Meaning of values in education and science
DOI:
https://doi.org/10.15584/kpe.2015.3.2Keywords:
essence and kinds of values, modality of values, education of tomorrowAbstract
We will not be able to force appearing danger and face numerous challenges without restitution and giving meaning to values system in education. It concerns all education levels, family life, social and economic life, political life and culture. Are we ready for this?
What are the causes of increasing interest in values? Pedagogical implications are the main reason for this. Values play significant role in education and science. They are a kind of guidepost in growing up to humanity. They are a source of aims in shaping and upbringing. They determine a humanistic vision of human. In process of upbringing to values we cannot forget that opportunities need to be created (didactical and upbringing situations). Opportunities to recognising values, identifying with them, respecting them and sometimes rejecting.
What makes an essence of value? There are many definitions of value. They show that this term has many different meanings and is ambiguous. This situation does not simplify interpretation of results gained in conducted research concerning values in axiology, ethics, sociology, psychology and pedagogy. Maybe it is worth trying to explain values with the help of constructive features which are the essence of those values, especially when attempts of defining values appears to be unsuccessful.
In article, the author presented different ways of understanding values, their characteristic, classification, modality, relativism, place and role in education as well as in amendment of life in Poland. The values are a social basis. This is why the author requires polish authorities to take responsibility for national leadership in common good and public profit. They need to stand up for social harmony based on values and force anti-values with the help of all constitutional means.
Problematic of values system deserves to become one of science subjects and studies in education. We cannot forget that society become tragic by rejecting and destroying values or consciously choosing anomy. The society thwarts the inside good. Life without place for values changes into empty existence. It constricts to biological processes, void of humanistic depth. Knowledge about values based on their internalization enables to find a proper way to happy and worthy life and to give to life a meaning in good terms with yourself and your surroundings.
Downloads
References
Ablewicz K., Szacunek – zapoznany warunek kultury pedagogicznej [w:] Spór o wartości w kulturze i wychowaniu, red. F. Adamski, Kraków 1991.
Adamski F., Prawda jako zasada życia społecznego i zadanie wychowania [w:] Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania, red. F. Adamski, Kraków 1999.
Barth G., Hermeneutyka osoby, Lublin 2013.
Bartnik C., Personalizm [w:] Gdy osobowość horyzontem wychowania, red. J. Homplewicz, Rzeszów 1997.
Bell D., Kulturowe sprzeczności kapitalizmu, Warszawa 1994.
Bronk A., Zrozumieć świat współczesny, Lublin 1998.
Buczyńska-Garewicz H., Uczucia i rozum w świecie wartości. Z historii filozofii wartości, Wrocław 1975.
Cackowski Z., Prawda a posłuszeństwo, Warszawa–Lublin 1994.
Chałas K., Moc integracyjna wybranych wartości w budowaniu struktur aksjologicznych [w:] Wartości w pedagogice. Aksjologia pedagogiczna. Napięcia i współistnienie różnych wartości, red. W. Furmanek, A. Długosz, Rzeszów 2014.
Chałas K., Wychowanie ku wartościom, Lublin–Kielce 2003.
Chudy W., Filozofia kłamstwa. Kłamstwo jako fenomen zła w świecie osób i społeczeństw, Warszawa 2003.
Cichoń W., Wartości – człowiek – wychowanie, Kraków 1996.
Cieślik M., Niebezpieczne tematy, „Plus Minus” 2014, nr 40 (dodatek „Rzeczpospolita” 2014, nr 231).
Denek K., Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Toruń 1999, 2000.
Denek K., Cele edukacji szkolnej, „Przegląd Oświatowo-Wychowawczy” 1990 nr 2–3.
Denek K., Ku dobrej edukacji, Toruń–Leszno 2005.
Denek K., Nadać wartościom i celom znaczący impuls w edukacji, „Problemy Rozwoju Edukacji” 1991, nr 1.
Denek K., Ojczyzna, „Ziemia” 1999.
Denek K., O nową aksjologię i teleologię w dydaktyce ogólnej [w:] Filozofować w kontekście edukacji, red. K. Denek, J. Gnitecki, Poznań 1991.
Denek K., O nowy kształt edukacji, Toruń 1998.
Denek K., Podmiotowość nauczycieli i uczniów w procesie kształcenia i jej uwarunkowania, „Toruńskie Studia Dydaktyczne” 1994, nr 4–5.
