The difficult beginnings of the Polish intelligentsia in the first half of the 19 th century (as illustrated by the example of Galician youth)
DOI:
https://doi.org/10.15584/galisim.2024.11.7Keywords:
Galicia, Germanization, Polish youth, education, Polish languageAbstract
The aim of this study is to present the struggle to preserve the national consciousness of Polish youth from the region of Galicia during the early decades of the 19 th century in spite of the Germanization policies implemented by the partitioning power. The main form of resistance to the prevailing socio-cultural situation was efforts aimed at education in the Polish spirit. This education focused on self-study of the Polish language, learning about Polish literature, national history, culture, and Slavic traditions, as well as on the creation of original literary and scholarly work. The present study discusses the conditions, mesthods, and level of Austrian schooling, as well as the ways in which Polish youth pursued their individual passions in the period preceding the November Uprising. The participation of Galician youth in this national uprising, and their subsequent involvement in political movements for independence in the 1830s, marks a new phase in the consolidation of national consciousness among Poles and Ruthenians/Ukrainians.
Downloads
References
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu – sygn. 1390, W. Pol, Pamiętnik literatury polskiej XIX wieku po większej części pisany ręcznie.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu – sygn. 2955 II, Archiwum, czyli wypracowania Towarzystwa ćwiczącey się młodzieży w literaturze oyczystey we Lwowie roku 1818 zebrane, urządzone i spisane przez Franciszka Xawerego Kirchnera członka i sekretarza tegoż Towarzystwa, ss. 1536. – sygn. 597 I. Listy Albina Horacego Niezabitowskiego do Jana Kantego Podoleckiego z lat 1825–1830 oraz wiersze. – sygn. akc. 62/89 Acta Scholarum Buczanensium a primo Lapide Erectarum ab Illustrissimo ac Excellentissimo Nicolao in Potok Potocki.
Barącz S., Pamiątki buczackie, Lwów 1882.
Berzewiczy E., Zapiski rekonwalescenta, Lwów 1892.
[A. Bielowski], Wspomnienie o Klemensie Boguckim, „Haliczanin” 1830, t. 2, s. 356–357.
Bielowski A., Żywot Józefa Dunina-Borkowskiego [w:] Album na korzyść pogorzelców, wyd. Józef Dunin Borkowski, Lwów 1844, s. 327–344.
Czarnik B., Ossoliński i katedra języka i literatury polskiej na Uniwersytecie Lwowskim, „Pamiętnik Literacki” 1902, R. 1, t.1, z. 4, s. 108–119.
[Fredro A.], Rzut oka na teraznieysze wychowanie młodzieży, „Pamiętnik Lwowski” 1818, t. 2, nr 5, s. 3–16, „Haliczanin” 1830, t. 2.
Kaczkowski Z., Mój pamiętnik z lat 1833–1843, Lwów 1899.
Kantecki K., Pamiętnik spiskowca i nauczyciela 1811–1848, wydał i objaśnił A. Knot, Kraków 1950.
Kraszewski J.I., Wieczory wołyńskie, Lwów 1859.
Mochnacki K., Pamiętnik spiskowca i nauczyciela 1811–1848, wydał i objaśnił A. Knot, Kraków 1950.
L.P. [L. Powidaj], Wspomnienia szkolne, cz. III: Szkoły gimnazjalne, „Dziennik Literacki” 1859, R. 7, t. 2, nr 57, s. 684–685; nr 58, s. 693–695.
L. Z. D. [Dębicki Zygmunt], Lucjan Siemieński, wspomnienie pośmiertne, Kraków 1878.
Leszka hr. Dunina-Borkowskiego autobiografia (Odbitka z „Dziennika Polskiego”), Lwów 1897.
Pienia liryczne Fryderyka Szyllera, poprzedzone jego żywotem i ozdobione rycinami, wydał A. B., Lwów 1841.
Przepis karności dla Gymnazjów i Lyceum w Galicji, wydany we Lwowie, dnia 14 grudnia 1810 r., bns.
