Mikołaj Rej a „sprawa litewska” – uwagi Pana z Nagłowic o unii (lubelskiej) i Litwinach

Autor

  • Dariusz Dybek Uniwersytet Wrocławski

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2019.8

Słowa kluczowe:

Mikołaj Rej, unia polsko-litewska, sejm

Abstrakt

Mikolaj Rej was not only one of the most notable 16th century Polish writers, but also an active member of the parliament. Among others, he worked on the Polish-Lithuanian issues. Based on the governmental documentation, Rej was engaged in these issues from 1542 onwards. He also dedicated a few pieces of writing to the matter, the most important of which is a poem written around 1567 entitled ‘Union with Lithuania’. In the poem he condemned the sluggishness in debating the unification of the two countries, but emphasized that the Lithuanians should have taken a greater interest in the matter, since Poland could have helped their fights with the Eastern neighbours. As he did during the parliamentary sessions, the author also stressed the need for electing a common king.
Despite hoping for a quick resolution and unification, Rej did not regard Lithuania as an equal parter for Poland. Based on a few poets, the author seems to think of the Lithuanians as of a backward  nation (e.g. their table manners during the feasts and the use of primitive language). It is worth noting that Rej treated the Lithuanian aristocracy differently. While describing the clans and noble families (e.g. the Radziwiłł family or the Chodkiewicz family), he emphasised their patriotism and bravery. Rej’s remarks on the Lithuanians and the union did not stand out from the common opinion at the time. They could represent the feelings of a typical member of the Polish gentry.

Downloads

Bibliografia

Bodniak S., Mikołaj Rej na sejmach, „Pamiętnik Literacki” 1928, R. 25.

Brückner A., Mikołaj Rej, Warszawa 1988.

Budelewski D., Unia lubelska a jej funkcjonowanie do końca XVIII wieku, Ostrołęka 2017.

Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Wiek XVI–XVIII, t. 1, Warszawa 1976.

Bystroń J.S., Megalomania narodowa, Warszawa 1995.

Czajewski W., Mikołaj Rej z Nagłowic na sejmach, Warszawa 1885.

Ferenc M., Działalność sejmowa Mikołaja Reja, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, red. W. Kowalski, Kielce 2005.

Ferenc M., Posłowie koronni na sejmie unii lubelskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 141, z. 2, Kraków 2014.

Gil A., Jedność w wielości. Unia lubelska jako doświadczenie spotkania narodów, religii i kultur, w: Unia lubelska – dziedzictwo wielu narodów, red. A. Gil, Lublin 2010.

Jasienica P., Polska Jagiellonów, Warszawa 1992.

Jakowenko N., Ilu historyków – tyle unii. Uwagi z okazji 440-lecia unii lubelskiej, przeł. A. Gil, w: Unia lubelska – dziedzictwo wielu narodów, red. A. Gil, Lublin 2010.

Januškevič A., Unia lubelska a wojna inflancka: wzajemna współzależność na tle polityki wewnętrznej Litwy, w: Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej, red. T. Kempa, K. Mikulski, Toruń 2011.

Jučas M., Unia polski-litewska, tłum. A. Firewicz, Toruń 2003.

Kajałovič M. O., Dniewnik lublinskago sejma 1569 g., Petersburg 1869.

Kempa T., Zabiegi kniaziów Olelkowiczów słuckich o uzyskanie miejsca w senacie po 1569 r., „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2003, R. 47.

Kochan A., „Źwierciadło” Mikołaja Reja. Studium o utworze, Wrocław 2003.

Lulewicz H., Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588, Warszawa 2002.

Łazęga K., Działalność polityczna Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 1988, t. 25.

Maciuszko J. T., Mikołaj Rej. Zapomniany teolog ewangelicki z XVI w., Warszawa 2002.

Malec J., Szkice z dziejów federalizmu i myśli federalistycznej w nowożytnej Europie, Kraków 2003.

Pseudo-Orzechowski, Ziemianin (tekst z r. 1565, objaśnienia językowe i historyczne, słownik), wyd. H. Gaertner, Lublin 1921.

Rachuba A., W obronie tożsamości. Litwini wobec integracji we wspólnej Rzeczypospolitej, w: Unia lubelska z 1569 roku. Z tradycji unifikacyjnych I Rzeczypospolitej, red. T. Kempa, K. Mikulski, Toruń 2011.

Rej M., Figliki, wstęp J. Krzyżanowski, oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 1970.

Rej M., Wybór pism, wstęp i oprac. A. Kochan, Wrocław 2015.

Rej M., Źwierciadło, wyd. J. Czubek i J. Łoś, wstęp I. Chrzanowski, t. 2, Kraków 1914.

Rej M., Źwierzyniec, wyd. W. Bruchnalski, Kraków 1895.

Starnawski J., O „Źwierzyńcu” Mikołaja Reja z Nagłowic, Wrocław 1971.

Starnawski J., Temat i kompozycja „Zwierzyńca” Mikołaja Reja, „Pamiętnik Literacki” 1966, R. 57, z. 2.

Ślękowa L., Mikołaj Rej a średniowieczna kultura literacka w świetle „Zwierzyńca” i „Zwierciadła”, „Pamiętnik Literacki” 1992, R. 83, z. 2.

Unia lubelska 1 lipca 1569, Warszawa 2017.

Wisner H., Szlachta Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec unii. Schyłek wieku XVI – lata dwudzieste XVII, „Kwartalnik Historyczny” 2011, R. 118.

Witczak T., Spór o „Żywot i sprawy poćciwego ślachcica polskiego Mikołaja Reja z Nagłowic”, „Pamiętnik Literacki” 1974, z. 2.

Pobrania

Opublikowane

2019-12-16

Jak cytować

Dybek, D. (2019). Mikołaj Rej a „sprawa litewska” – uwagi Pana z Nagłowic o unii (lubelskiej) i Litwinach. Tematy I Konteksty, 14(9), 144–157. https://doi.org/10.15584/tik.2019.8