Denek K., Przywrócić edukacji sens wartości, „Problemy Rozwoju Edukacji” 1991, nr 2.
Denek K., Uniwersytet w perspektywie społeczeństwa wiedzy. Nauka i edukacja w uniwersytecie XXI wieku, Poznań 2011.
Denek K., Wartości i cele edukacji szkolnej, Poznań–Toruń 1994.
Denek K., XX lat edukacji jutra u stóp Giewontu, Sosnowiec 2014.
Fertsch M., Pawłowska M., Wartości preferowane przez uczniów, studentów i nauczycieli [w:] Edukacja jutra. V Tatrzańskie Seminarium Naukowe, red. K. Denek, T.M. Zimny, Częstochowa 1999.
Frączek Z., Pokoleniowe przemiany społecznej świadomości wartości rodziny. Rodzina jako wartość w percepcji pokolenia młodzieży, rodziców i seniorów, Rzeszów 2011.
Furmanek W., Aksjologia. Aksjologia pedagogiczna. Próba określenia zależności [w:] Wartości w pedagogice. Aksjologia pedagogiczna. Napięcia i współistnienie różnych wartości, red. W. Furmanek, A. Długosz, Rzeszów 2014.
Furmanek W., Antropoinfosfera człowieka, „Dydaktyka Informatyki. Informatyka wspomagająca całożyciowe uczenie się”, Rzeszów 2013, nr 8.
Furmanek W., Antropoinfosfera w liczbach, „Dydaktyka Informatyki. Informatyka wspomagająca całożyciowe uczenie się”, Rzeszów 2013, nr 8.
Furmanek W., Duchowość pracującego człowieka obiektem badań współczesnej pedagogiki pracy (inspiracje kardynała Stefana Wyszyńskiego) [w:] O społeczeństwie, wychowaniu i pracy w myśli Kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. L. Marszałek, A. Solak, Warszawa 2010.
Furmanek W., Edukacja a przemiany cywilizacyjne, Rzeszów 2010.
Furmanek W., Edukacyjne wyzwania globalizacji [w:] Edukacja i gospodarka w kontekście procesów globalizacji, red. W. Kojs, E. Rostańska, K. Wójcik, Kraków 2014.
Furmanek W., Etyczne wymiary współczesnej pracy człowieka, „Labor et Educatio” 2013, nr 1.
Furmanek W., Humanistyczna pedagogika pracy. Praca człowieka w cywilizacji informacyjnej, Rzeszów 2014.
Furmanek W., Humanistyczna pedagogika pracy. Praca człowieka, Rzeszów 2013.
Furmanek W., Konieczność ukierunkowania przygotowania zawodowego na wartości (introcepcja wartości w pracy zawodowej) [w:] W. Furmanek, Edukacja a przemiany cywilizacyjne, Rzeszów 2010.
Furmanek W., Kryteria oceny jakości pracy człowieka, „Pedagogika Pracy” 1995, nr 26/27.
Furmanek W., Kryteria wartości (jakości) pracy człowieka [w:] Zarys humanistycznej teorii pracy, Toruń 2008.
Furmanek W., Kultura informacyjna kategorią pedagogiki współczesnej, „Dydaktyka Informatyki. Problemy teorii”, red. W. Furmanek, A. Piecuch, Rzeszów 2004.
Furmanek W., Nauczyciel i edukacja wobec problemów rynku pracy [w:] Ewaluacja i innowacje w edukacji nauczycieli, red. J. Grzesiak, t. 2, Wyd. UAM w Poznaniu, Wydział Ped.-Art. w Kaliszu, 2007.
Furmanek W., Niektóre etyczne wymiary technologii informacyjnych, w tym Internetu, „Dydaktyka Informatyki. Problemy metodyki”, red. W. Furmanek, A. Piecuch, Rzeszów 2004.
Furmanek W., Niektóre pedagogiczne konsekwencje nadmiarowości informacji [w:] Technologie informacyjno-komunikacyjne w edukacji XXI wieku, red. R. Wawer, M. Pakuła, Lublin 2014.
Furmanek W., Nowa praca człowieka w cywilizacji informacyjnej. Zarys problematyki, „Szkoła − Zawód − Praca” 2014, nr 4.
Furmanek W., Nowa praca nauczyciela wyznacznikiem koniecznych zmian w systemie kształcenia i doskonalenia nauczycieli, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych” 2014, nr 4(87).
