Tolerancja religijna i integralność społeczeństwa polskiego w Opisie obyczajów za panowania Augusta III Jędrzeja Kitowicza

Autor

  • Roman Magryś Uniwersytet Rzeszowski

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2019.17

Słowa kluczowe:

tolerancja, wiara, protestantyzm, katolicyzm, judaizm, luteranizm, kalwinizm, integralność, społeczeństwo, szlachta

Abstrakt

In the paper it is argued that the author of Description of Customs…, who was a Catholic priest, showed greater tolerance for non-Christian religions than for Lutheran and Calvinist denominations. This was linked with the fact that Protestants effectively competed with Catholic nobility in the same spheres of public life to gain social and material goods in Poland in the times of the Saxon Dynasty. Kitowicz exhibited an intense dislike for deists as he accused them of a lack of religiousness in its essential aspects involving the cultivation of sacred rituals and ceremonies, and he claimed they were sufficiently satisfied with pure ideology. Generally speaking, the author of Description of Customs… did not attack other religions for reasons related to faith; he did it for pragmatic reasons, paying attention to social interests of Catholic nobility, or in connection with morality, in the case of atheists and nonbelievers.

Downloads

Bibliografia

Bellock H., Herezja reformacji, przekł. J. J. Franczak, Kraków 2017.

Bochnak W., Religijne stowarzyszenia i bractwa katolików świeckich w diecezji wrocławskiej od XVI w. do 1810 r., Wrocław 1983.

Bogdziewicz H., Działalność literacka polskiego środowiska pijarskiego w dobie Oświecenia, Kraków 2005.

Borcz H., Bractwa religijne w kościołach parafialnych diecezji przemyskiej w okresie przedrozbiorowym, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1981, 28/4, s. 77–90.

Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII wieku), red. D. Burdza, B. Wojciechowska, Kielce 2014.

Buba J., Pijarzy w Polsce, „Nasza Przeszłość” 1962, t. XV.

Czyrny E., Masoneria: historia, symbolika, organizacja, działalność, Krosno 2013.

Doktór J., Jakub Frank i jego nauka na tle kryzysu religijnej tradycji osiemnastowiecznego żydostwa polskiego, Warszawa 1991.

Dopierała R., Między tym, co prywatne a publiczne: o dawnej i współczesnej przestrzeni zamieszkiwania, „Societas Communitas: półrocznik Instytutu Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego” 2014, nr 1, s. 59–78.

Gąsiorowski S., Karaimi w Koronie i na Litwie w XV–XVIII wieku, Kraków 2008.

Górski K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986.

Hahn W., Pijarski teatr szkolny w Polsce, „Nasza Przeszłość” 1962, t. XV.

Hass L., Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII–XIX wieku, Wrocław 1982.

Hinz H., Filozofia polskiego oświecenia, w: Polska myśl filozoficzna oświecenie – romantyzm, Warszawa 1964.

Judaizm bez tajemnic, oprac. nauk. P. Jędrzejewski, Kraków 2009.

Kirk MacNulty W., Wolnomularstwo, sekrety i symbole masonów, ich historia i znaczenie, przekł. B. Mierzejewska, Warszawa 2007.

Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy życia wspólnego w chrześcijaństwie zachodnim od starożytności do XV wieku, Kraków 1964.

Kłoczowski J., Zakony męskie w Polsce w XVI –XVIII w., w: Kościół w Polsce, t. 2: Wieki XVI–XVIII, J. Kłoczowski (red.), Kraków 1969.

Kłopotek R., Geneza i działalność bractw kościelnych w Europie i w Polsce do końca XVIII wieku, „Studia Gdańskie” 2015, t. XXXVII, s. 219–233.

Konfederacja barska, red. A. Danilczyk, Warszawa 2018.

Konfederacja barska, jej konteksty i tradycje, red. A. Buchmann i A. Danilczyk, Warszawa 2010.

Konopczyński W., Konfederacja barska: przebieg, tajemne cele i jawne skutki, t. 1–2, Poznań 2007.

Korczyński J. S., Masoneria (jej początki, organizacja, ceremoniał, zasady i działanie), Krzeszowice 2010.

Kowalik J. A., Jędrzeja Kitowicza dialog z czytelnikiem w „Opisie obyczajów za panowania Augusta III”, w: Świat oświeconych i romantycznych: doświadczenia, uczucia, wyobraźnia, red. B. Mazurkowa, Katowice 2015, s. 83–98.

Krajewski S., Żydzi, judaizm, Polska, Warszawa 1997.

Kurczewski J., Kuchnia i stół: z socjologii obyczajów ks. J. Kitowicza, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2002, t. 47, s. 233–245.

Kurczewski J., Trzy drogi socjologii obyczajów, „Societas Communitas: półrocznik Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego” 2014, nr 1, s. 13–29.

Kuźmiak K., Bractwa Matki Boskiej Wspomożycielki Chrześcijan na ziemiach polskich w XVIII stuleciu. Studium z dziejów kultu maryjnego i wspólnot chrześcijańskich w dawnej Polsce, Rzym 1973.

Litak S., Parafie w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku. Struktura, funkcje społeczno-religijne i edukacyjne, Lublin 2004.

Luteranizm w kulturze I Rzeczypospolitej, red. K. Meller, Warszawa 2017.

Maciejko P., Wieloplemienny tłum: Jakub Frank i ruch frankistowski, 1755–1816, Gdańsk 2014.

Małłek J., Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI–XX w.), Toruń 2012.

Millar A., Masoneria: zarys dziejów, przekł. H. Pawlikowska-Gannon, Poznań 2008.

Pełczyński G., Karaimi polscy, Poznań 2004.

Schweer T., Judaizm: powstanie, historia, nauka, przekł. P. Pachciarek, Warszawa 2003.

Smoleński W., Przewrót umysłowy w Polsce XVIII w., Warszawa 1979.

Solomon N., Judaizm, przekł. J. Mytkowska, Warszawa 1997.

Suchodolski B., Studia z dziejów polskiej myśli filozoficznej i naukowej, Wrocław 1958.

Stępień M. B., Poszukiwacze prawdy: wolnomularstwo i jego tradycja, Lublin 2000.

Tazbir J., Arianie i katolicy, Warszawa 1971.

Tazbir J., Dzieje polskiej tolerancji, Warszawa 1973;

Tazbir J., Państwo bez stosów: szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI i XVII wieku, Warszawa 2009.

Tazbir J., Reformacja – kontrreformacja – tolerancja, Wrocław 1996.

Tazbir J., Szlachta i teologowie: studia z dziejów polskiej kontrreformacji, Warszawa 1987.

Wysocka E., Religijność a tolerancja. Obszary zależności, Kraków 2000.

Żyromski M., Krytyczna wizja osiemnastowiecznej rodziny polskiej Jędrzeja Kitowicza,

„Rocznik Socjologii Rodziny” 1997, t. 9, s. 291–296.

Pobrania

Opublikowane

2019-12-16

Jak cytować

Magryś, R. (2019). Tolerancja religijna i integralność społeczeństwa polskiego w Opisie obyczajów za panowania Augusta III Jędrzeja Kitowicza. Tematy I Konteksty, 14(9), 277–293. https://doi.org/10.15584/tik.2019.17