"Vida de la madre Teresa de Jesús" Francisca de Ribery w przekładzie ks. Sebastiana Nuceryna
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2023.16Słowa kluczowe:
Teresa z Ávila, przekład, mistyzcyzm, duchowość, hagiografiaAbstrakt
Artykuł koncentruje się na analizie pierwszego polskiego przekładu żywota św. Teresy z Ávila pióra hiszpańskiego jezuity – Francisca de Ribery. Translację tę sporządził na początku XVII wieku krakowski kaznodzieja ks. Sebastian Nuceryn. To interesujące i niebadane dotychczas w literaturze przedmiotu tłumaczenie jest zarówno pierwszym w Polsce świadectwem kultu św. Teresy, jak i narzędziem transmisji nowych, a dla wielu kontrowersyjnych idei religijnych. Artykuł przedstawia sylwetki zarówno autora oryginału, jak i tłumacza, a także opisuje okoliczności sporządzenia przekładu. Za pomocą analizy porównawczej trzech wersji językowych tekstu – hiszpańskiej (oryginalnej), włoskiej (która była podstawą translacji Nuceryna) oraz polskiej – autorka omawia podjętą przez tłumacza próbę zmierzenia się z dyskursem mistycznym oraz ukazania nowego modelu świętości, reprezentowanego przez wówczas mało jeszcze znaną w Rzeczypospolitej postać św. Teresy. Niniejsze studium częściowo uzupełnia lukę w badaniach historycznoliterackich, w których brakuje jakichkolwiek prac analitycznych poświęconych twórczości Nuceryna, promotora karmelitańskiego mistycyzmu w Rzeczypospolitej Wazów.
Downloads
Bibliografia
Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. I–V: Ab anno 1551 ad annum 1606, wyd. A. Chmiel, Kraków 1904.
Álvarez T., Santa Teresa, fundadora de los Descalzos en los primeros lustros de nuestra historiografía, w: Historiografía del carmelo teresiano. Actas del Simposio Internacional, red. D. Zuazua, Roma 2009, s. 51–72.
Barycz H., Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935, t. I–IV.
Barycz H., Nucerinus Sebastian, w: Polski słownik biograficzny, red. S. Kieniewicz, Kraków 1978, t. XXIII, s. 406.
Ciesielska-Borkowska S., Mistycyzm hiszpański na gruncie polskim, Kraków 1939.
Enrique del SDO. Corazón, Santa Teresa de Jesús ante la Inquisición española „Ephemerides Carmeliticae” 1962, 13, s. 518–565.
Ezquerra A. A., Tiempos de Santa Teresa, tiempos de reformación, w: Santa Teresa o la llama permanente, red. E. Borrego, J. Olmedo, Madrid 2017.
Froom L. E., The Prophetic Faith of Our Fathers. The Historical Development of Prophetic Interpretation, vol. I–IV, Washington 1948.
Górski K., Od religijności do mistyki: zarys dziejów życia wewnętrznego w Polsce, cz. I: 996–1795, Lublin 1962.
Górski K., Studia i materiały z dziejów duchowości, Warszawa 1980.
Górski K., Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986.
Ice T. D., Ribera, Francisco, w: Dictionary of Premillennial Theology, red. M. Couch, Grand Rapids 1997, s. 378–379.
Jaroszewicz F., Matka świętych Polska albo Żywoty świętych błogosławionych, wielebnych, świętobliwych, pobożnych Polaków i Polek [...], druk. S. Stachiewicza, Kraków 1767.
Jurado M. R., A Controversial Mystic: Father Baltasar Álvarez, w: A Companion to Jesuit Mysticism, red. R. A. Maryks, Leiden 2017.
La vita della B. Madre Teresa di Giesù, Fondatrice de gli Scalzi Carmelitani, coposta dal reverendo Podre Freancesco Riviera della Compagnia di Giesù, trasportata dalla Spagnuola nella lingua Italiana dal signor Cosimo Gaci, canonico di San Lorenzo in Damaso, druk. Giulio Burchioni, Venetia 1603.
Lopetegui L., Censura de la Orden de la Vida de Teresa de Jesús, por Francisco de Ribera, SJ, „Manresa” 1944, 60, s. 261–274.
Macías F. S., Hagiography as a Platform for Internal Catholic Debate in Early Modern Europe: Francisco de Ribera’s La Vida de la Madre Teresa de Iesus (1590) and the Defense of a Contemplative Way Inside the Jesuit Order, „Church History” 2020, 89, s. 288–306.
Marchetti E., Repertorio delle edizioni italiane delle opera di Teressa di Gesu (1590–1700), w: Le prime traduzioni italiane delle opere di Teresa di Gesù, nel quadro dell’impegno papale post-tridentino, Bologna 2001.
Marszalska J., Nuceryn Sebastian, w: Encyklopedia katolicka, oprac. E. Gigilewicz, J. Warmiński, Lublin 2010, t. XIV, s. 108.
Nowicka-Struska A., Duchowość i piśmiennictwo karmelitańskie w Polsce XVII i XVIII wieku, w: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości, t. VII, red. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 2016, s. 344–393.
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego. Na pięcioro ksiąg rozdzielone [...], druk. Macieja Garwólczyka, Kraków 1584.
Pérez González M. J., Pedro de Ribadeneyra, ¿autor de una Vida de la Madre Teresa de Jesús?, „Revista de espiritualidad” 2019, 78, s. 297–310.
Pruszcz H., Forteca duchowna Królestwa polskiego [...], druk. S. B. Lenczewskiego, Kraków 1662.
Procesos de beatificación y canonización de la Madre Teresa de Jesús, red. J. Urkiza, Burgos 2015, t. I.
s. Katarzyna a Christo, Żywot wielebnej matki Beaty Konstancji od św. Józefa, fundatorki karmelitanek bosych klasztoru św. Marcina w Krakowie, w: K. Górski, Żywoty pierwszych karmelitanek polskich, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1963, t. I–VI.
Salinger M., Representations of Saint Teresa, „The Metropolitan Museum Art Bulletin” 1949, 8, nr 3.
Siarczyński F., Obraz wieku panowania Zygmunta III, króla polskiego i szwedzkiego, zawierający opis osób żyjących pod jego panowaniem, znamienitych przez swe czyny pokoju i wojny, cnoty lub występki dzieła piśmienne, zasługi użyteczne i cele sztuki, Kraków 1828, t. II.
Sommervogel C., Bibliothèque de la Compagnie de Jésus, t. 6, Bruxelles 1890–1898, k. 1762–1764.
Starowolski S., O znakomitych mówcach Sarmacji, wyd. i przekł. E. J. Głębicka, Warszawa 2002.
Wanat B., Bibliografia św. Teresy od Jezusa w Polsce, w: Otrzymałam Ducha Mądrości. Księga Pamiątkowa z okazji ogłoszenia św. Teresy od Jezusa Doktorem Kościoła Powszechnego, red. O. Filek, Kraków 1972, s. 380–396.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
