Tematyka religijna w malarstwie pruszkowiaków, czyli artystów z kręgu Tadeusza Pruszkowskiego. Tradycja i nowoczesność

Abstrakt

W zróżnicowanym pod względem stylistycznym polskim malarstwie dwudziestolecia międzywojennego ważne miejsce zajmuje nurt o charakterze klasycyzującym. W środowisku warszawskim kluczową rolę odegrał profesor Tadeusz Pruszkowski, wokół którego zgromadziła się rzesza młodych artystów zwanych pruszkowiakami. Pod wpływem tego wybitnego pedagoga tworzyli oni, inspirując się sztuką dawnych mistrzów. W tym kontekście w ich pracach ważne miejsce zajmowała tematyka religijna. Pośród dzieł wychowanków Pruszkowskiego odnaleźć możemy dzisiaj zarówno obrazy stricte kościelne, kultowe, jak również dzieła dekoracyjne, tylko wykorzystujące motywy sakralne. Poprzez ten podział działalność owych twórców wpisuje się w szeroką debatę dotyczącą sztuki religijnej, toczącą się w międzywojniu. Ich dzieła stanowią również ważny element kulturowej i narodowej tożsamości, propagowanej przez mechanizmy państwowe w czasach Drugiej Rzeczpospolitej. Malarstwo wychowanków „Prusza” zawieszone było pomiędzy tradycją i nowoczesnością. Młodzi malarze często modyfikowali znane od stuleci schematy i tworzyli własną ikonografię, łącząc w zaskakujący sposób przeszłość z teraźniejszością. Działalność plastyczna pruszkowiaków wciąż stanowi obszar stosunkowo nieprzebadany. W niniejszym artykule zostały przytoczone sylwetki najważniejszych artystów skupionych w różnych stowarzyszeniach powstałych z inicjatywy Tadeusza Pruszkowskiego i ich dzieła. Tekst stanowi próbę syntetycznego opisu jak największej liczby znanych dzisiaj realizacji o tematyce religijnej i zarysowującej się w nich relacji tradycja – nowoczesność. Artykuł i zebrany w nim materiał eksponuje także to, jak ważne miejsce zajmują kompozycje pruszkowiaków na polu polskiej sztuki religijnej, co jak się wydaje było dotąd marginalizowane lub przynajmniej nie analizowane w tak szerokim zakresie.