„Rozmaitości” 1825, nr 14, 24.
„Rozmaitości” 1827, nr 33.
Zawadzki W., Literatura w Galicji (1772–1848). Ustęp z pamiętników, Lwów 1878.
Zawadzki W., Ludwik Nabielak. Opowieść historyczna, Lwów 1886.
Zych F., W 150. rocznicę. Przyczynki do historii buczackiego gimnazyum [w:] VI. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1905, Buczacz 1905.
Bruchnalski W., Pierwsze utwory Mickiewicza naśladowane w literaturze galicyjskiej 1822–1830, Lwów 1894.
Charytański J., Życie narodowe w galicyjskiej szkole pierwszej połowy XIX w., „Studia Theologica Varsaviensia” 1966, t. 4, nr 2, s. 101–137.
Dybiec J., Uniwersytet Lwowski pod zaborem austriackim [w:] Universitati Leopoliensi trecentisimum quinquagesimum anniversarium suae fundationis celebranti in memoriam, Kraków 2011, s. 66–76.
Estreicher K., Wincenty Pol. Jego młodość i otoczenie (1807–1832), Lwów 1882.
Finkel L., Starzyński S., Historia Uniwersytetu Lwowskiego, t. 1, Lwów 1894.
Goriaczko-Borkowska A., Twórczość poetycka Augusta Bielowskiego, Wrocław 1965.
Janion M., Lucjan Siemieński. Poeta romantyczny, Warszawa 1955.
Kawalec A., Franciszek Siarczyński, życie i działalność, Wrocław–Warszawa–Kraków 2007.
Kawalec A., „Romantyczne” podróże Augusta Bielowskiego, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2020, nr 2, s. 39–55.
Knot A., Dążenia oświatowe młodzieży galicyjskiej w latach 1815–1830, Wrocław 1959.
Lorens B., Szkoły przy klasztorach bazyliańskich w Galicji na tle austriackiej polityki oświatowej w latach 1772–1850 [w:] Historia i dziedzictwo regionów w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., red. M. Stolarczyk, A. Kawalec, J. Kuzicki, Rzeszów 2011, s. 225–237.
Możdżeń S., Szkolnictwo średnie w Galicji do 1848 r. w austriackim systemie szkolnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis, Prace Pedagogiczne” 1979, t. XIV, s. 130–157.
Ochenduszko T., Gimnazjum w Brzeżanach w latach 1806–1918. Zarys dziejów, „Prace Historyczno-Archiwalne” 2022, t. 34, s. 7–34.
Ostaszewski-Barański K., Wacław z Oleska [w:] Stulecie Gazety Lwowskiej 1811–1911, t. 2, cz. 4, red. W. Bruchnalski, Lwów 1912, s. 1–17.
Pisulińska J., Maurycy Dzieduszycki (1813–1877) i jego zainteresowania przeszłością, „Galicja. Studia i materiały” 2017, t. 3, s. 183–199.
Poklewska K., „Pątnik przemijający” Ludwik Piątkiewicz (z dziejów przełomu romantycznego w Galicji), „Prace Polonistyczne / Studies in Polish Literature” 1971, nr 27, s. 165–193.
Półchłopek T., „Piórem i żywym słowem”. Dyskursy kulturowe Aleksandra Dunina Borkowskiego, Rzeszów 2019.
Ruszczyńska M., Ziewonia. Romantyczna grupa literacka, Zielona Góra 2002.
Schnür-Pepłowski S., Józef Mauss (sylwetka uniwersytecka), „Dziennik Polski” 1895, R. XXVIII, nr 83, z 24 III, s. 1–2.
Topij-Stempińska B., Uczniowie jezuickich instytucji edukacyjnych w Galicji w XIX wieku, Kraków 2019.
Wöller B., Joseph Mauss (1778–1856) [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, t. 2, red. J. Maternicki, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2014, s. 21–30.
Zawistowicz-Adamska K., Wincenty Pol – badacz kultury ludowej, Warszawa 1966.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Galicja.Studia i materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
