Emancypacja kobiet – nowy wzorzec wychowawczy w XIX i XX wieku
Słowa kluczowe:
emancypacja kobiet, edukacja uniwersytecka, praca zawodowa kobiet, prawa wyborcze „bez różnicy płci”Abstrakt
W XIX i XX w. emancypacja kobiet stała się nowym wzorem wychowawczym, zmieniającym wyobrażenie o roli kobiety w społeczeństwie. Jej głównymi postulatami były: dostęp kobiet do wyższego wykształcenia, możliwość pracy zawodowej oraz posiadanie praw wyborczych. Emancypacja oznaczała rozszerzenie roli społecznej kobiety na sferę pozarodzinną i zrównanie praw z mężczyznami, a jako nowy wzorzec wychowawczy stała się przedmiotem debaty publicznej. Celem artykułu jest ukazanie historycznego kontekstu emancypacji kobiet i kształtowania się wzorów kulturowych i prawnych, które umożliwiły realizację emancypacyjnych postulatów, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w Polsce na przełomie XIX i XX w.
Downloads
Bibliografia
Arcimowicz J., Kwestia dyskryminacji kobiet w działalności Rzecznika Praw Obywatelskich [w:] Kobiety na przełomie wieków. Nowy kontrakt płci?, red. M. Fuszara, Warszawa 2002.
Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005.
Chojnowski A., Aktywność kobiet w życiu politycznym [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Ciechomska M., Od matriarchatu do feminizmu, Poznań 1996.
Dekret z 28 listopada 1918 r. o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (Dz. P.P.P., nr 18, poz. 46).
Dulębianka M., Polityczne stanowisko kobiety [w:] A. Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870–1939, Warszawa 1999.
Ferenc M., Czasy nowożytne [w:] Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba, Warszawa 2008.
Fuszara M., Kobiety w polityce, Warszawa 2006.
Glimos-Nadgórska A., Tradycjonalizm śląski a równouprawnienie kobiet. Praca zawodowa i życie codzienne nauczycielek województwa śląskiego (1922–1939) [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Główny Urząd Statystyczny, Kobiety i mężczyźni na rynku pracy, Warszawa 2008.
Główny Urząd Statystyczny, Kobiety w Polsce, Warszawa 2007.
Główny Urząd Statystyczny, Szkoły wyższe i ich finanse, Warszawa 2010.
Górnicka-Boratyńska A., Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863–1939), Izabelin 2001.
Halbersztadt J., Kobiety w murach Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939 [w:] Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1996.
Hoff J., Kobieta aktywna zawodowo w kodeksach savoir-vivre’u XIX i pierwszej połowie XX wieku [w:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Hoffmanowa K., Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki, Złoczów 1819.
Kałwa D., Model kobiety aktywnej na tle sporów światopoglądowych. Ruch feministyczny w dwudziestoleciu międzywojennym [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Kuczalska-Reinschmit P., Wyborcze prawa kobiet [w:] A. Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870–1939, Warszawa 1999.
Kulikowski J., Medycynierka. Pierwsza polska lekarka, Pomocnik historyczny „Polityka” 2007, nr 34.
Marshall G. (red.), Słownik socjologii i nauk społecznych, Warszawa 2006.
Milewski S., Zanim kobieta została adwokatem, „Palestra” 2002, nr 1–2; www.palestra.pl/index.php?go=artykul&id=579 (08.06.2010).
Nietyksza M., Ramy prawne zarobkowania kobiet w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku na tle porównawczym [w:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Nossing F., Ekonomiczna strona kwestii kobiecej [w:] A. Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870–1939, Warszawa 1999.
Orzeszkowa E., Kilka słów o kobietach, Lwów 1873.
Pakszys E., Rola Szkoły Lwowsko-Warszawskiej w zmianie pozycji kobiet w nauce i filozofii polskiej, „Pełnym Głosem” 1997, nr 5.
Perkowska U., Kształtowanie się etosu studentki polskiej w dwóch pierwszych pokoleniach studentek Uniwersytetu Jagiellońskiego z lat 1894–1934 [w:] Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1997.
Pietrzak M., Sytuacja prawna kobiet w Drugiej Rzeczypospolitej [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Piłsudska A., Wspomnienia, Warszawa 1989.
Podgórska J., Chcemy całego życia!, „Polityka” 2008, nr 48.
Renzetti C.M., Curran D.J., Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, Warszawa 2008.
Siemieńska R., Polacy i Polki w życiu publicznym – podobni czy różni od mieszkańców Unii Europejskiej [w:] Aktorzy życia publicznego. Płeć jako czynnik różnicujący, red. R. Siemieńska, Warszawa 2003.
Sikorska-Kowalska M., „O wyborcze prawa kobiet”. Historia politycznej emancypacji polskich kobiet [w:] I. Desperak, G. Matuszak, M. Sikorska-Kowalska, Emancypantki, włókniarki i ciche bohaterki. Znikające kobiety, czyli białe plamy naszej historii, Łódź 2009.
Śliwa M., Udział kobiet w wyborach i ich działalność parlamentarna [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Titkow A., Wstęp. Co pomaga dostrzec „szklany sufit” [w:] Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet. Monografia zjawiska, red. A. Titkow, Warszawa 2003.
Ustawa z 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (DzU RP, nr 44, poz. 267; nr 79, poz. 550; nr 101, poz. 935).
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (DzU nr 44, poz. 267).
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (DzU z 2011 r., nr 21, poz. 112).
Walczewska S., Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce, Kraków 2006.
Wapiński R., Kobiety i życie publiczne – przemiany pokoleniowe [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
Wrześniak M., Miasto dam – Christine de Pizan, „Saeculum Christianum” 2009, nr 2.
Żmichowska N., Słowo przedwstępne do dzieł dydaktycznych pani Hoffmanowej [w:] A. Górnicka-Boratyńska, Chcemy całego życia. Antologia polskich tekstów feministycznych z lat 1870–1939, Warszawa 1999.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
