Józef Mehoffer’s competition design for the polychrome decoration of the Franciscan Church in Kraków, 1894. An attempt to reconstruct the artist’s decorative concept
DOI:
https://doi.org/10.15584/setde.2022.15.3Keywords:
Franciscan Church in Kraków, Józef Mehoffer, competition design, painting decoration, Tadeusz Stryjeński, Polish saints of the thirteenth century, Piast princes of the thirteenth century, Matejko’s polychrome in the presbytery of St Mary’s Church in Kraków,, historicism, decorative painting of the second half of the nineteenth century, The Defeat of Legnica – The Rebirth of Poland. 1241 by Jan MatejkoAbstract
Józef Mehoffer’s competition design for the painting decoration of the Franciscan Church in Kraków in 1894 has not yet been found. This article is an attempt to reconstruct the artist’s decorative concept on the basis of the surviving sketches for the project, as well as notes drawn and written in a sketchbook from 1893–1894. The artist, who was in Paris in February 1894, heard about the competition from Tadeusz Stryjeński. The project he sent to the jury in May 1894 did not meet the formal requirements; it was too sketch-like and unpolished and was not accepted. Mehoffer began work on it with detailed studies of sources and iconography, documented by his drawings and notes in his sketchbook. These bear witness to his technical dependence on Jan Matejko and the painters of the historicist school. The artist’s meticulous approach in this respect was perhaps one of the reasons why the project was not completed within the three-month deadline set by the jury. A stylistic analysis of Mehoffer’s sketches for the decoration of the Franciscan Church leads to the conclusion that they were created under the influence of Matejko’s polychrome decoration of the presbytery of St Mary’s Church in Kraków, as well as other sacral decoration of the second half of the 19 th century, associated with the current of academic historicism – an important model for the Polish artist was undoubtedly the polychrome decoration of the chapels of Notre Dame Cathedral in Paris – by Eugène Viollet-le-Duc and Maurice Ouradou. Mehoffer owed much of his inspiration for the iconography of his design, in which the dominant motifs were depictions of 13 th -century Polish saints, nuns, female rulers and Piast princes, to Matejko’s work, "The Defeat of Legnica – The Rebirth of Poland. 1241", 1888. The overall vision for the decoration of the Franciscan Church, which he did not include in the competition design but described in his notes, went beyond historicism. It demonstrates the artist’s sensitivity to the new trends in art at the turn of the 20 th century, and the fact that he was already aware of the profound changes taking place in the style of monumental painting and in the perception of its function.
References
Szkicownik Józefa Mehoffera z lat 1893–1894 (w twardej oprawie, o nalepkach z napisami „1893 /N. 9.” i „16”).
Archiwum Prowincjalne Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Krakowi - AK-IIIa-1, Kronika klasztoru OO. Franciszkanów w Krakowie 1892-1896.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu - Mehofferowa Jadwiga, Rozwój myśli twórczej Józefa Mehoffera, rkps 14039/II.
„Architekt”1, 1900, z. 7.
Gloger Z., Encyklopedia staropolska, t. 2, Warszawa 1901.
Gorzkowski M., Jan Matejko. Epoka lat dalszych, do końca życia artysty, z dziennika prowadzonego w ciągu lat siedmnastu, Kraków 1898.
Grabowski A., Historyczny opis miasta Krakowa i jego okolic, Kraków 1822.
Herbarz polski Kaspra Niesieckiego SJ powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, t. 1–10, Lipsk 1839–1845.
[Jan Długosz], Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae, oprac. Z. Celichowski, Poznań 1885.
Jana Długosza kanonika krakowskiego Dziejów Polski ksiąg dwanaście, t. 2, oprac. A. Przezdziecki, K. Mecherzyński, Kraków 1868.
Józef Mehoffer, Dziennik, oprac. J. Puciata-Pawłowska, Kraków 1975.
Kalinka W., Historya pożaru miasta Krakowa, Kraków 1850.
Katalog illustrowany wystawy sztuki współczesnej we Lwowie 1894, Lwów 1894
Kraszewski J.I., Syn Jazdona. Powieść historyczna z czasów Bolesława Wstydliwego i Leszka Czarnego, t. 3, Kraków 1880.
Lameński L., Korespondencja Tadeusza Stryjeńskiego z Józefem Mehofferem w latach 1891–1900, „Roczniki Humanistyczne”27, 1979, nr 4, s. 77–118.
Lanckoroński H, Nieco o nowych robotach w katedrze na Wawelu, Wiedeń 1903.
Łaguna S., Dwie elekcje, „Ateneum”3, 1878, z. 4, s. 1–30; z. 8, s. 322–347.
Łuszczkiewicz W., Architektura najdawniejszych kościołów franciszkańskich w Polsce. Przyczynek do historii gotycyzmu, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. 4, 1891, s. 139–181.
Matejko J., Wyjaśnienie dwunastu szkiców przedstawiających dzieje cywilizacji w Polsce, Kraków 1889.
Opieński H., [Z listów do narzeczonej Anny Krzymuskiej], w: Wyspiański w oczach współczesnych, t. 1, oprac. L. Płoszewski, Kraków 1971.
Peintures murales des chapelles de Notre Dame de Paris, exécutées sur les cartons de E. Viollet-Le-Duc, relevées par Maurice Ouradou, inspecteur des travaux de la cathédrale, Paris 1870.
Program konkursu na wewnętrzną polichromię kościoła OO. Franciszkanów w Krakowie, „Czas”47, 1894, nr 37, s. 2.
Protokół Sądu konkursowego w sprawie polichromii wnętrza kościoła OO. Franciszkanów w Krakowie odbytego dnia 10 maja 1894, „Czas”47, 1894, nr 115, s. 2.
