Contemporary theories of beauty and decorum. An overview of 20th century ideas
DOI:
https://doi.org/10.15584/setde.2021.14.2Keywords:
Philosophical aesthetics, theological aesthetics, Berkeley George, Kochański Adam SJ, Balthasar von Hans, convergence of the arts, way of beautyAbstract
The aim of this study is an attempt to continue the discussion started by the extremely useful and competent synthesis of views on the relations between art and matter, presented in the article The Transformations of the Symbolic and Theological Meaning of Matter Reflected in Christian Aesthetics and Art by Janusz Królikowski. Since the 16th century, European thought on the nature of beauty has been marked by interpretations that draw on the achievements of many academic disciplines. Numerous secular views on aesthetics were expressed in the period between the Baroque and positivism, and the ecclesiastical ones between the era of post-Tridentine theology to the time of accomodata renovatio of the Second Vatican Council and the concept of culture born out of it. Philosophers and art historians, especially of the nineteenth century, sought new justifications for changing views on beauty and its role in building the generational identity of the human being. In the field of philosophy, the views of George Berkeley and Immanuel Kant, among others, are experiencing a renaissance, and in religious thought, the same is true for the views of Joseph Ratzinger, prefect of the Congregation for the Doctrine of the Faith during the pontificate of John Paul II, concretised by the thought of Hans Urs von Balthasar. They correspond with the ideological inspirations of contemporary artists. Christian Churches undertake a dialogue with them in their Magisterium. In this way they develop elements of Christian aesthetics. Polish researchers have also made their contributions to this field.References
Abijski M., Problematyka adaptacji i recepcji monodii liturgicznej w dobie dominacji polifonii na przykładzie Polskiej Cerkwi Prawosławnej, „Latopisy Akademii Supraskiej” t. 8, Białystok 2017.
Ars inter disciplinis. Korespondencja. Na styku sztuk, red. J. Cieślik-Klauza, M. Gajl, T. Baranowski, Białystok 2018.
Balthasar von H.U., Burzenie bastionów, tłum. J. Zakrzewski, E. Marszał, Kraków 2000.
Balthasar von H.U., Dzieła Balthasara: Chwała [Herrlichkeit], 7 tomów, tłum. J. Zakrzewski, E. Marszał, L. Łysień, J. Fenrychowa, Kraków 2008–2013.
Balthasar von H.U., Duch chrześcijański, tłum. Z. Włodkowa, Éditions du Dialogue, Paryż 1976.
Balthasar von H.U., Gloria. Gli aspetti estetici della Rivelazione, I, Milano 1975.
Balthasar von H.U., Herrlichkeit. Eine theologische Ästhetik, 3 tomy, Einsiedeln 1961–1969.
Balthasar von H.U., Modlitwa i kontemplacja, tłum. Z. Włodkowa, Znak, Kraków 1965.
Balthasar von H.U., O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004.
Balthasar von H.U., Prawda jest symfoniczna. Aspekty chrześcijańskiego pluralizmu, tłum. J. Bokwa, Poznań 1998.
Balthasar von H.U., Teologika, 3 tomy, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2004–2005.
Balthasar von H.U., Theodramatik, t. 4, Einsiedeln 1971–1983.
Balthasar von H.U., Theologik, t. 3, Einsiedeln 1985–1987.
Begbie J.S., Voicing Creation’s Praise. Towards a Theology of the Arts, Edinburgh 1991.
Berkeley G., Dzienniki filozoficzne [Philosophical Commentaries], tłum. B. Żukowski, Gdańsk 2007.
Berkeley G., Philosophical Commentaries, t. 1, red. A.A. Luce, T.E. Jessop, London 1944.
Berkeley G., Traktat o zasadach poznania ludzkiego, tłum. J. Leszczyński, oprac. T. Czeżowski, B.J. Gawecki, G. Znamierowski, Warszawa 1956.
Bokwa I., Metoda teologii Hansa Ursa von Balthasara, „Studia Theologica Varsaviensia” 34, 1996, nr 2, s. 51–74.
Brown J.D., Masks of Mystery. Explorations in Christian Faith and the Arts, New York, London 1997.
Burke E., Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna, tłum. P. Graff, Warszawa 1968.
Chałupniak R., Fides ex visu we współczesnej teologii piękna, „Studia Ottoniana” 1(2014), s. 151–175.
Copleston F., Historia filozofii, t. 5: Od Hobbesa do Hume’a, tłum. J. Pasek, Warszawa 2005.
Darowski R., Studia z filozofii jezuitów w Polsce XVII i XVIII w., Kraków 1998.
Dickens W.T., Hans Urs von Balthasar’s Theological Aesthetics: A Model for Post-critical Biblical Interpretation, Notre Dame, IN, 2003.
Dostojewski F., Idiota, tłum. J. Jędrzejewicz, w: F. Dostojewski, Dzieła wybrane, Warszawa 1987.
Eco U., Historia piękna,tłum. A. Kuciak, Poznań 2005.
Elter E., Adam Kochański TJ, najwybitniejszy przedstawiciel Polski na europejskim terenie naukowym u schyłku XVI wieku, w: Sacrum Poloniae Millenium, Rzym 1954.
Encyklopedia Wychowawcza, red. R. Plenkiewicz, i in., t. 6, Warszawa 1904.
