Oniomania w zachowaniach nabywczych polskich młodych konsumentów – ujęcie ekonomiczne

Abstrakt

W artykule, w oparciu o krytyczną analizę literatury, podjęto się próby wyjaśnienia pojęcia i istoty oniomanii. W literaturze przedmiotu problem oniomanii analizowany jest w ujęciu: antropologicznym, socjopedagogicznym, psychologicznym, psychiatrycznym i ekonomicznym. Niniejsze opracowanie koncentruje się wyłącznie na ekonomicznym wyjaśnieniu kompulsywnych zakupów występujących w zachowaniach konsumenckich osób młodych. Jego celem jest uchwycenie oniomanii w postawach i zachowaniach konsumenckich osób młodych, i wykazanie, że zachowania te są determinowane cechami demograficzno-społecznymi, takimi jak: płeć, wiek, poziom zamożności i miejsce zamieszkania. W przeprowadzonym badaniu skoncentrowano się na analizie wybranych czynników (stosunek do robienia zakupów, ilość czasu spędzanego na zakupach, częstotliwość ich robienia, uczucia towarzyszące konsumentom w trakcie robienia zakupów oraz produkty najczęściej nabywane), które wpływają na kompulsywne zakupy młodych konsumentów. Narzędziem wykorzystanym do przeprowadzenia badania był autorski kwestionariusz składający się z 50 pytań zamkniętych, dotyczący alternatywnych trendów konsumenckich, w tym oniomanii. Badania zostały przeprowadzone w okresie od 1 lutego do 1 maja 2018 roku. Uczestnicy byli rekrutowani poprzez stronę internetową „ankietka.pl”, a także poprzez kanały społecznościowe, takie jak Facebook, Whatsapp, Messenger oraz pocztę elektroniczną. Aby wziąć udział w badaniu, zainteresowane osoby musiały wejść na konkretną stronę internetową, gdzie widniał przygotowany dla nich kwestionariusz. Był on także rozesłany na specjalne fora, fanepage uniwersytetów i uczelni prywatnych. W badaniu wzięły udział osoby w wieku 18–34 lata należące do pokolenia Y i Z. Z przeprowadzonego badania wynika, że młode kobiety częściej cierpią z powodu oniomanii aniżeli mężczyźni. Nie tylko kilka razy w tygodniu chodzą na zakupy i są rozluźnione podczas ich robienia, to spędzają na nich powyżej 3 godzin. Ponadto potwierdzono w badaniu pozytywną korelację ale między płcią badanych (dotyczy to głównie kobiet) a oniomanią, oraz negatywną między kompulsywnymi zakupami a poziomem wykształcenia młodych respondentów i poziomem ich rozporządzalnych dochodów.