Syberiada, czyli polska golgota na Wschodzie. Historyczna pamięć społeczna elementem wychowania patriotycznego

Autor

DOI:

https://doi.org/10.15584/kpe.2021.9.4

Słowa kluczowe:

agresja sowiecka, polskie losy, pamięć historyczna, Syberia, wychowanie narodowe

Abstrakt

Mija 102 lata od czasu odzyskania niepodległości w 1918 r. i 82 lata od wybuchu II wojny światowej. Artykuł poświęcony jest sytuacji Polaków wywiezionych w głąb ZSRR, ich martyrologii, a nawet holocaustowi (sowietom lepiej było wyniszczać przez ciężką pracę niż przez rozstrzelanie – oszczędność amunicji), zmusza do refleksji nad kwestiami patriotyzmu, tożsamości narodowej oraz bezpieczeństwa i obronności kraju w dzisiejszych czasach. Artykuł zamykają cezury czasowe lat 1939–1943, czyli najtrudniejszego okresu dla Polaków przebywających w ZSRR. Niech on stanowi przestrogę dla polskich nauczycieli, rodziców i rządzących państwem polskim przed powtórzeniem się opisywanej sytuacji. Obecnie należy uczyć i wychowywać młodzież nie tylko w duchu tolerancji, poszanowania innych narodów, ale również obrony polskiej racji stanu. Ważnym elementem wychowania jest nauczenie wyciągania wniosków z przeszłości przez młode pokolenia Polaków. Nie można żyć po porażkach w myśl zasady, że „Polak mądry po szkodzie; lecz jeśli prawda i z tego nas zbodzie, nową przypowieść Polak sobie kupi, że i przed szkodą, i po szkodzie głupi” (Jan Kochanowski, Pieśń V). Uczenie szacunku dla własnej wolności, demokracji, wolnych wyborów i przeciwstawiania się wszelkim rodzącym się totalitaryzmom. Artykuł pozwala poznać dramatyczne losy zesłańców polskich na Syberii, przypomnieć o nich i zapisać ich tragedię na trwałe w pamięci kolejnych pokoleń. Kształcić umiejętność obiektywnego myślenia i oceny przyczyn, które doprowadziły do martyrologii Polaków w ZSRR. Wpływać na przyjmowanie pożądanych wartości i postaw wobec bieżących wydarzeń politycznych na świecie.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Aksamit H., Z Woli Lubomirskiej do Leeds przez cudzą ziemię. Wspomnienia tułaczki z pobytu w Indiach, oprac. E. Juśko, Łapczyca 2020.

Albert Z., Kaźń profesorów lwowskich w lipcu 1941 roku. Studia oraz relacje i dokumenty, Wrocław 1998.

Albert Z., Mord profesorów lwowskich w lipcu 1940 roku, Wrocław 1991.

Batowski H., Agonia pokoju i początek wojny, sierpień–wrzesień 1939, Poznań 1984.

Bonusiak W., Kto zabił profesorów lwowskich, Rzeszów 1989.

Brzoza C., Polska w czasach niepodległości i II wojny światowej (1918–1945), Kraków 2003.

Boćkowski D., Deportacje ludności polskiej w głąb ZSRR (1939–1941). Rocznice, s. 151, www.polska1918-89.pl/.../deportacje-ludnosci-polskiej-w-glab-zsrs-1939–1941,2925.

Boćkowski D., Czas nadziei. Obywatele Rzeczypospolitej Polskiej w ZSRR i opieka nad nimi placówek polskich w latach 1940–1943, Warszawa 1999.

Frącki E., Materski W., Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 1: Jeńcy niewypowiedzianej wojny, sierpień 1939 – marzec 1940, Warszawa 1995.

Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1997.

Grajewski A., Katyńskie pytania, „Gość Niedzielny”, nr 16, R. XCV, 22 kwietnia 2018, s. 40–42.

Korkuć M., Szarek J., Szubarczyk P., Wieliczka-Szarkowa J., W cieniu Czerwonej Gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917–1956), Kraków 2013.

Kucharczyk G., Deportacje Polaków na Syberię w XX wieku, https://nck.pl/upload/deportacje_polakw_na_syberi_w_xx_wieku433.pdf.

Kuklińska L., Przebieg eksterminacji ludności polskiej kresów Wschodnich w latach czterdziestych XX wieku [w:] Zagłada Polaków na kresach II Rzeczypospolitej. Stosunki polsko-ukraińskie w latach 1939–1945. Materiały pomocnicze do nauczania historii Polski XX wieku, red. E. Juśko, Tarnów 2008, s. 17–64.

Lebiediewa N.S., Rozstrzeliwania i deportacje ludności polskiej w ZSRR w latach 1939-1941, „Niepodległość i Pamięć” 1998, 5/2(11), s. 179–193.

Motyka G., Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006.

Nadolski M., Komuniści wobec chłopów w Polsce 1941–1956. Mity i rzeczywistość, Warszawa 1993.

Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski, Londyn 1960.

Radziwiłł A., Roszkowski W., Historia 1871–1945, Warszawa 1995.

Rodacka K., Iran. Niezwykły kraj serdecznych ludzi, w którym Polacy znaleźli schronienie, „Gazeta Krakowska”, 3 stycznia 2019, nr 2(21 521).

Siemaszko E., Od walk i terroru do ludobójstwa [w:] Zagłada Polaków na kresach II Rzeczypospolitej. Stosunki polsko-ukraińskie w latach 1939–1945. Materiały pomocnicze do nauczania historii Polski XX wieku, red. E. Juśko, Tarnów 2008, s. 65–72.

Sławińska-Stepska E., Ballada syberyjska, Skrzyszów 1996.

Sokolnicki M., Dziennik ankarski 1939–1945, Londyn 1965.

Stankiewicz-Januszczak J., Marsz śmierci. Ewakuacja więźniów z Mińska do Czerwieni, 24–27 czerwca 1941 r., Warszawa 1999.

Stepska-Kot E., Okaleczone dzieciństwo, Tarnów 2006.

Stepska-Kot E., Zachować od zapomnienia, Skrzyszów 2010.

Szcześniak L., Katyń, red. A. Godny, L. Pieśniakiewicz, Chicago 1989.

Śniegocki R., Historia. Burzliwy wiek XX, Warszawa 2013.

Turlejska M., Spór o Polskę. Szkice historyczne, Warszawa 1981.

Turski M., Pięć teczek o Sikorskim, „Polityka” 1973, nr 27.

Wapiński R., Władysław Sikorski, Warszawa 1978.

Wieś polska1939–1948. Materiały konkursowe, opr. K. Kersten, T. Szarota, Warszawa 1967.

Zmowa. Czwarty rozbiór Polski, wstęp i oprac. A.L. Szcześniak, Warszawa 1990.

Pobrania

Opublikowane

2021-12-15

Jak cytować

Niedojadło, A. (2021). Syberiada, czyli polska golgota na Wschodzie. Historyczna pamięć społeczna elementem wychowania patriotycznego. KULTURA – PRZEMIANY – EDUKACJA, 9, 75–100. https://doi.org/10.15584/kpe.2021.9.4

Numer

Dział

Historyczne źródła, ciągłość i zmiana myśli edukacyjnej