Stylistyka religijnego malarstwa monumentalnego Lwowa z końca XIX i początku XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.15584/setde.2023.16.2Słowa kluczowe:
Lwów , malarstwo religijne, polichromia, stylistyka, historyzm, akademizm, secesja, neobizantynizmAbstrakt
Artykuł jest próbą analizy przemian stylistycznych w religijnym malarstwie monumentalnym Lwowa okresu 1890–1914. Najlepsze sakralne budowle stolicy Królestwa Galicji i Lodomerii odznaczają się głębokim współdziałaniem sztuk przestrzennych. Malarze lwowscy zademonstrowali zdolność rozwiązania skomplikowanego zagadnienia artystycznego – stworzenia zespołu architektoniczno-malarskiego. Ich dzieła dekoracyjne charakteryzowała organiczna łączność z tektoniką i funkcją budowli. Ozdobienie wnętrz pokaźnych gmachów sakralnych zasobami malarstwa ściennego konkretyzowało ich przeznaczenie.
W wielu wypadkach powiązane z architekturą sakralną lwowskie malarstwo monumentalne było zapatrzone we wzory ówczesnego akademizmu. W konkurencji z akademizmem i historyzmem secesja w dziełach Stanisława Dębickiego, Kazimierza Sichulskiego, Mariana Olszewskiego, Modesta Sosenki i innych artystów dość szybko zaczęła pełnić, obok neobizantyjskiej szkoły Mychajły Bojczuka, funkcję awangardy.
Bibliografia
Adamski J., Biernat M., Ostrowski J.K., Petrus J.T., Katedra łacińska we Lwowie, Kraków 2013.
Al. Fr., Tadeusz Popiel, „Nasz Kraj”, 1906, nr 6, s. 23.
Betlej A., Kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła i klasztor OO. Bernardynów, w: Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego. 2, oprac. Andrzej Betlej [et al.]; Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012.
Betlej A., Kościół p.w. ŚŚ. Piotra i Pawła oraz dawne kolegium ks. Jezuitów, w: Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego. 2, oprac. Andrzej Betlej [et al.]; Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012.
Biernacka M., Sichulski Kazimierz, w: Słownik Artystów Polskich, t. X, Warszawa 2016, s. 406–423.
Biernat M., Kurzej M., Ostrowski J.K., Kościół p.w. Bożego Ciała i klasztor OO. Dominikanów, w: Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego. 2, oprac. Andrzej Betlej [et al.]; Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012.
Biriulow J., Bałła Józef, w: Słownik Artystów Polskich. Uzupełnienia i sprostowania do tomów I –VI, Warszawa 2003, s. 15–16.
Biriulow J., Polityński Karol Gustaw, w: Słownik Artystów Polskich, t. VIII, Warszawa 2003, s. 381–382.
Biriulow J., Secesja we Lwowie, Warszawa 1996.
Brzezina K., Kościół p.w. Św. Rodziny i klasztor OO. Reformatów, w: Kościoły i klasztory Lwowa z wieków XIX i XX, oprac. Andrzej Betlej [et al.]; Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2004.
Cerkva u Pidberizciach, „Diło”, 1908, nr 281, s. 3; 1909, nr 142, s. 2.
Gach I., Epocha mytropołyta: Uktains’ke obrazotvorcze mystectvo perszoji połovyny XX stolittia, Lviv 2017.
Gąsiorowski A., Topolski J. (red.), Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa–Poznań 1981.
„Gazeta Lwowska”, 1911, nr 85, 14. IV, s. 4.
Górski H., Bazylika oo. Franciszkanów, Kraków 2002.
Hrymaliuk R., Rozpysy ta ikony Modesta Sosenka, w: Cerkva Sviatoho Mykołaja u Zołoczevi, Lviv 2007.
Katedra ormiańska we Lwowie i jej twórcy, Kraków 2016.
Miziołek J., Golgota Jana Styki w Forest Lawn. O największym obrazie świata i jego niezwykłej historii, „Konteksty: Polska sztuka ludowa: antropologia kultury, etnografia, sztuka”62, 2008, nr 1.
Olszewski M., Plac Maryacki, „Gazeta Wieczorna”, 1913, 13 VIII.
Orłowicz M., Wrażenia ze Skolskiego, „Kurier Lwowski”, 1917, nr 150.
Petrus J.T., Kościół parafialny p.w. Świętej Trójcy w Starym Siole, w: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 11, Kraków 2003.
Prykrasy Hałyc'kych rukopysiv XVI i XVII vv. Stavropygijs’koho muzeja zarysovani Modestom Sosenkom, red. I. Sviencic’kyi, Lviv 1923.
Ripko O., Bojczuk i bojczukisty, bojczukizm: Katałoh vystavky, Lviv 1991.
Roth L.J., Wystawa prac Kazimierza Sichulskiego, „Dziennik Polski”, 1911, nr 319, 20 XI.
Sadova-Mandziuk O., Riszniak O., Karol Polityns'kyi ta rozpysy zały dominikans'koho monastyria u Lvovi, w: Istorija religij v Ukraini. Naukovyj szczoricznyk, 2010, t. 2, s. 811–821.
Schröder A., Powszechna wystawa sztuki polskiej (VI), „Gazeta Lwowska”, 1910, nr 158, 15 VII, s. 4.
Semchyshyn-Huzner O., Cerkva Uspinnia Bohorodyci v smt Słavs’ke Skolivs’koho rajonu Lvivs’koji obł. Istorija pobudovy i ozdobłennia, „Narodoznavczi zoszyty”, 2009, nr 3–4, s. 469–480.
Semchyshyn-Huzner O., Modest Sosenko (1875–1920): Monografiya, Lviv 2020.
Semchyshyn-Huzner O., Malarstwo ścienne Modesta Sosenki. Charakterystyka stylu na podstawie reprezentatywnych przykładów, „Sacrum et Decorum”15, 2022, s. 103–109. DOI: https://doi.org/10.15584/setde.2022.15.5
Smirnow J., Katedra ormiańska we Lwowie: dzieje Archidiecezji Ormiańskiej Lwowskiej, Lwów, Przemyśl 2002.
Smirnow J., Dominikańska wystawa w Muzeum Historii Religii we Lwowie, „Kurier Galicyjski”, 2017, nr 4 (272), 28 II–16 III.
Sokoliuk L., Mychajło Bojczuk ta joho szkoła, Charkiv 2014, s. 40.
Wierzbicka A., Popiel Tadeusz, w: Słownik Artystów Polskich, t. VIII, Warszawa 2003, s. 398– 404.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Sacrum et Decorum
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Zgodnie z polityką Open Access autorzy zachowują pełnię praw autorskich do swoich artykułów – bez ograniczeń.
Autorzy mogą deponować swoje artykuły w wybranym przez siebie repozytorium.