Skorowidz monet polskich od 1506 do 1825 roku, ułożony przez Karola Beyera w roku 1862, Kraków 1880.
Smolka S., Mieszko Stary i jego wiek, Warszawa 1881.
Smolka S., Henryk Brodaty: ustęp z dziejów epoki piastowskiej, Lwów 1872.
Sokołowski A., Konrad: książę na Mazowszu i zakon niemiecki, Poznań 1873.
Stężyński-Bandtkie K.W., Numismatyka krajowa, Warszawa 1839–1840.
Stronczyński K., Mniemany grobowiec Bolesława Wstydliwego w Krakowie, „Biblioteka Warszawska”2, 1849, s. 502-514.
Viollet-le-Duc E.E., Dictionnaire raisonnée de l’architecture française du XIe au XVIe siècle, Paris 1854–1868.
Zagórski I., Monety dawnej Polski jako też prowincyj i miast do niej niegdy należących, z trzech ostatnich wieków zebrane, uporządkowane i z przywiedzeniem źródeł historycznych opisane (z 60 na kamieniu rytemi podpisami), Warszawa 1845.
Adamowicz T., Witraże fryburskie Józefa Mehoffera: monografia zespołu, Wrocław, Warszawa 1982.
Bałus W., Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Część II. Matejko i Wyspiański, Kraków 2007.
Bieniarzówna J., Małecki J.M., Dzieje Krakowa, t. 3: Kraków w latach1796–1918, Kraków-Wrocław 1985.
Czapczyńska-Kleszczyńska D., Dzieje witraży Stanisława Wyspiańskiego w kościele OO. Franciszkanów w Krakowie, „Rocznik Krakowski” 70, 2004, s. 61–88.
Józef Mehoffer, katalog wystawy zbiorowej, oprac. Z. Tobiaszowa, Z. Kucielska, H. Blum, Muzeum Narodowe w Krakowie, listopad–grudzień 1964, Kraków 1964.
Katalog illustrowany wystawy sztuki współczesnej we Lwowie 1894, Lwów 1894.
Knapik P., Architektura gotyckiej fary w Bochni, „Biuletyn Historii Sztuki” 82, 2020, nr 2, s. 209–238.
Koziara-Ochęduszko N., Mistrzostwo rysunku. Andrzej Radwański (1711–1762), katalog wystawy, Zamek Królewski na Wawelu, luty–maj 2022, Kraków 2022.
Kozicki W., Józef Mehoffer, „Sztuki Piękne” 3, 1926–1927, s. 365–410.
Kuś J., Nieznane materiały do polichromii i witraży Wyspiańskiego w kościele oo. Franciszkanów w Krakowie, „Roczniki Humanistyczne” 32, 1984, z. 4, s. 163.
Mitkowski J., Początki klasztoru cystersów w Sulejowie. Studia nad dokumentami, fundacją i rozwojem uposażenia do końca XIII wieku, Poznań 1949.
Niewalda W., Rojkowska H,, Zespół klasztorny Franciszkanów w Krakowie – relikty z XIII w., w: Studia z dziejów kościoła Franciszkanów w Krakowie, red. Z. Kliś, Kraków 2006, s. 81-130.
Niewalda W. Rojkowska H., Średniowieczny kościół Franciszkanów w świetle ostatnich badań, w: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, red. K. Ożóg, T. Gałuszka, A. Zajchowska, Kraków 2008, s. 271-298.
Pasiciel S., Kościół franciszkański w Krakowie w XIII wieku, „Rocznik Krakowski” 68, 2002, s. 5–52.
Pawlak W., Praedicator urbanus – Walerian Gutowski OFM Conv., w: Wielcy kaznodzieje Krakowa. Studia in honorem prof. Eduardi Staniek, red. K. Panuś, Kraków 2006, s. 191–226.
Pencakowski P., Średniowieczna architektura kościoła oo. Franciszkanów w Krakowie, „Rocznik Krakowski” 56, 1990, s. 41-63.
Róg R., E. Stehlik (4 luty 1825–21.09.1881), Internetowy Polski Słownik Biograficzny, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/edward-stehlik (data dostępu, 18.09.2020).
Studziżba B., Polichromia skarbca katedry wawelskiej Józefa Mehoffera, 1900–1902, „Folia Historica Cracoviensia” 7, 2000, s. 229–261.
Studziżba-Kubalska B., Józefa Mehoffera projekt polichromii katedry Wniebowzięcia Matki Boskiej w Płocku, 1901, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, 20, 2016, s.119 –136.
Studziżba-Kubalska B., W dialogu z literacką i malarską tradycją. Józefa Mehoffera projekty dekoracji malarskiej kaplicy Jana III Sobieskiego w kościele św. Józefa na Kahlenbergu,1911–1914, „Sacrum et Decorum”12, 2019, s. 7–26.
Szyma M., Kościół Franciszkanów w Krakowie na przełomie XIII i XIV wieku, w: Artifex Doctus. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Gadomskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, t. 1, red. W. Bałus, W. Walanus, M. Walczak, Kraków 2007, s. 253–261.
Szyma M., O początkach zespołu klasztornego franciszkanów w Krakowie i niektórych uwarunkowaniach jego rozbudowy w XIII wieku, w: In principio. Mit początku w kulturze średniowiecznej Europy, red. J. Kowalski, W. Miedziak, Poznań 2020, s. 181-218.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Sacrum et Decorum
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
In line with the Open Access policy, authors retain full copyright to their articles – without restrictions.
Authors can deposit their articles in a repository of their choice.
