Panegiryk z epidemią w tle. Ignacego Szydłowskiego "Oda na pamiątkę urodzin doktora Jennera, wynalazcy wakcyny, obchodzoną przez Cesarskie Towarzystwo Medyczne w Wilnie d. 6 maja 1820"

Paulina Podolska

doi:10.15584/tik.2021.18

Autor

Paulina Podolska Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0002-4470-9607

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2021.18

Słowa kluczowe:

Szydłowski Ignacy, poezja okolicznościowa, panegiryk, Jenner Edward, XIX wiek

Abstrakt

Artykuł skoncentrowany jest na omówieniu Ody na pamiątkę urodzin doktora Jennera, wynalazcy wakcyny…, ułożonej w 1820 roku przez zapomnianego wileńskiego poetę, Ignacego Szydłowskiego. Utwór ten, wygłoszony w obecności Cesarskiego Towarzystwa Medycznego i przynajmniej czterokrotnie przedrukowany, poświęcony został upamiętnieniu postaci angielskiego lekarza, pomysłodawcy szczepionki przeciwko ospie. Wpisuje się tym samym w nieco marginalizowany – w porównaniu z liryką wyrażającą aspiracje niepodległościowe – nurt postanisławowskiej poezji okolicznościowo-publicznej związanej z osobistościami spoza sceny politycznej, działającymi w obszarze szeroko pojętej nauki. W toku historycznoliterackiej analizy zostaje on zaprezentowany jako suma wpływów polskiej i europejskiej tradycji enkomiastycznej oraz zawodowych interesów wileńskiego środowiska lekarskiego. Obserwacja ta prowadzi do podporządkowania przedstawionego w utworze poetyckiego obrazu epidemii dwóm wiodącym konwencjom – panegirycznej oraz dydaktyczno-propagandowej.

Downloads

Bibliografia

Bécu A., O wakcynie, czyli tak zwanej ospie krowiej, Wilno 1803.

Frank J., O ospie złagodzonej i wakcynie, „Dziennik Medycyny, Chirurgii i Farmacji” 1822, t. 1, s. 559–568.

Historia nauki polskiej, red. B. Suchodolski, oprac. L. Hajdukiewicz przy współpr. Z. Steczowicz, t. 6: Dokumentacja bio-bibliograficzna, indeks biograficzny tomu I i II, Wrocław 1974.

Kostkiewiczowa T., Oda w poezji polskiej. Dzieje gatunku, Wrocław 1996.

Kowal J., Literackie oblicze „Dziennika Wileńskiego” (1805–1806 i 1815–1830), Rzeszów 2017.

Mianowski M., Wiadomość o chorobach, które panowały w Wilnie i jego okolicach, od początku 1817 do r. 1820, wyjęta z dziennika Cesarskiego Towarzystwa Medycznego Wileńskiego, „Pamiętniki Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego” 1821, t. 2, s. 1–24.

Odyniec A.E., Wspomnienia z przeszłości opowiadane Deotymie, Warszawa 1884.

Ostrowska T., Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie na Wileńszczyźnie w XIX wieku, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1968, t. 7, z. 1, s. 5–24.

Pękacka-Falkowska K., Seweryna Gałęzowskiego „De variola mitigata” (1824): kilka słów o kontekście powstania rozprawy, „Acta Medicorum Polonorum” 2013, t. 3, s. 59–71.

Przedmowa, „Pamiętniki Towarzystwa Lekarskiego Wileńskiego” 1818, t. 1, s. III–XII.

Różańska-Gambal B., Występowanie epidemii ospy prawdziwej na świecie od czasów starożytnych po współczesne, „Medycyna Nowożytna. Studia nad historią medycyny” 2008, t. 15, z. 1–2, s. 31–59.

Szydłowski I., Oda na pamiątkę urodzin doktora Jennera, wynalazcy wakcyny, obchodzoną przez Cesarskie Towarzystwo Medyczne w Wilnie d. 6 maja 1820, Wilno 1820.

Zahorski W., Wilno na początku XIX wieku, w: Z ziemi pagórków leśnych, z ziemi łąk zielonych: książka zbiorowa poświęcona pamięci Adama Mickiewicza w stuletnią rocznicę jego urodzin 1798–1898, Warszawa 1899, s. 261–294.