Furmanek W., (Po)nowoczesny spór o system wartości współczesnego człowieka [w:] Nauka, edukacja, rynek pracy. Przede wszystkim współdziałanie, red. C. Plewka, Szczecin 2013.
Furmanek W., Praca dobrem człowieka, „Problemy Profesjologii”, Zielona Góra 2013, nr 2.
Furmanek W., Rewolucja aksjologiczna. Zagrożenie dla rozwoju naszego społeczeństwa [w:] Wartości w pedagogice. Aksjologia pedagogiczna. Napięcia i współistnienie różnych wartości, red. W. Furmanek, A. Długosz, Rzeszów 2014.
Furmanek W., Rozumienie wartości pracy a orientacje życiowe człowieka, „Pedagogika Pracy” 2004, nr 45.
Furmanek W., Rynek pracy w zmieniającej się rzeczywistości [w:] Edukacja zawodowa w aspekcie przemian społeczno-gospodarczych. Wyzwania – szanse zagrożenia, red. R. Gerlach, Bydgoszcz 2007.
Furmanek W., Świat wartości osób pozostających bez pracy [w:] Praca człowieka jako kategoria współczesnej pedagogiki, red. W. Furmanek, Rzeszów–Warszawa 2007.
Furmanek W., U źródeł problematyki godności człowieka [w:] Wartości w pedagogice. Wolność, odpowiedzialność, godność we współczesnej pedagogice, red. W. Furmanek, Rzeszów 2013.
Furmanek W., Uzależnienia od komputerów i technologii informacyjnych, „Dydaktyka Informatyki” 2014, nr 9.
Furmanek W., Wpływ informatyki na różne dziedziny życia, „Dydaktyka Informatyki. Problemy i wyzwania społeczeństwa informacyjnego”, red. A. Piecuch, W. Furmanek, Rzeszów 2011.
Furmanek W., Wychowanie do odpowiedzialności zadaniem edukacji informacyjnej, „Dydaktyka Informatyki. Problemy teorii”, red. W. Furmanek, A. Piecuch, Rzeszów 2004.
Furmanek W., Wychowanie w świetle wyzwań cywilizacji technicznej aktualnym problemem pedagogiki [w:] Badanie Dojrzewanie Rozwój, red. F. Szlosek, Warszawa–Radom 2008.
Furmanek W., Zagrożenia wynikające z rozwoju technologii informacyjnych, „Dydaktyka Informatyki” 2014, nr 9.
Furmanek W., Zarys humanistycznej teorii pracy, Warszawa 2008.
Furmanek W., Z badań nad wartościami w pedagogice, Rzeszów 2006.
Furmanek W., Zniewolenie przez pracę a problematyka pedagogiki pracy [w:] Edukacja i praca.
Konteksty − wyzwania – antynomie, red. R. Gerlach, Bydgoszcz 2008.
Furmanek W. (red.), Wartości w pedagogice, Rzeszów 2005.
Furmanek W., Walat W., Edukacja ogólnotechniczna szanse i zagrożenia w dobie globalizacji [w:] Edukacyjne konteksty procesów globalizacji, red. W. Kojs, Cieszyn 2002.
Gadacz T., Wychowanie do wolności [w:] Ewolucja tożsamości pedagogiki, red. H. Kwiatkowska, Warszawa 1994.
Gajda J., Wartości w życiu człowieka. Prawda, miłość, samotność, Lublin 1997.
Galarowicz J., Na ścieżkach prawdy, Kraków 1982.
Galewicz W., N. Hartmann, Warszawa 1987.
Ganowicz J., W drodze do etyki wartości. Fenomenologiczna etyka wartości, Kraków 1997.
Giza T., Twórczość jako wartość w edukacji [w:] Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, red. T. Kukołowicz, M. Nowak, Lublin 1997.
Góralski A., Być nowatorem, Warszawa 1990.
Grzegorczyk A., Próba treściowego opisu świata wartości i jej etyczne konsekwencje, Wrocław 1983.
Grzesiak J., Mentoring i coaching misją kompetentnego i odpowiedzialnego nauczyciela nauczycieli [w:] Ewaluacja i innowacje w edukacji. Kompetencje i odpowiedzialność nauczyciela, red. J. Grzesiak, Kalisz–Konin 2010.
