"Pembroke": scenariusz dekadencji

Abstrakt

Artykuł dotyczy powieści Mary E. Wilkins Freeman Pembroke (1894). Powieść jest interpretowana w kontekście wielopłaszczyznowego kryzysu Nowej Anglii po wojnie secesyjnej, obejmującego nie tylko demografię (straty wojenne w populacji męskiej) czy gospodarkę (bankructwo fabryk tekstylnych w regionie, przejęcie handlu morskiego przez Nowy Jork), lecz także kultury opartej na tradycji purytanskiej sięgającej XVII wieku. Autorka umieściła wprawdzie akcję w latach 1830-tych, jednak zarówno data publikacji książki, jak i realia miasteczka na nowoangielskiej prowincji wskazują na okres znacznie późniejszy. Wilkins Freeman kontynuuje w Pembroke realistyczną konwencję przedstawieniową tzw. "powieści domowej", sięgającą roku 1822, łącząc ją zarazem z elementami gotyckimi bliskimi romantycznej prozie Nathaniela Hawthorne'a. Konkluzja opiera się na rozumieniu kultury przez Jacquesa Lacana (Realne - Wyobrażeniowe - Symboliczne). Porządek symboliczny ufundowany na patriarchalnie zdefiniowanym "Imieniu Ojca" ulega w Pembroke rozpadowi poprzez regresję do wyobrażeniowej relacji dziecka z matką, kwestionujacej tradycyjną pozycję ojca. Innym kluczowym symptomem upadku spuścizny purytańskiej jest utrata zdolności komunikowania się przez postaci męskie i kobiece, co stawia pod znakiem zapytania przyszłość wspólnoty.