Uwagi katechetyczne – nieznany tekst ks. Walentego Gadowskiego przeznaczony dla rodziców „by umieli pomagać w nauczaniu”

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15584/kpe.2024.2

Słowa kluczowe:

ks. Walenty Gadowski (1861–1956), diecezja tarnowska, katecheza, nauczanie religii, wychowanie religijne

Abstrakt

Ks. Walenty Gadowski należał do jednego z pionierów ruchu odnowy katechetycznej, propagatorem nowych metod szeroko rozumianej edukacji religijnej. Ksiądz W. Gadowski opracował katechizmy z nowym sposobem prze­kazu wiedzy. Wprowadził ilustracje, teksty Pisma Świętego, opowiadania biblijne, przykłady z dziejów ojczystych i życia świętych. Katechizmy prze­mawiały więc do całej osobowości ucznia.

Wkład ks. W. Gadowskiego we współczesną katechetykę jest ogrom­ny. Był on przede wszystkim praktykiem katechezy, odważnym pionierem, który nie bał się szukać nowych dróg, rozwiązań w nauczaniu religii, nie rezygnując z dorobku naukowego i doświadczenia jego poprzedników oraz katechetyków, a co najważniejsze, sam był nie tylko autorem katechizmów dla dzieci, młodzieży, dorosłych, ale również znakomitym praktykiem kła­dącym duży nacisk na dostosowanie nauczania do możliwości percepcyj­nych odbiorców, czyli na przystępność nauczania.

Archiwum Diecezjalne w Tarnowie posiada w swoich zasobach bogatą spuściznę naukową ks. Walentego Gadowskiego, a wśród nich również teksty praktycznie nieznane, gdyż nie były nigdzie publikowane, lub publikowane tylko częściowo.

W poczet tych pism należy zaliczyć: Wychowanie religijne, Dydaktykę i metodykę, Pedagogikę chrześcijańską oraz tzw. Czytanki majowe[1] pisane z myślą o nabożeństwach majowych w diecezji ale i poza jej terenem. Oprócz wymienionych do tego zbioru zaliczyć należy także mniej obszerne teksty jak: Przygotowanie do pierwszej spowiedzi i pierwszej Komunii św. dla dzieci w wieku przedszkolnym, Katechizowanie elementarne, czy też niezwykle ważny tekst W sprawie ulepszenia katechizmu. W zbiorach stanowiących spuściznę ks. Gadowskiego znajduje się również liczący 7 kart niezwykle ciekawy tekst Uwagi katechetyczne napisany w Bochni w 1951 r. i dotyczący wskazówek dla rodziców odnośnie edukacji i wychowania religijnego. Wszystkie wspomniane teksty pozostają w zbiorach tarnowskiego Archiwum Diecezjalnego.

 

[1] Należy w tym miejscu podkreślić, że wspomniane pisma tj. Wychowanie religijne, Dydaktykę i metodykę, Pedagogikę chrześcijańską oraz tzw. Czytanki majowe są w chwili obecnej na etapie opracowania edycji źródłowej w ramach badań prowadzonych przez Ks. Jacka Siewiorę i autora prezentowanego artykułu.

Biogram autora

Piotr Jaworski - badacz niezalezny

Fr. dr Piotr Jaworski Center for Research on the Polish Diaspora and Polish Pastoral Care of the John Paul II Catholic University of Lublin Ks. dr Piotr Jaworski – doktor nauk humanistycznych w zakresie historii (KUL), doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki (Uniwersytet Rzeszowski). Członek zespołu naukowo-badawczego międzynarodowego projektu Parafie i Kościoły polskie w USA realizowanego przez Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w ramach grantów naukowych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i Ministerstwa Edukacji i Nauki. Kapelan Szpitala im. Miłosierdzia Bożego i Kliniki Rehabilitacyjnej RehStab w Limanowej. Nauczyciel-katecheta w Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Ks. prof. Józefa Tischnera w Limanowej. Zainteresowania badawcze: historia ze szczególnym uwzględnieniem historii Kościoła, historii wychowania i dziejów Polonii.

Bibliografia

Archiwum Diecezjalne w Tarnowie (ADT)

Gadowski W., Uwagi katechetyczne, mps ss.7, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie (ADT), sygn. PG VI/2, Spuścizna ks. Gadowskiego.

