The Catholic press and rallies in the struggle for the rebirth of religious art in the second half of the nineteenth century

Authors

  • Elżbieta Matyaszewska Cracow (independent scholar)

Keywords:

Catholic rallies, religious art, Galicia

Abstract

The subject of this paper is to present a broad discussion of the condition of religious art in the second half of the 19th century, conducted in the Catholic press and during Catholic rallies organised as an antidote to the over-secularisation of Europe, including Poland, at that time. According to the definition contained in the Church Encyclopaedia, rallies were conventions, or congresses, of the Catholic circles whose main goal was to “intensify the influence of the Catholic Church principles in areas of not only religious but also social, scientific and national life through mutual exchange of ideas”. These congresses, held in various European countries, also raised issues related to the broadly understood religious culture, including art. The first Catholic congress in Galicia took place in Kraków at the beginning of July 1893, and the next one in Lviv three years later. Above all, the two rallies showed how great a problem for the artistic and church circles was the definition and clear delineation of the framework of religious art that would meet not only social expectations but also the requirements of the Church, treating works of art intended for the Church as objects of the highest cult. The sessions also dealt with the problem of proper conservation of numerous historical churches scattered throughout Galicia: inter alia, it was attempted to determine what type of conservation treatments should be introduced into historical churches in order not to destroy their former character. Similar in their intended use were numerous texts published in the Catholic press, with specific instructions on how churches should be adorned so as not to lose any of their sacredness and Christian spirit. Initially, the articles concerned mainly issues related to sacred architecture and artistic handicrafts; later on, texts were devoted to considerations of religious painting and its adaptation to the requirements of the dogma. Other topics included the need to take further action for the continuous dissemination of the state of knowledge about religious art and its history and the need for constant improvement of the level of contemporary church art.

References

Adam Brincken. Wystawa retrospektywna 1975–2015, Miejska Galeria Sztuki, Częstochowa, 12.2015–01.2016, Miejska Galeria Sztuki, Łódź, 01–02.2016, Galeria Centrum NCK, Kraków, 03.2016, Galeria Promocyjna ASP, Kraków, 03.2016, Miejska Galeria Sztuki Zakopane, 04–05.2016, Muzeum Regionalne, Stalowa Wola, 06–07.2016, red. A. Szczepan, [Kraków 2015].

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Wydział Malarstwa 2010 / Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow. The Faculty of Painting 2010, red. Z. Bajek, A. Bednarczyk, P. Korzeniowski, W. Stelmachniewicz, Kraków [2011].

Apokryfy Nowego Testamentu, red. M. Starowieyski, Lublin 1986, t. 1–2.

Baxandall M., Shadows and Enlightenment, New Haven-London 1995.

Blažíček O.J., Ferdinand Brokof, Praha 1976.

Boruta T., O malowaniu duszy i ciała. Szkice o sztuce, Kielce 2006.

Dorota Ćwieluch-Brincken, katalog wystawy, Galeria „Jatki” w Nowym Targu, 10–11.1998, Nowy Sącz 1998.

Dorota Ćwieluch-Brincken, oprac. A. Brincken, J. Buszyński, L. Veneziano, Kraków 2009.

Encyklopedia katolicka, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1985, t. III, szp. 1398–1400 (oprac. A. Bazielich, H. Paprocki, H. Wegner).

Galewski D., Jezuici wobec tradycji średniowiecznej. Barokizacje kościołów w Kłodzku, Świdnicy, Jeleniej Górze i Żaganiu, Kraków 2012.

Gombrich E.H., Shadows. The Depiction of Cast Shadows in Western Art, London 1995.

Grün A., OSB, Ojcze, przebacz im. Siedem ostatnich słów Jezusa na krzyżu, tłum. K. Markiewicz, Poznań 2015.

Heyer K.J., Das barocke Chorgestühl in Schlesien. Eine Darstellung der Chorgestühle und ein Beitrag zur Geschichte von Kunst und Kunsthandwerk im Barock, Frankfurt am Main 1977 (Bau- und Kunstdenkmäler des deutschen Ostens, red. G. Grundmann, seria C, Schlesien, 6).

Jaszai G., Kreuzigung Christi, w: Lexikon der christlichen Ikonographie, Freiburg 1970, t. 2, szp. 635–653.

Kozieł A., Rysunki Michaela Willmanna (1630–1706), Wrocław 2000.

Krzymuska-Fafius Z., Plastyka gotycka na Pomorzu zachodnim. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, Szczecin 1962.

