Rzecz o metaforze kulinarnej w relacjach meczów siatkar- skich – szkic problemu

Wioletta Kochmańska

doi:10.15584/slowo.2023.14.7

Autor

Wioletta Kochmańska Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0002-0099-176X

DOI:

https://doi.org/10.15584/slowo.2023.14.7

Słowa kluczowe:

lingwistyczna analiza dyskursu, kognitywizm, metafora kulinarna

Abstrakt

Przedmiotem zainteresowań badawczych w niniejszym tekście uczyniono metafory kulinarne, które wpisane zostały w komentarze ekspertów i dziennikarzy w trakcie relacji meczów siatkarskiej Plus Ligi na antenie stacji Polsat Sport. Analizę formalną wybranych struktur, którą uzupełniono krótką charakterystyką dyskursu sport–media oraz nakreśleniem specyfiki relacji obrazu i słowa w wybranych transmisjach, przeprowadzono w nurcie badań kognitywnych z zastosowaniem teorii poznania proponowanej przez George’a Lakoffa i Marka Johnsona. Wykorzystano też szerszą perspektywę ujęcia problemu – zakotwiczoną w semiotyce analizę dyskursu. W rezultacie wyodrębniono funkcje, jakie pełni analizowany typ językowej kreacji i interpretacji w komentarzu sportowym, akcentując, że są zarówno pochodnymi celów nadawcy medialnego, jak i uwarunkowaniem konwencji w obrębie analizowanego gatunku medialnego.

Downloads

Bibliografia

Baker, Ch. (2005). Studia kulturowe. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bańko, M. (2006). Polszczyzna na co dzień. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bednarski, L., Hądzelek, K., Domański, W., Głuszek, Z., Imiołczyk, A., Kościelniak, A., Malarecki, I., Miller, A.T., Pac-Pomarnacki, A., Ważny, Z., Skrzypek, E., Całka, A., Krawczyk, E., Słomka, B., Zaniewska, B. (red.). (1987). Mała encyklopedia sportu (t. 1–2). Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka.

Białek-Szwed, O. (2017). Media a zjawisko agresji w sporcie. Zeszyty Naukowe KUL (60) 2, 175–185.

Birreli, S. i Loy. J., jun. (2003). Sport w mediach: gorący i zimny. W: A. Gwóźdź (red.), Media – eros – przemoc. Sport w czasach popkultury (s. 228–252). Kraków: Universitas.

Collins, J. (1998). Telewizja a postmodernizm. W: R.C. Allen (red.), Teledyskursy. Telewizja w badaniach współczesnych (s. 301–322). Kielce: Szumacher.

Grochala, B. (2019). Językowe przejawy komercjalizacji sportu w mediach. W: D. Mańkowski, W. Woźniak (red.), Sport w ponowoczesności. Konteksty, perspektywy badawcze, narracje (s. 87–98). Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku.

Gwóźdź A. (2003). Media i sport. Wprowadzenie. W: A. Gwóźdź (red.), Media – eros – przemoc. Sport w czasach popkultury (s. 7–20). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawnictwo Prac Naukowych UNIVERSITAS.

Jarosz, B. (2015). O języku specjalistycznym w komentarzu sportowym (na przykładzie relacji z meczów siatkarskich). Socjolingwistyka XXIX, 269–282.

Kępa-Figura, D. (2009). Intencje (czy intencja) nadawców medialnych, czyli fatyczność współczesnej komunikacji medialnej. W: I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Współczesne media. Status, aksjologia, funkcjonowanie (s. 416–425). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.

Kita, M. (1979). Problem ustrukturyzowania tekstów radiowych i telewizyjnych sprawozdań sportowych. Socjolingwistyka II, 133–148.

Kochmańska, W. (2019). Sądy, komentarze, dyskusje – o funkcji słowa w bloku transmisji meczu siatkarskiego (studium przypadku). W: D. Mańkowski, W. Woźniak (red.), Sport w ponowoczesności. Konteksty, perspektywy badawcze, narracje (s. 114–123). Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku.

Lakoff, G., Johnson, M. (1988). Metafory w naszym życiu. Warszawa: Aletheia.

Lisowska-Magdziarz, M. (2008). Media powszechne. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Maćkiewicz, J. (2016). Jak można badać przekazy multimodalne. Język Polski, XCVI, 2, 18–27.

Nowak, P., Piechota, M. (2012). Gdzie się bawić, w co się bawić – przestrzeń społeczna. W: M. Piechota, G. Stachyra, P. Nowak (red.), Rozrywka w mediach i komunikacji społecznej: wybrane zagadnienia (s. 255–298). Lublin: Wydawnictwo WSPA.

Ostrowski, A. (2007). Telewizyjna transmisja sportowa, czyli największy teatr świata. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Ostrowski, A. (2009). Dwa światy, dwie rzeczywistości, czyli telewizyjna transmisja sportowa. W: M. Graszewicz, J. Jastrzębski (red.), Teorie komunikacji i mediów (s. 385–389). Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.

Ożdżyński, J. (1979). Mówione warianty wypowiedzi w środowisku sportowym. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Paroń, K. (2011). Rzeczywistość to metafora – próba kognitywnej analizy metafor w felietonach Jerzego Urbana. Folia Literaria Polonica (14), 43–53.

Skowronek, B. (2013). Mediolingwistyka. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.

Szczepaniak, J. (2017). Tekst (i) obraz w lingwistycznej analizie dyskursu. Socjolingwistyka XXXI, 7–20.

Tokarski, R. (2010). Słownictwo jako interpretacja świata. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (s. 343–370). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.

Wasztyl, I. (2017). Sport jako wojna – na przykładzie telewizyjnych transmisji sportowych z meczów piłki nożnej. Oblicza Komunikacji 10: Obrazy wojny w mediach pamięci i języku, 153–168.

Wilkos, A. (2017). Mężczyzna jak brzoskwinia, kobieta jak cebula – metaforyka gastronomiczna w języku portugalskim. W: W. Żarski, T. Piasecki (red.), Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura (s. 227–233). Wrocław: Waldemar Żarski, Tomasz Piasecki & Oficyna Wydawnicza ATUT.

Wiśnicki, M. (2006). Struktura językowa telewizyjnego komentarza sportowego – próba charakterystyki. Studia Medioznawcze 4, 12–32.

Doroszewski W. Słownik języka polskiego: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/sport;5499841.html.

Encyklopedia PWN: https://encyklopedia.pwn.pl/encyklopedia/Sport.html.

Jędraszczak, P. (2017) Obrona Częstochowy w Wiedniu, czyli o metaforyce w języku komentatorów sportowych: http://naukowy-przeglad-dziennikarski.org/nr/2017.4/04.%20Paulina%20J%C4%99draszczak.pdf.

Słownik języka polskiego PWN: https://sjp.pwn.pl/szukaj/Sport.html.

Żmigrodzki P. Wielki słownik języka polskiego – WSJP: https://wsjp.pl/