Semantics of marble in the theory and practice of Polish sacred sculpture in the second half of the 19th century
DOI:
https://doi.org/10.15584/setde.2020.13.3Keywords:
sacred art of the 19th century, religious sculpture, semantics of the material, marbleAbstract
The article is an attempt to present the semantics of marble in the sacred Polish sculpture of Romanticism. Taking as its starting point the modern theory of art, it first emphasizes the special role of white marble in modern sculptural theory and practice, and then outlines the foundation of this judgment in the art of the classicist era, especially in the theory of J. J. Winckelmann. Together with the spread of classical tastes, the significance of this view for Polish modern sculpture was shown, in which, in accordance with Winckelmann’s taste, white marble was perceived as the noblest raw material, worthy of the images of the gods. In the Romantic era, following G. W. Hegel, marble was regarded as “spiritual” stone, the most suitable for the depiction of the sacred. This was expressed in the theory and practice of sculpture by such artists as Cyprian Norwid and Teofil Lenartowicz, who went to Rome - the capital of sacred art - to sculpt in this material. They were followed by other Polish sculptors who also went to Rome to work in marble. The article shows their struggles, which ended successfully only for T. O. Sosnowski. In his works, however, white marble from “animate” stone went on to become material suitable for making repetitive compositions in the spirit of Italian Purism. Marble evolved from being material suitable for the representation of gods to one used for commercial objects, which was perfectly illustrated by Norwid in his short story Ad leones!References
Battisti E., Michelangelo: fortuna di un mito: cinquecento anni di critica letteraria e artistica, Firenze 2012.
Biliński Z., Norwid w Rzymie, w: Cyprian Norwid w 150-lecie urodzin. Materiały konferencji naukowej 23-25 września 1971, red. M. Żmigrodzka, Warszawa 1973, s. 151–195.
B.P. [Podczaszyński], Wyobrażenie Zbawiciela wykonane w Rzymie z marmuru przez T. O. Sosnowskiego, „Pamiętnik Sztuk Pięknych” 1855, t. II. cz.1, s. 21.
Bunarotti M., Non ha l ’ottimo artista alcun concetto…, w: idem, Poezje, przeł. L. Staff, oprac. M. Brahmer, Warszawa 1964, s. 52.
„Czas” 1855, nr 88, s. 2.
Geismeier W., Christian Daniel Rauch 1777–1857, Berlin 1981.
Giller A., Polska na Wystawie Powszechnej w Wiedniu. Listy Agatona Gillera, t. 2, Lwów 1873.
Grandesso S., Pietro Tenerani (1789–1869), Milano 2003, s. 17–22.
Haskell F., Penny N., Taste and the Antique. The Lure of Classical Sculpture 1500–1900, New Haven, London 1998.
Hegel G.W., Wykłady o estetyce, tłum. J. Grabowski, A. Landman, t. 2, Warszawa 1955.
https://rkd.nl [dostęp: 10.09.2020].
[Janczewska W.], Cena szczęścia, „Ognisko Domowe” 1876, nr 28 (13 lipca).
Kondratowicz Ł., Cyprian Norwid – rzeźbiarz. Szkic informacyjny, „Studia Norwidiana” 1989, nr 7, s. 63–82.
Kraszewski J.I., Kartki z podróży 1858–1864, Warszawa 1866.
Kremer J., Podróż do Włoch, w: idem, Dzieła, t. 8, oprac. H. Struve, Warszawa 1879.
Kremer J., Grecja starożytna i jej sztuka, zwłaszcza rzeźba, w: idem, Dzieła, t. 12: Pisma pomniejsze, oprac. H. Struve, Warszawa 1879.
Król A., Teofil Lenartowicz – rzeźbiarz. Katalog wystawy monograficznej Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1993.
Kwiatkowska M.I., Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995.
Lameński L., Tomasz Oskar Sosnowski 1810–1886. Rzeźbiarz polski w Rzymie, Lublin 1997.
Lenartowicz T., Listy T. L. z Florencji, „Gazeta Codzienna” 1861, nr 37, s. 1–2.
Lenartowicz T., Przesyłając przekład sonetu Michała Anioła Buonarotti, „Wiersz do…” fragm., „Tygodnik Ilustrowany” 3, 1861, nr 83, s. 158.