Kurek A., Wokół Paschy Chrystusa. Wybrane dzieła Macieja Zychowicza jako przykład współczesnej rzeźby sakralnej w kontekście posoborowej nauki Kościoła, praca magisterska, promotor: A. Organisty, mps w archiwum Wydziału Wychowania Artystycznego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2009.

Labuda A.S., Wrocławski ołtarz św. Barbary i jego twórcy. Studium o malarstwie śląskim połowy XV stulecia, seria Historia Sztuki, nr 16, Poznań 1984.

Lach H. ks., Dobry łotr – Dyzma, Warszawa 2003.

Maciej Zychowicz. Plastiken, Medaillen, Zeichnungen, katalog wystawy, Eggenburg, Wien–Mödling [1993].

Maciej Zychowicz. Plastiken, Medaillen, Zeichnungen, publikacja towarzysząca wystawie w Eggenburgu, Wien-Mödling [1993?].

Malarstwo śląskie 1520–1800. Katalog zbiorów, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, red. E. Houszka, Wrocław 2009.

Organisty A., Co widzisz – co wiesz. Rzecz o Galerii Współczesnej Sztuki Sakralnej „Dom Praczki” w Kielcach, Kielce 2017.

Organisty A., El Greco we współczesnej sztuce polskiej / El Greco in contemporary Polish art / El Greco en el arte polaco contemporáneo, w: Ars Sacra El Greca. W 100-lecie Niepodległości i Bołoz-Antoniewicz J., Cele i drogi sztuki kościelnej, Żółkiew 1897.

Bołoz Antoniewicz J., W sprawie sztuki kościelnej [w :] Księga Pamiątkowa Drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 277-292.

Bołoz-Antoniewicz J., W sprawie nauki historyi sztuki chrześcijańskiej w seminaryach duchownych, [w:] Księga pamiątkowa drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 341-348.

Górski M. K., Polska sztuka współczesna 1887-1894, „Przegląd Polski”, R.XXIX, 1895, T. 115, s. 131-162; 322-362.

Kozak A., Sakralizacja form obrazowych w sztuce XIX wieku. Stan badań i problemy, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. 50, 1988, nr 1-2, s. 93-104.

Leśniak F., O zaspokojeniu dzisiejszych artystycznych potrzeb Kościoła, [w:] Księga pamiątkowa Wiecu Katolickiego w Krakowie, odbytego w dniach 4, 5 i 6 lipca 1893, Kraków 1893, s. 601-606.

Ł.E. [Edmund Łoziński?], Listy z Wystawy Wiedeńskiej o sztuce chrześcijańskiej, „Przegląd Katolicki”, R. XX, 1882, nr 40, s. 625-628; nr 41, s. 641-644; nr 44, s. 693-696.

Łuszczkiewicz W., O tynkowaniu kościołów zewnątrz, „Przegląd Katolicki”, R. XIX, 1881, nr 17, s. 283-286; W sprawie malowania kościołów, nr 21, s. 347-351; nr 22, s.364-367; Sprzęty kościelne dawne i nowe, ich styl i polichromija. Jako wskazówka dla duchownych przy restauracji jednych a porada przy nabywaniu i sprawianiu drugich, nr 33, s. 541-544; O nowych ołtarzach w kościele, „Przegląd Katolicki”, R. XX, 1882, nr 5, s. 67-70.

Łuszczkiewicz W., Poradnik dla zajmujących się utrzymywaniem i restauracją kościołów i kościelnych sprzętów, Kraków 1887.

Łuszczkiewicz W., Dzieła sztuki w kościele. Malarstwo i rzeźba religijna, „Przegląd Katolicki”, R. XXI, 1883, nr 10, s. 152-155; nr 12, s. 190-192; nr 14, s. 220-222; nr 18, s. 284-286; nr 23, s. 366-369; nr 31, s. 497-500.

Łuszczkiewicz W., O konserwacyi i restauracyi zabytków sztuki kościelnej, [w:] Księga pamiątkowa Wiecu Katolickiego w Krakowie, odbytego w dniach 4, 5 i 6 lipca 1893, Kraków 1893, s. 583-591.

Mickiewicz A., O malarstwie religijnem. (Z oryginału francuskiego przełożył Józef Kallenbach), „Tygodnik Ilustrowany”, 1891, Serya V, T. III, nr 53, s. 7-10; nr 54, s. 20, 22.

Morawski M., Prawda o sztuce. (S. Witkiewicz, Sztuka i krytyka u nas. Wydanie drugie. Warszawa 1891), „Przegląd Powszechny”, R. IX, 1892, T. XXXIII, s. 1-25.