Gurycka A., Struktura i dynamika procesu wychowawczego, Warszawa 1979.
Hartmann N., Aktualny stan zagadnienia wartości [w:] Z fenomenologii wartości, red. W. Galewicz, Kraków 1988.
Hartmann N., Problem wartości w filozofii współczesnej [w:] W. Galewicz, N. Hartmann, Warszawa 1987.
Homplewicz J., Etyka pedagogiczna, Rzeszów 1996.
Ickiewicz K., Ojczyzna, naród i patriotyzm w nauczaniu Jana Pawła II, „Kociewski Magazyn Regionalny” 2008, nr 1.
Ingarden R., Czego nie wiemy o wartościach [w:] R. Ingarden, Studia z etyki, t. 3, Warszawa 1970.
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 1987.
Ingarden R., O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych [w:] R. Ingarden, Książeczka o człowieku, Kraków 1987.
Jan Paweł II, O pracy ludzkiej (Encyklika „Laborem exercens”), Watykan 1981.
Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Kraków 2005.
Jedliński R., Świat wartości uczniów kończących szkołę podstawową [w:] Podmiotowy wymiar szkolnej polonistyki, red. Z. Uryga, Kraków 1998.
Jeruszka U., Człowiek i zawód, Warszawa 2010.
Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C., Ekonomia, Gdańsk 1991.
Karpińska A., W kręgu powodzeń i niepowodzeń edukacyjnych – „kręgi” inspirowane refleksją i namysłem pedagogicznym Jubilata [w:] W kręgu edukacji, nauk pedagogicznych i krajoznawstwa, red. I. Kuźniak, E. Piotrowski, Poznań 2003.
Kieras A., Moralne wyzwania nauki i techniki, Katowice 1992.
Kluckhohn C., Values and value orientation in the theory of action [w:] Toward a general theory of action, eds. T. Parsons, E.A. Shils, New York 1951.
Kocowski T., Szkice z teorii twórczości i motywacji, Kraków 1991.
Kojs W., Edukacja i pedagogika w społeczeństwie wiedzy – wybrane zagadnienia, „Chowanna” 2012, nr 2.
Kostkiewicz J., Wartości współczesnej edukacji w Polsce. Próba diagnozy [w:] Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, red. T. Kukołowicz, M. Nowak, Lublin 1997.
Kotłowski A., Filozofia wartości i zadania pedagogiki, Wrocław 1968.
Krasnodębska A., Wartości edukacyjne w systemie aksjologicznym młodzieży [w:] Edukacja i rozwój, red. A. Jopkiewicz, Kielce 1995.
Kunowski S., Wartości w procesie wychowania, Kraków 2003.
Lewowicki T., Aksjologia i cele edukacji, „Toruńskie Studia Dydaktyczne” 1993, nr 2.
Lewowicki T., Przemiany oświaty, Warszawa 1997.
Lipiec J., W przestrzeni wartości, Kraków 1992.
Łobocki M., W trosce o wychowanie w szkole, Kraków 2007.
Maslow A.H., Motywacja i osobowość, Warszawa 1990.
Matusewicz C., Psychologia wartości, Warszawa 1975.
Merton R.K., Teoria i demokratyczny ład społeczny [w:] R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Warszawa 1982.
Nussbaum M.C., W trosce o człowieczeństwo. Klasyczna obrona reformy kształcenia ogólnego, Wrocław 2008.
Olbrycht K., Prawda, dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby, Katowice 2002.
Orlik P., Fenomenologia świadomości aksjologicznej (Max Scheler Dietrich von Hildebrand), Poznań 1995.
Ossowski S., Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzna [w:] Z zagadnień psychologii społecznej, red. S. Ossowski, t. III, Warszawa 1967.
Ostrowska K., W poszukiwaniu wartości, Gdańsk 1998.
Palka S., Wartości poznawcze we współczesnej pedagogice teoretycznie i praktycznie zorientowanej [w:] Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, red. T. Kukołowicz, M. Nowak, Lublin 1997.
Parsons T., Shils E.A., Motives and system of action [w:] Toward a general theory of action, eds. T. Parsons, E.A. Shils, New York 1951.
Pasterniak W., Piękno i sacrum. U podstaw pedagogiki teonomicznej, Poznań 1998.
Pietrzak M., Wartości w ocenie młodzieży licealnej, „Nasza Szkoła” 2007, nr 1.
