarzyny na warszawskim Służewie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 60(2), 331–354.
Dobek M. and Michalik J. 2021. Pilgrimage Crosses from Explorations of the Parish Church in Końskowola (Lubelskie province). Analecta Archaeologica Ressoviensia 16, 136–146.
Duchmewski J. 2000. Józef Kalasanty. In A. Szostek and B. Migut (eds.), Encyklopedia Katolicka, 8. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 117–119.
Dudziński T., Grupa M. and Nowosad W. 2017. Tajemnice szczuczyńskich krypt, 4: Pochówki pijarów. Grajewo, Toruń: Towarzystwo Przyjaciół 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Fischer A. 1921. Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Furmanek M. and Michnik M. 2004. Dewocjonalia z cmentarzyska przy kościele pw. Wszystkich Świętych w Gliwicach. Rocznik Muzeum w Gliwicach 19, 399–420.
Grupa M. 2005a. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu jako nekropolia mieszczan i szlachty. In M. Opęchowski and A. Łazowski (eds.), Nekropolie, kirkuty, cmentarze. Materiały konferencyjne, 2. Szczecin: Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość, 41–60.
Grupa M. 2005b. Ubiór mieszczan i szlachty z XVI–XVIII wieku z kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grupa M., Kozłowski T., Jankauskas R., Grupa D., Krajewska M., Krakowska S., Majorek M., Mosiejczyk J., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M. and Wojciechowska A. 2015a. Tajemnice krypty w kaplicy św. Anny [Secrets of the crypt in St. Ann chapel]. Gniew: Stowarzyszenie Centrum Aktywnych Gniew.
Grupa M., Kozłowski T., Krajewska M., Grupa D., Janowska M., Jarzęcki K., Kurzawa D., Mucha N., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Słomczewska M., Wojciechowska A. and Majorek M. 2015b. Historia św. Oswalda w Płonkowie [History of St. Oswald church in Płonkowo], 1. Płonkowo: Parafia Rzymskokatolicka w Płonkowie.
Grupa M. and Warecka O. 2018. Wybrane różańce z badań w kościele parafialnym pw. św. Mikołaja w Gniewie. Rydwan 13, 31–42.
Jacniacka M. 2000. Józef Kalasanty. W ikonografii. In A. Szostek and B. Migut (eds.), Encyklopedia Katolicka, 8. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 120.
Kołyszko M. 2007. Aport w zaświaty. Dewocjonalia z nekropolii rodziny Wesslów w Pułtusku. In A. Henrykowska and R. Lolo (eds.), Pułtuskie osobliwości. Materiały wydane w roku obchodów 750–lecia nadania praw miejskich. Warszawa: Sarmatia Artistica Maciej Kamil Jabłoński, 65–111.
Kołyszko M. 2008. Medalik Świętego Benedykta z Chojnic. Baszta 10, 31–40.
Kołyszko M. 2013. Dewocjonalia z końca XVI–XVIII wieku pochodzące z badań archeologicznych na terenie Polski (stan zachowania, identyfikacja, zagadnienia konserwatorskie). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Majewski M. 2013. Odkrycia i badania archeologiczne. Stargard, Stare Miasto, dawny klasztor augustianów-eremitów (ul. Klasztorna, Prządki, Wita Stwosza, Portowa), stan. 11a (AZP 32–10/167). Stargardia 7, 358.
Michalik J. 2017a. Medaliki i krzyżyki św. Benedykta. Schody Kawowe 4(72), 16–17.
Michalik J. 2017b. Medalik Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej. Schody Kawowe 2(70), 10–11.
Michalik J. 2017c. Medaliki z sercem bolesnym. Schody Kawowe 3(71), 14–15.
Michalik J. 2018. Medaliki z wizerunkiem świętego Ignacego Loyoli pochodzące z badań archeologicznych w kościele pw. św. Mikołaja w Gniewie. Rydwan 13, 60–67.
Michalik J. 2019. Medaliki Szkaplerzne. Schody Kawowe 2(78), 19–20.
Michalik J. 2020. The Saint Benedict cross or the Saint Benedict medal based on a find from archaeological research in Gniew (Pomerania Province). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 35, 167–187.
Niedźwiadek R., Drążkowska A., Hupało W. and Przymorska-Sztuczka M. 2015. Wyposażenie nowożytnych pochówków na podstawie wybranych stanowisk z Polski, Ukrainy i Litwy. In A. Drążkowska (ed.) Kultura funeralna elit Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku na terenie Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Próba analizy interdyscyplinarnej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 70–125.
Nowosad W., Grupa M., Kozłowski T., Nalaskowski F., Grupa D., Kulesz A., Openkowski R., Dobek M., Majorek M. and Michalik J. 2021. W źródłach utrwalone – krypty w Końskowoli. Końskowola, Łódź: Towarzystwo Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Fara Końskowolska, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Pałubska Z. 2008. Medalik. In E. Ziemann (ed.), Encyklopedia Katolicka, 12. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 372.
Pankiewicz A. and Witkowski J. 2012. Dewocjonalia barokowe odkryte na cmentarzysku przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu. In A. Pankiewicz (ed.), Nowożytny cmentarz przy kościele św. Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu (lata 1621–1670) (= Wratislavia Antiqua 17). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski. Instytut Archeologii, 49–68.
Pasierb J. S. 1987. Wprowadzenie. In J. S. Pasierb (ed.), Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce (= Nowy Testament. Maryja Matka Chrystusa 1). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 11–26.
Pisarzak M. 1979. Dewocjonalia. In R. Łukaszyk, L. Bieńkowski and F. Gryglewicz (eds.), Encyklopedia Katolicka, 3. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1226.
Rewoliński T. 1887. Katalog medali religijnych odnoszących się do kościoła katolickiego we wszystkich krajach dawnej Polski. Kraków: nakładem autora, druk Wł. L. Anczyca pod zarządem J. Gadowskiego.
Rostkowska B. 1996. Dewocjonalia: medaliki i krzyżyki. Tkaniny ozdobne. In S. Tabaczyński (ed.), Sandomierz. Badania 1969–1973, 2. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 405–420.
Sczaniecki P. 1976. Benedykt z Nursji. In F. Gryglewicz, R. Łukaszyk and Z. Sułowski (eds.), Encyklopedia Katolicka, 2. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 228–229.
Seibert J. 2007. Leksykon sztuki chrześcijańskiej. Tematy, postacie, symbole. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Sulkowska-Tuszyńska K. 2006. Klasztor Norbertanek w Strzelnie (XII–XVI wiek). Sacrum i profanum. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szkopek T. 2008. Przepaszcie biodra wasze. Paski, odznaki, medaliki. Gdańsk: Exter.
Wiewióra M. 1995. Medalik Świętego Benedykta odkryty podczas badań zespołu klasztornego w Trzemesznie. Studia z dziejów kultu religijnego. In A. Pobóg-Lenartowicz and M. Derwich (eds.), Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski (= Sympozja 9). Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża, 433–442.
Wojcieszak M. 2012. Nekropole średniowiecznego i nowożytnego Wrocławia (= Wratislavia Antiqua 15). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski. Instytut Archeologii.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Analecta Archaeologica Ressoviensia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
