Far and Close Epidemics; Plague under Pyramids and in Rural Hut in the 16th Century – Mikołaj Krzysztof Radziwiłł’s Peregrination to the Holy Land and Victoria deorum of Sebastian Fabian Klonowic – Description Convention in the Background of Classic Literature
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2021.8Keywords:
plague in literature, Sebastian Fabian Klonowic, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, literary conventions, ancient literatureAbstract
The aim of the article is to present outlook specificity to the topic of epidemics process described in two works Mikołaj Krzysztof Radziwiłł’s Peregrination to the Holy Land and Victoria deorum of Sebastian Fabian Klonowic on the background of Thucydides, Lucretius, Ovid and Boccacio. As the contexts are summoned relations of Homer and Virgil. Elements creating convention are following: description of symptoms, treatment attempts, medics’ hopelessness, mass death of population, consequences of social stratification during the plague, an increase of religious worship or escape into hedonistic use of life, loosening moral principles, population migrations, families’ fall, lack of respect for bodies and mass burials. Radziwiłł describes, from a distant perspective, a several-year dynamics of the epidemic’s development largely omitting conventions, Klonowic focuses on its process among the poorer classes, only partially taking up well known plots. Referring to literary tradition, he introduces new ones.
Downloads
References
Acerni S.S., [S. Klonowic], Victoria deorum, przeł. M. Cytowska, w: Literatura mieszczańska w Polsce od końca XVI w. do końca XVII w., oprac. K. Budzyk, H. Budzykowa, J. Lewański, t. 1, Warszawa 1954, s. 93–146.
Ariès P., Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1992.
Banasiowa T., „Ars vivendi” czasów Apokalipsy. Elementy ramowe w tekstach okolicznościowych poświęconych klęskom żywiołowym (1570–1630), w: Dzieło literackie i książka w kulturze. Studia i szkice ofiarowane Profesor Renardzie Ocieczek w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej, Katowice 2002, s. 407–417.
Banasiowa T., Staropolskie pieśni o plagach z drugiej połowy szesnastego stulecia i początku wieku XVII – charakterystyka genologiczna, w: Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, t. 1, red. K. Korotkich i J. Ławski, Białystok 2006, s. 651–666.
Banasiowa T., Tren polityczny i funeralny w poezji polskiej lat 1580–1630, Katowice 1997.
Borek P., Staropolskie teksty literackie jako źródła do dziejów epidemii (rekonesans), w: Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe, red. K. Polek, Ł.T. Sroka, Kraków 2016, s. 201–219.
Cytowska M., Two versions of Sebastian Klonowic’s Victoria deorum, „Humanistica Lovaniensia. Journal of neo-latin studies” 1976, vol. XXV, s. 234–260.
Dicta. Zbiór łacińskich sentencji, przysłów, zwrotów, powiedzeń, zebr., oprac. i red. C. Michalunio SJ, Kraków 2005.
Gutowski W. OFMConv., Prezerwatywa moralna od morowego powietrza, s. 207–226. Cyt. za: W. Pawlak, Praedicator urbanus – Walerian Gutowski OFMConv, w: Wielcy kaznodzieje Krakowa. Studia in honorem prof. Eduardi Staniek, red. K. Panuś, Kraków 2006, s. 191–226.
Herodot, Dzieje, http://biblioteka.kijowski.pl/antyk%20grecki/%20herodot%20-%20dzieje.pdf (dostęp 3.10.2020).
Homer, Iliada, przeł. F.K. Dmochowski, wyd. 11 zmienione przygotował J. Łanowski, Wrocław 1968, BN II 17.
Horacy, Dzieła wszystkie, wyd. nowe z dodatkiem Ottona Veniusa Emblematów horacjańskich, przeł., oprac. i aneksem opatrzył A. Lam, Pułtusk–Warszawa 2010.
Karpiński A., W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa 2000.
Klonowic S.F., Victoria deorum, ubi continentur veri herois educatio, [Kraków 1587–1595].
Kracik J., Pokonać czarną śmierć. Staropolskie postawy wobec zarazy, Kraków 1991.
Kraszewski J.I., Klonowicz, „Wizerunki i roztrząsania naukowe. Poczet nowy drugi”, t. 8, Wilno 1839, s. 45–129.
Lernet J., Rozprawa o morze, „Roczniki Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk” 1817, t. 11.
Mejor M., Wstęp historycznoliteracki, w: S.F. Klonowic, Hebdomas, to jest siedm tygodniowych piosnek, wyd. i oprac. M. Mejor i E. Wojnowska, red. nauk. tomu R. Mazurkiewicz, B. Przybyszewska-Jarmińska, Warszawa 2010, s. 9–38.
Nartowski W., Stan włościański w utworach poetyckich pisarzy polskich doby renesansowej XVI wieku. Studium historycznoliterackie, Lwów 1917.
Nowicka-Jeżowa A., Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVII wieku, Lublin 1992.
Ovid’s Metamorphoses translated into english prose, with the latin text and order of construction on the same page, and critical, historical, geographical, and classical notes in English, fifth edition, corected, wyd. 5 popr., London 1822.
Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska i S. Stabryła, oprac. S. Stabryła, wyd. 2 zmienione, Wrocław 1995, BN II 76.
P[ubliusza] Owidyjusza Nasona, Metamorphoseon, to jest Przeobrażenia, ksiąg piętnaście, przeł. J. Żebrowski, Kraków 1638.
Pasek M., „Bezoar z łez ludzkich czasu powietrza morowego” Walentego Bartoszewskiego jako przykład „recepty dusznej i cielesnej” na czas zarazy, „Tematy i Konteksty” 2014, nr 4 (9), s. 112–136.
Petrycy S., Instrukcyja abo nauka, jak się sprawować czasu moru, Kraków 1613, zob. też transkrypcję: http://www.staropolska.pl/barok/Varia/Petrycy.pdf (dostęp 12.10.2020).
Publii Ovidii Nasonis, Metamorphoseon libri XV, cum integris Jacobi Constantii Fanensis, Henrici Lorotii Glareani, Jacobi Micylli, Herculis Ciofani, Danielis et Nicolai Heinsiorum, et ex cerptis aliorum notis, quibus et suas adnotationes adiecit Petrus Burmannus, t. 2, Amstelodami, apud R & J. Wetstenios, & G. Smith, 1727.
Publiusz Wergiliusz Maro, Georgiki, przeł. i objaśn. A.L. Czerny, Warszawa 1956.
Quinti Horati Flacci, Opera omnia, vol. II: Sermones, Epistulas, Artem poeticam, continens, imprimendum curavit, variorum interpretum translationes vernaculas elegit, annotationibus instruxit O. Jurewicz, Ossolineum 1988.
Radziwiłł M.K., Peregrynacyja abo Pielgrzymowanie do Ziemie Świętej […], przeł. A. Wargocki, Kraków 1611.
Rok B., Człowiek wobec śmierci w kulturze staropolskiej, Wrocław 1995.
Suder W., Et forte annus pestibus erat. Epidemie w Republice Rzymskiej, Wrocław 2007.
Titus Lucretius Carus, O naturze rzeczy, przeł., wstęp i koment. G. Żurek, Warszawa 1994.
Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, oprac. R. Turasiewicz, Wrocław 1991, BN II 225.
Włodarski M., Ars moriendi w literaturze polskiej XV i XVI w., Kraków 1987.
Wrzesiński S., Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe, red. K. Polek, Ł.T. Sroka, Kraków 2016.
Wśród córek Eskulapa. Szkice z dziejów medycyny i higieny Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, cz. 2, red. A. Karpiński, Warszawa 2015.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Categories
License
Copyright (c) 2021 Tematy i Konteksty

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