Mycielski J., Malarstwo w Polsce od r. 1764 do r. 1887, „Przegląd Polski”, R. XXIX, 1895, T.115, s. 82-130, 282-321; T. 116, s. 392-425, 652-687; R. XXX, T. 117, s. 138-214, 432-499, 667-734; T. 118, s.351-382, 595-643; T. 120, s. 92-129, 371-423, 632-701; R. XXXI, 1896, T. 121, s. 104-163.

Mycielski J., Koreferat do referatu Prof. dr. Jana Bołoz Antoniewicza „W sprawie sztuki kościelnej” w: Księga Pamiątkowa Drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 293-300.

Mycielski Jerzy, Koreferat do referatu prof. Dr. Jana Bołoz Antoniewicza „W sprawie historyi sztuki kościelnej”, [w:] Księga pamiątkowa drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 349-354.

Skrochowski E., Obrazy religijne na pierwszej Wielkiej Wystawie Sztuki Polskiej w Krakowie, „Przegląd Powszechny”, R. IV, 1887, T. 16, nr. 10, s. 176-186.

Skrochowski E., Pierwsza wielka wystawa sztuki polskiej, „Przegląd Polski”, R. XXII, 1887, T. 86, nr 258, s. 546-574.

Skrudlik M., Z zagadnień współczesnej sztuki kościelnej. Na marginesie Listu Pasterskiego J. Em. Ks. Kardynała Al. Kakowskiego, „Przegląd Katolicki”, R. 71, 1933, nr 8, s. 116-118.

Sokołowski M., O kulcie Świętych polskich, obrzędach, zwyczajach i świętach im poświęconych, [w:] Księga pamiątkowa Wiecu Katolickiego w Krakowie, odbytego w dniach 4, 5 i 6 lipca 1893, Kraków 1893, s. 620-623.

Tomkowicz S., Jubileuszowa Wystawa SztBołoz-Antoniewicz J., Cele i drogi sztuki kościelnej, Żółkiew 1897.

Bołoz Antoniewicz J., W sprawie sztuki kościelnej [w :] Księga Pamiątkowa Drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 277-292.

Bołoz-Antoniewicz J., W sprawie nauki historyi sztuki chrześcijańskiej w seminaryach duchownych, [w:] Księga pamiątkowa drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 341-348.

Górski M. K., Polska sztuka współczesna 1887-1894, „Przegląd Polski”, R.XXIX, 1895, T. 115, s. 131-162; 322-362.

Kozak A., Sakralizacja form obrazowych w sztuce XIX wieku. Stan badań i problemy, „Biuletyn Historii Sztuki”, R. 50, 1988, nr 1-2, s. 93-104.

Leśniak F., O zaspokojeniu dzisiejszych artystycznych potrzeb Kościoła, [w:] Księga pamiątkowa Wiecu Katolickiego w Krakowie, odbytego w dniach 4, 5 i 6 lipca 1893, Kraków 1893, s. 601-606.

Ł.E. [Edmund Łoziński?], Listy z Wystawy Wiedeńskiej o sztuce chrześcijańskiej, „Przegląd Katolicki”, R. XX, 1882, nr 40, s. 625-628; nr 41, s. 641-644; nr 44, s. 693-696.

Łuszczkiewicz W., O tynkowaniu kościołów zewnątrz, „Przegląd Katolicki”, R. XIX, 1881, nr 17, s. 283-286; W sprawie malowania kościołów, nr 21, s. 347-351; nr 22, s.364-367; Sprzęty kościelne dawne i nowe, ich styl i polichromija. Jako wskazówka dla duchownych przy restauracji jednych a porada przy nabywaniu i sprawianiu drugich, nr 33, s. 541-544; O nowych ołtarzach w kościele, „Przegląd Katolicki”, R. XX, 1882, nr 5, s. 67-70.

Łuszczkiewicz W., Poradnik dla zajmujących się utrzymywaniem i restauracją kościołów i kościelnych sprzętów, Kraków 1887.

Łuszczkiewicz W., Dzieła sztuki w kościele. Malarstwo i rzeźba religijna, „Przegląd Katolicki”, R. XXI, 1883, nr 10, s. 152-155; nr 12, s. 190-192; nr 14, s. 220-222; nr 18, s. 284-286; nr 23, s. 366-369; nr 31, s. 497-500.