Facsimilie korespondencji w: Biblioteka Narodowa, Katalog wystawy zbiorów historycznych Bibljoteki Narodowej w Warszawie, Warszawa 1933, s. VII, poz. 250. Zbiór listów do Adama Kochańskiego SJ matematyka Rps z XVII w.
Hogarth W., Analiza piękna, tłum. M. Lachman, Gdańsk 2011.
Jan Paweł II, List do artystów. Do tych, którzy z pasją i poświęceniem poszukują nowych ‚epifanii’ piękna. oficjalna wersja pl. http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/letters/1999/documents/hf_jp-ii_let_23041999_artists.html.
Kant I., Kritik der praktischen Vernunft, Riga 1788.
Kawecki W., Teologia piękna. Poszukiwanie locus theologicus w kulturze współczesnej, Poznań 2013.
Klauza K., Kultura przestrzenią dialogu Kościoła ze światem po Vaticanum Secundum, „Ethos” 25, 2012, nr 4 (100), s. 101–117.
Klauza K., Teokalia. Piękno Boga. Prolegomena do estetyki dogmatycznej, Lublin 2008.
Klauza K., The Iconic Anthropology of the „Eighth Day”, „Latopisy Akademii Supraskiej” 6 (2015), s. 147–165.
Klauza K., «Via pulchritudinis» w mariologii, „Salvatoris Mater” 15, 2013, 1/4, s. 281–300.
Kobielus S., Dzieło sztuki, dzieło wiary. Przez widzialne do niewidzialnego, Ząbki 2002.
Kochański A., Observationes Cyclometricae ad facilitandam Praxin accomodatae, „Acta Eruditorum”, Lipsk 1685.
Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego SJ (1657–1699), wyd. B. Lisiak, L. Grzebień, Kraków 2005.
Krasińska M., Dociekania filozoficzne… Edmunda Burke’a a problem muzycznej wzniosłości, „Studia z Historii Filozofii” 1 (11), 2020, s. 181–203.
Królikowski J., Przemiany symboliczno-teologicznego znaczenia materii i ich odzwierciedlanie się w estetyce i sztuce chrześcijańskiej, „Sacrum et Decorum” 13 (2020), s. 7–27.
Lecomte B., Tajemnice Watykanu, t. 1, tłum. M. Romanek, Kraków 2010.
Lonergan B., Theology in its new context, w: Second Collection. Papers by Bernard J. F. Lonergan SJ, red. W.F.J. Ryan SJ, B.J. Tyrrell SJ, London 1974.
Martin J.A., Beauty and Holiness. The Dialogue Between Aesthetics and Religion, New York 1990.
Meandry piękna. Korespondencja. Na styku sztuk, red. J. Cieślik-Klauza, Warszawa [w druku].
Michalski S., Protestanci a sztuka: spór o obrazy w Europie nowożytnej, Warszawa 1989.
Mycek S., Kryzys kultury – kryzysem człowieka. Propozycje teodramatycznej antropologii Hansa Ursa von Balthasara jako krytyczny punkt odniesienia wobec współczesnej kultury, „Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny” 6, 2003, s. 133–149 .
Papież Franciszek, Encyklika Lumen Fidei, za wydaniem Drukarni Watykańskiej, 2007.
Paweł VI, Orędzie do artystów, w: I Tutti documenti del Concilio, Milano 1985.
Piękno zespolić ze sobą. Korespondencja. Na styku sztuk, red. K. Klauza, J. Cieślik-Klauza, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Białystok 2015.
Pulchritudo delectans. Korespondencja. Na styku sztuk, red. K. Klauza, J. Cieślik-Klauza, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, Białystok 2017.
Ratzinger J., Duch Liturgii, tłum. E. Pieciul, Poznań 2002.
Ratzinger J., W drodze do Jezusa Chrystusa, Kraków 2004.
Schindler D.L., Hans Urs von Balthasar: His life and work, San Francisco 1991.
Select Bibliography of Hans Urs von Balthasar, „Communio. International Catholic Review” 2(1975), nr 3, s. 220–227.
Sherry P., Spirit and Beauty. An Introduction to Theological Aesthetics, Oxford 1992.
Sołżenicyn A., An Interview. “The Kenyon Review”, vol. 1, no. 4, 1979, s. 3–11, http://www.jstor.org/stable/4335056.
Sołżenicyn, Lezione per il Premio Nobel, in: Opere, vol. 9, Vermont-Paris 1981.
Sztajner M., Rozumienie kategorii ‚kenosis’ w pismach Hansa Ursa von Balthasara, „Ateneum Kapłańskie” 2002, t. 139, z. 2/3 (561/562), s. 240–256.
Wołosiuk W., Wschodniosłowiańskie pieśni religijne. Ich geneza, struktura i zarys rozwoju, Warszawa 2013.
http://www.cultura.va/content/cultura/en/pub/rivista.html.
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/homilie/inaug_piotra_24042005.html [12.02.2012]
https://www.tygodnikpowszechny.pl/wprowadzenie-do-muzyki-cerkiewnej-143220
https://www.youtube.com/watch?v=P7FIjyLkuBk.
https://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/cultr/documents/rc_pc_cultr_doc_20060327_plenary-assembly_final-document_it.html [dalej cytowane jako: VP]
https://wiadomosci.cerkiew.pl/news.php?id_n=3530.
https://www.wikiwand.com/pl/Policealne_Studium_Ikonograficzne
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Sacrum et Decorum
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
In line with the Open Access policy, authors retain full copyright to their articles – without restrictions.
Authors can deposit their articles in a repository of their choice.