Lenartowicz T., Rzeźbiarz, „Biblioteka Warszawska” 2, 1844, s. 135.
Mattusch C.C., In Search of the Greek Bronze Original, „Memoirs of the American Academy in Rome. Supplementary Volumes” 1, 2002, s. 99–115 [JSTOR, www.jstor.org/stable/4238448: dostęp 10. 12. 2020].
Melbechowska-Luty A., „Posąg jest przezroczem, duchowym widziadłem”. Kilka przypomnień o mitach i magii skulptury, „Konteksty” LIX, 2005, nr 4, 97–108.
Mikocka-Rachubowa K., Marmur w rzeźbie epoki „Grand Tour”, w: Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką /Material of Sculpture. Between technics and semantics, red. A. Lipińska, Wrocław 2009, s. 489–503.
Nitka M., Twórczość malarzy polskich w papieskim Rzymie w XIX wieku, Warszawa–Toruń 2014.
Norwid C., Ad leones!, s. 7, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/norwid-ad-leones.pdf [dostęp 20.09.2020].
Norwid C., O rzeźbiarzach florenckich (dziś żyjących), „Biblioteka Warszawska” 1, 1846, s. 197–203.
Oleszczyński W., O rzeźbie L. Simonettiego, „Gazeta Codzienna” 1860, nr 194, s. 1; nr 204, s. 2.
Pniewski D., Ideal, matter and material. Classical Greek sculpture in the writings of Cyprian Norwid, Józef Kremer and Karol Libelt, w: Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, / Material of Sculpture. Between technics and semantics, red. A. Lipińska, Wrocław 2009, s. 93–103.
Posągi i ludzie, red. A. Melbechowska-Luty, P. Szubert, t. 1, cz. 1, Warszawa 1993.
Prus B., Lalka, t. 1, s. 65, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/lalka-tom-pierwszy.html [dostęp 20.09.2020].
Il ratto di Polissena Pio Fedi scultore classico negli anni di Firenze Capitale, red. S. Condemi, E. Marconi, Milano 2018.
Trojanowicz Z., Rzecz o młodości Norwida, Poznań 1968.
„Tygodnik Ilustrowany” 1859, nr 1, s. 1–2.
„Tygodnik Ilustrowany” 1860, nr 16, s. 125–126.
„Tygodnik Ilustrowany” V, 1862, nr 133, s. 142–143.
„Tygodnik Ilustrowany” XIV, 1874, nr 346, s. 116.
„Tygodnik Romansów i Powieści” 28, 1882, nr 713, s. 262.
Vasari G., Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów, tłum. K. Estreicher, t. 1, Warszawa–Kraków 1980.
Vasta D., La pittura sacra in Italia nell’Ottocento: Dal Neoclassicismo al Simbolismo, Roma 2012.
Vischer F.T., Das Material, w: idem, Aesthetik oder Wissenschaft des Schönen, Driter Teil: Die Kunstlehre, Stuttgart 1852, za: Materialästhetik: Quellentexte zu Kunst, Design und Architektur, red. D. Rubel, M. Wagner, V. Wolff, Berlin 2017, s. 47–51.
Wagner M., Reinheit und Gefährdung. Weißer Marmor als ästhetische und ethnische Norm, w: Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, / Material of Sculpture. Between technics and semantics, red. A. Lipińska, Wrocław 2009, s. 232–234.
[Walewska A.], Kilka chwil we Włoszech w latach 1847 i 1848 przez Wandę Odrowąż, Poznań 1850.
Winckelmann J.J., Dzieje sztuki starożytnej, tłum. T. Zatorski, Kraków 2012.
Żuchowski T.J., Poskromienie materii. Michał Anioł, Bernini, Canova, Poznań 2011.
Archiwalia
Bartnikowska-Biernat M., „Teka florencka” Teofila Lenartowicza. Twórczość́ literacka i rzeźbiarska, praca doktorska napisana pod opieką prof. dr hab. Olgi Płaszczewskiej, Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Kraków 2019.
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/87139 [dostęp 20.09.2020]
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2020 Sacrum et Decorum
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
In line with the Open Access policy, authors retain full copyright to their articles – without restrictions.
Authors can deposit their articles in a repository of their choice.