Łuszczkiewicz W., O konserwacyi i restauracyi zabytków sztuki kościelnej, [w:] Księga pamiątkowa Wiecu Katolickiego w Krakowie, odbytego w dniach 4, 5 i 6 lipca 1893, Kraków 1893, s. 583-591.

Mickiewicz A., O malarstwie religijnem. (Z oryginału francuskiego przełożył Józef Kallenbach), „Tygodnik Ilustrowany”, 1891, Serya V, T. III, nr 53, s. 7-10; nr 54, s. 20, 22.

Morawski M., Prawda o sztuce. (S. Witkiewicz, Sztuka i krytyka u nas. Wydanie drugie. Warszawa 1891), „Przegląd Powszechny”, R. IX, 1892, T. XXXIII, s. 1-25.

Mycielski J., Malarstwo w Polsce od r. 1764 do r. 1887, „Przegląd Polski”, R. XXIX, 1895, T.115, s. 82-130, 282-321; T. 116, s. 392-425, 652-687; R. XXX, T. 117, s. 138-214, 432-499, 667-734; T. 118, s.351-382, 595-643; T. 120, s. 92-129, 371-423, 632-701; R. XXXI, 1896, T. 121, s. 104-163.

Mycielski J., Koreferat do referatu Prof. dr. Jana Bołoz Antoniewicza „W sprawie sztuki kościelnej” w: Księga Pamiątkowa Drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 293-300.

Mycielski Jerzy, Koreferat do referatu prof. Dr. Jana Bołoz Antoniewicza „W sprawie historyi sztuki kościelnej”, [w:] Księga pamiątkowa drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896 roku. Część II: Referaty, Lwów 1899, s. 349-354.

Skrochowski E., Obrazy religijne na pierwszej Wielkiej Wystawie Sztuki Polskiej w Krakowie, „Przegląd Powszechny”, R. IV, 1887, T. 16, nr. 10, s. 176-186.

Skrochowski E., Pierwsza wielka wystawa sztuki polskiej, „Przegląd Polski”, R. XXII, 1887, T. 86, nr 258, s. 546-574.

Skrudlik M., Z zagadnień współczesnej sztuki kościelnej. Na marginesie Listu Pasterskiego J. Em. Ks. Kardynała Al. Kakowskiego, „Przegląd Katolicki”, R. 71, 1933, nr 8, s. 116-118.

Sokołowski M., O kulcie Świętych polskich, obrzędach, zwyczajach i świętach im poświęconych, [w:] Księga pamiątkowa Wiecu Katolickiego w Krakowie, odbytego w dniach 4, 5 i 6 lipca 1893, Kraków 1893, s. 620-623.

Tomkowicz S., Jubileuszowa Wystawa Sztuki w Monachium, „Przegląd Polski”, R. XXIII, 1888, T. 90, nr 270, s. 563-592.

Tomkowicz S., Malarze polscy i malarstwo religijne na wystawie monachijskiej 1888 r., „Przegląd Polski”, R. XXIII, 1889, T. 91, nr 272, s. 342-375.

Towarzystwo św. Łukasza w Krakowie, „Przegląd Katolicki”, R. XX, 1882, nr 11, s. 180.

Wolańska J., Towarzystwo Świętego Łukasza w Krakowie i „Przyjaciel Sztuki Kościelnej” [w:] Wojciech Bałus, Ewa Mikołajska, ks. Jacek Urban, Joanna Wolańska, Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Część I, Kraków 2004, s. 37-84.uki w Monachium, „Przegląd Polski”, R. XXIII, 1888, T. 90, nr 270, s. 563-592.

Tomkowicz S., Malarze polscy i malarstwo religijne na wystawie monachijskiej 1888 r., „Przegląd Polski”, R. XXIII, 1889, T. 91, nr 272, s. 342-375.

Towarzystwo św. Łukasza w Krakowie, „Przegląd Katolicki”, R. XX, 1882, nr 11, s. 180.

Wolańska J., Towarzystwo Świętego Łukasza w Krakowie i „Przyjaciel Sztuki Kościelnej” [w:] Wojciech Bałus, Ewa Mikołajska, ks. Jacek Urban, Joanna Wolańska, Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Część I, Kraków 2004, s. 37-84.

Published

2018-12-15

How to Cite

Matyaszewska, E. (2018). The Catholic press and rallies in the struggle for the rebirth of religious art in the second half of the nineteenth century. Sacrum Et Decorum, (11), 8–40. Retrieved from https://journals.ur.edu.pl/setde/article/view/4877

Issue

Section

ARTICLES