Popper K.R., Wiedza obiektywna, Warszawa 1992.
Reber A.S., The penguin dictionary of psychology, Penguin 1995.
Rokeach M., Beliefs, attitudes and values: a theory of organization and change, San Francisco 1968.
Rokeach M., The nature of human values, New York 1973.
Sawczuk W., Wartości preferowane przez studentów w okresie transformacji ustrojowej, Olsztyn 2000.
Scheler M., Dobra a wartości [w:] R. Ingarden, Wykłady z etyki, Warszawa 1989.
Scheler M., Miłość i poznanie, „Kwartalnik Filozoficzny” 2000, nr 2.
Scheler M., Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, Warszawa 1987.
Scheler M., Resentyment a moralność, przeł. J. Garewicz, Warszawa 1997.
Scheler M., Z fenomenologii życia emocjonalnego człowieka [w:] A. Węgrzecki, Scheler, Warszawa 1975.
Schulz B., Motywacja rzeczywistości [w:] Proza, red. B. Schulz, Kraków 1973.
Słowo Rektora KUL na Wielkanoc 2015 roku.
Sobocki M., Altruizm a wychowanie, Lublin 1998.
Spanbauer J., First in Education... Why not?, New York 1987.
Staniszkis J., Trwa cicha rewolucja, „Plus Minus” 2014, nr 42.
Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 2001.
Stróżewski W., O urzeczywistnieniu wartości [w:] W. Stróżewski, W kręgu wartości, Kraków 1992.
Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1970.
Szmyd J., Regresja antropologiczna w świecie „ponowoczesnym” i kryzys edukacyjny [w:] Kultura – Przemiany – Edukacja, t. I, red. K. Szmyd, A. Garbarz, Z. Frączek, B. Skoczyńska-Prokopowicz, Rzeszów 2013.
Szmyd K., Wychowanie wobec przemian życia – konteksty cywilizacyjne i kulturowe [w:] Kultura – Przemiany – Edukacja, t. I, red. K. Szmyd, A. Garbarz, Z. Frączek, B. Skoczyńska-Prokopowicz, Rzeszów 2013.
Sztumska B., Nauczyciel wobec wartości ogólnoludzkich [w:] Wartości humanistyczne a problemy współczesnego świata, red. S. Folaron, Częstochowa 1993.
Sztumski J., Społeczeństwo i wartości, Katowice 1992.
Szymański J.M., Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy, Warszawa 2006.
Tarnowski J., Człowiek – dialog – wychowanie, „Znak” 1991, nr 9.
Tarnowski J., O użyteczności niektórych kategorii personalistycznych dla pedagogiki, „Kultura i Edukacja” 1993, nr 2.
The New Encyclopaedia Britannica, Chicago 1991, vol. 6.
Theiss W., Słowo wstępne [w:] Mała Ojczyzna. Kultura. Edukacja. Rozwój lokalny, Warszawa 2001.
Tillman D., Colombina P.Q., Wychowanie w duchu wartości, Warszawa 2004.
Tischner J., Myślenie w żywiole piękna, Kraków 2004.
Tischner J., Myślenie według wartości, Kraków 1981, 1993, 2011.
Tischner J., Refleksje o etyce pracy [w:] Świat ludzkiej nadziei, red. J. Tischner, Kraków 1992.
Tischner J., Świat ludzkiej nadziei, Kraków 2005.
Tyszka A., Abecadło wartości, Zagnańsk – Podkowa Leśna 2014.
Tyszkowa M., Kultura symboliczna, wartości i rozwój jednostki [w:] Wartości w świecie dziecka i sztuki dla dziecka, Warszawa–Poznań 1984.
Wędzińska M., Człowiek na drodze wartości. Myśl etyczna Maxa Schelera − implikacje pedagogiczne, „Przegląd Pedagogiczny” 2013, nr 1.
Wiatrowski Z., Filozoficzne i moralne konteksty myślenia o pracy [w:] Ewolucja tożsamości pedagogiki, red. H. Kwiatkowska, Warszawa 1994.
Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983.
Zając A., Pedagogika społeczna i pedagogika pracy wobec przemian cywilizacyjnych, Rzeszów 2014.
Zając A., Stan i znaczenie kapitału ludzkiego oraz społecznego w cywilizacji wiedzy, Rzeszów 2013.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2015 KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
