Moralne dylematy polskich romantyków w drodze do niepodległości. Wybrane zagadnienia
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2023.13Słowa kluczowe:
moralne dylematy, Romantyzm, niepodległość, wallenrodyzm, zemsta, honor, spisek, powstanie narodowe, terroryzm, chrześcijaństwo, myśl konserwatywnaAbstrakt
Prezentowany szkic, nawiązujący głównie do myśli konserwatywnej, stara się przedstawić dylematy moralne polskich romantyków (A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński, C. Norwid) na drodze do niepodległości. Biorąc pod uwagę koncepcję wallenrodyzmu, stanu konspiracji, otwartej walki powstańczej, metod rewolucyjnego terroru, te sposoby aktywnego oporu zostały skonfrontowane z etyką chrześcijańską, współtworząc istotę cywilizacji łacińskiej. Sugerowane przez sytuację historyczną, niekiedy niemoralne sposoby walki, kolidowały z dekalogiem i wystawiały na próbę sumienia ich sprawców, polskich patriotów
Downloads
Bibliografia
Askenazy S., Łukasiński, t. 1–2, Warszawa 1929.
Baykowski K., Znad grobu, wyd. drugie, pomnożone, Kraków 1903.
„Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić”. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX w., red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 1995.
Chlebowski P., „To jest najgłupsza, najhaniebniejsza historia pod słońcem!”, „Studia Norwidiana” 2015, 33, s. 219–268.
Chwin S., Literatura i zdrada. Od Konrada Wallenroda do Małej Apokalipsy, Kraków 1993.
Chwin S., Wstęp, w: A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod, oprac. S. Chwin, wyd. 3 zmien., Wrocław 1991, s. III–CLXXIII.
Durand R., Depesze z powstańczej Warszawy 1830–1831. