Uwagi o podróży Juliana Ursyna Niemcewicza po Litwie w 1819 roku

Abstrakt

W 1819 roku Julian Ursyn Niemcewicz wybrał się w podróż po Litwie. Była to szósta z jego wędrówek historycznych. Swoje obserwacje stanu Litwy autor uogólnia w tezie: „Ileż niebezpiecznych,  zaraźliwych chorób toczy tę część politycznego ciała ojczyzny naszej!”. Metafora zarazy zostaje rozwinięta w dalszym wywodzie. Niemcewicz opisuje „epidemie” niszczące społeczeństwo i państwo, powodujące skutki równie lub bardziej niebezpieczne niż widoczne na pierwszy rzut oka straty materialne. Wskazuje „zarazy” będące efektem politycznego ucisku i przemocy władzy, na różnych płaszczyznach życia społecznego, jak również niepożądane zmiany zależne od woli człowieka, poddającego się destruktywnym wpływom.