"Carmen nuptiale" Jana Bielskiego jako przykład jezuickiej twórczości o charakterze okolicznościowym

Abstrakt

Artykuł przybliża wierszowany utwór Jana Bielskiego Carmen nuptialae, zamieszczony w jego tragedii Aleksy, cesarz wschodni (Poznań 1764). Dramat ofiarowany został Joannie Nepomucenie Działyńskiej i Teodorowi Koźmińskiemu z okazji ich ślubu. W druku występują obok siebie równolegle dwie wersje pieśni weselnej: łacińska, skierowana do Teodora, oraz polska, której adresatką jest Joanna. Zarówno okazja napisania tekstu oraz umieszczenie pieśni w okolicznościowej ramie wydawniczej utworu spowodowały, iż jezuita nawiązał do retorycznego wzoru laudatio personae oraz wyzyskał gotowe „klisze pochwały” w kreacji panny młodej. Laudację Joanny ujął jednak w uatrakcyjnioną formę epickiej opowieści. Bielski w umiejętny sposób łączył informacje biograficzne z elementami panegirycznymi. Swoim tekstem wpisał się w długą tradycję uświetniania przez jezuitów ważnych wydarzeń z życia rodów szlacheckich dawnej Rzeczypospolitej.