Gatunek dramatu „rewolucyjnego”: transgresje i narodowe matryce genologiczne w kontekście ukraińskich rewolucji XXI wieku

Ołena Bondarewa

doi:10.15584/tik.2022.13

Autor

Ołena Bondarewa Uniwersytet imienia Borysa Hrinczenki w Kijowie

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2022.13

Słowa kluczowe:

gatunek, dramat rewolucyjny, transgresje, odmiana gatunkowa, dramaturgia Majdanu

Abstrakt

Traktując dramat jako operacyjny i mobilny gatunek literatury, warto rozpocząć osobną dyskusję o jego reaktywności w kontekście ukraińskich rewolucji i walk wyzwoleńczych XXI wieku. W końcu współczesny ukraiński dramat „rewolucyjny” nie ma nic wspólnego z destrukcyjnymi kliszami gatunkowymi tradycyjnego „dramatu rewolucyjnego” XX wieku. Oznakami tych ostatnich był destrukcyjny mit: nowego stworzenia świata; życie od zerowego cyklu; podstawowe dobra dla osób nieporadnych, jakie dała rewolucja; statyczne wykresy liniowe; pseudodokument; ideologiczne zaangażowanie bohaterów/antagonistów. Ukraiński „rewolucyjny” dramat XXI wieku ma 2 nurty poświęcone odpowiednio Pomarańczowej Rewolucji (witalistyczno-romantyczne wizje rewolucji jak „miłość na barykadach” i „narodziny ducha”, Лускунчик-2004 Ołeksandra Irwancia i Революція, кохання, смерть та сновидіння Paula Arie) oraz Rewolucja Godności, która została opanowana: w dziełach proroczych (Барикади на Хресті Jurka Gudzia, Деталізація Dmytra Ternowego); w najnowszych strategiach dokumentalnych, które nie wymagają dodatkowego teatralnego wzmocnienia (Ми, Майдан Nadiji Simczycz, Щоденники Майдану Natalii Worożbyt); w gatunkach hagiograficznych До-дієз шостої октави Ihora Juziuka (OTVETKA@UA Nedy Neżdany) oraz symbolicznych i alegorycznych Maidan inferno, або потойбіч пекла Nedy Neżdany, Лабіринт Ołeksandra Witra, Каштан і Конвалія Ołeha Mykołajczuka-Nizowca, Вой (не)мой волчицы, або Кіт Шрьодингера Oksany Taniuk, Під знаком Пуй Wołodymyra Kupjanskiego, Богдан 2014 Kseni Skoryk, Лицар Храму Tatiany Iwaszczenko, Жінки та снайпер Tatiany Kicenko, Різдво на Майдані Wiry Makowy, Некстмодерний народ Mykoły Istiny i wiele innych dzieł dramatycznych).

Daje to podstawy do rozważenia nieodwracalnych artystycznych transgresji gatunku, który dzięki swojej sprawności i mobilności zyskuje nową jakość i nowe życie, co jest bardzo istotne w kontekście toposu Majdanu na terenie całej Ukrainy w świetle rosyjskiej agresji 2022 roku.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Babìj L., De mìsce dlâ tìlesnoï pam`âtì v publìčnomu diskursì?, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ”. nauk. vìsnik. Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2016, № 11, s. 93–103.

Bìlec’kij O.Ì., Poetika drami, w: Teorìâ drami v ìstoričnomu rozvitku: Hrestomatìâ, Zag. red. ì peredm. O.Ì.Bìlec’kogo, Kiïv: Mistectvo, 1950, s. 9–64.

Bondareva O., Kriterìï formuvannâ ta perspektivi doslìdžennâ sučasnih dramaturgìčnih antologìj v Ukraïnì. Sučasna fìlologìčna nauka: aktual’nì pitannâ ta vektori rozvitku: kolektivna monografìâ, vìdp. za vipusk M. V. Mamič. L’vìv-Torun’: Lìga-Pres, 2021, s. 300–326.

Bondareva, Mìf ì drama u novìtn’omu lìteraturnomu kontekstì: ponovlennâ strukturnogo zv`âzku čerez žanrove modelûvannâ, Kiïv, «Četverta hvilâ», 2006, 512 s.

Bortnìk Ž., Monodrama: pravo na total’nij monolog, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ”, Nauk. Vìsnik. Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2018, № 13, s. 183.

Èjzenštejn S., Edinaâ (Mysli ob istorii sovetskoj kinematografii), w: Èjzenštejn S., Izbrannye stat’i, Moskva: Iskusstvo, 1956, s. 77–88.

Flad K., Političeskij mif. Teoretičeskoe issledovanie, Per. z angl. Moskva: Progress-Tradiciâ, 2004, 264 s.

Golodnìkova Û., Ukraïns’ka nova drama: vìd destrukcìï do stvorennâ novoï estetiki, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ”, nauk. vìsnik, Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2017, № 12, s. 44–57.

Gricenko O.A., „Svoâ mudrìst’”: Nacìonal’na mìfologìâ ta “gromadâns’ka relìgìâ” v Ukraïnì, Kiïv: Ukraïns’kij centr kul’turnih doslìdžen’, 1998, 184 s.

Kogut O., Arhetip volì: proêkcìâ Majdanu, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ”, nauk. vìsnik. Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2016, № 11, s. 139–152.

Labìrint ìz krigi j vognû: antologìâ aktual’noï drami. Revolûcìâ gìdnostì ì gìbridna vìjna, uporâd. Neda Neždana, Oleg Mikolajčuk-Nizovec’, Kiïv: Smoloskip, 2019, 432 s.

Majdan. Do ì pìslâ: antologìâ aktual’noï drami, Kiïv: Svìt znan’, 2016, 256 s.

Mìrošničenko N., Vìd dìagnostičnoï do prognostičnoï modelì drami. Ukraïns’kij kontekst, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ”: nauk. vìsnik, Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2020, № 15, s. 84–97.

Mìrošničenko N., Neomìfologìâ revolûcìï ì transformacìâ strukturi drami, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ”: nauk. vìsnik, Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2016, № 11, s. 32–50.

Nimmo D., Combs J.E., Subliminal Politics: Myths and Mythmakers in America, Еnglewood Cliffs: Prentice-Hall, 1980, 256 р.

Polìŝuk Â., Reaktivnìst’ lìteraturi, Kiïv: Akademvidav, 2016, 192 s.

Počepcov G.G., Semiotika, Moskva: Refl-buk, Kiev: Vakler, 2002, 432 s.

Pučkov A., Trivkij trollìng̀ trikstera: Metadramaturgìâ Oleksandra Kornìjčuka, Kiïv: DUH Ì LÌTERA, 2021, 608 s.

Sverbìlova T., Skorina L., Ukraïns’ka drama 30-h rr. âk model’ masovoï kul’turi ta ìstorìâ dramaturgìï u postatâh, Čerkasi 2007, 234 s.

Vasil’êv Ê., P`êsi ukraïns’kih dramaturgìv pro gìbridnu vìjnu: žanrovì pošuki, w: „Kurbasìvs’kì čitannâ” nauk. vìsnik. Kiïv: NCTM ìm. Lesâ Kurbasa 2020, № 15, s. 71–83.

Veselovs’ka G., Metod âk stil’, a stil’ âk metod: formal’nì pošuki v teorìï ta prakticì socrealìstičnoï dobi (1930–1950), w: Ukraïns’kij teatr XX stolìttâ, Redkol.: N.Kornìênko ta ìn., Kiïv: LDL 2003, s. 276–320.