Liber Mortuorum dla parafii św. Mikołaja w Bochni, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie (ADT), sygn. KMB XXX/12. Zapis zgonu ks. Walentego Gadowskiego.

ADT, Akta Personalne, sygn. PG VI/1, brak paginacji. Ks. Walenty Gadowski – kwestionariusz personalny (tabela służbowa) księży diecezji tarnowskiej

Archiwum Diecezjalne w Siedlcach (ADS):

Zespół Kurii Diecezjalnej, Akta Osobowe, Lit. S, Dz. III, Nr 12, T. 1, k. 9 v. Protokół 5-go Zebrania Komisji Szkolnej Episkopatu Polskiego, 4 marca 1919.

Archiwum Parafii pw. Św. Mikołaja w Bochni

Wspomnienia katechety, Bochnia 1951, mps, brak sygnatury.

Gadowski W., Kilka słów o toku myślenia w zastosowaniu do nauczania elementarnego, „Przegląd Powszechny” R. 8 (1891), t. 32, s. 389-395.

Gadowski W., Monachijska metoda katechizowania, „Dwutygodnik Katechetyczny i Duszpasterski” R. 11 (1907), nr 3, s. 88-92.

Gadowski W., Stopnie lekcji, „Dwutygodnik Katechetyczny i Duszpasterski” R. 13, [T. 13] (1908), nr 1, s. 23-26; R. 13, [T. 13] (1909), nr 10, s. 370-375; R. 13, T. 14, (1909), nr 1, s. 401-404, nr 2, s. 447-451, nr 6, s. 624-627, nr 7, s. 680-683; R. 14., T. 15. (1909), nr 5, s. 158-162, nr 6, s. 198-203.

Gadowski W., Szkice katechez do Małego Katechizmu dla 3-ej i 4-ej klasy powszechnej, wyd. 2 przerobione, Miejsce Piastowe, Wydawnictwo Drukarnia Zakładów Wychowawczych, 1930.

Gadowski W., Wspomnienia katechety, Bochnia 1951, mps, Archiwum Diecezjalne w Tarnowie (ADT), sygn. PG VI/2, Spuścizna ks. Gadowskiego, Archiwum Parafii pw. Św. Mikołaja w Bochni, brak sygnatury.

Gadowski W., Źródłowe nauczanie religii, „Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy” R. 20 (1931), z. 1, s. 1-4.

Banszel K., Co to jest [t.zw.] szkoła pracy czyli szkoła twórcza. Wykład wypowiedziany we Lwowie Dnia 11 grudnia 1923 r., Warszawa 1933.

Bilicka B., Wkład ks. Gadowskiego i ks. Z. Bielawskiego w przezwycięża¬niu modelu katechizmu deharbowskiego, „Paedagogia Christiana” 2017, nr 1 (19), s. 181–190.

Pawlina P., Dwutygodnik Katechetyczny i Duszpasterski, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 4, red. R. Łukaszyk, Lublin, 1995, s. 407–408Bednarski D., Bractwa pobożne, stowarzyszenia i ruchy kościelne w diecezji katowickiej (1945-1989), Wyd. Księgarnia św. Jacka, Katowice 2011.

Piekarski M., Polska „szkoła twórcza” Henryka Rowida: implikacje dla rozwoju zawodowego, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” t. XXXV, z. 1 (2016), s. 273-282.

Rowid H., Szkoła twórcza. Podstawy teoretyczne i drogi urzeczywistnienia nowej szkoły, Wydawnictwo Gebethner i Wolff, wydanie II rozszerzone. Kraków 1929.

Stala J., Nota biograficzna ks. Walentego Gadowskiego, [w:] Wkład ks. Wa¬lentego Gadowskiego (1861–1956) w rozwój katechetyki, red. idem, Kraków 2006, s. 13–19.

Pobrania

Opublikowane

2024-12-25

Jak cytować

Jaworski, P. (2024). Uwagi katechetyczne – nieznany tekst ks. Walentego Gadowskiego przeznaczony dla rodziców „by umieli pomagać w nauczaniu”. KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA, 14, 28–54. https://doi.org/10.15584/kpe.2024.2

Numer

Dział

Historyczne źródła, ciągłość i zmiana myśli edukacyjnej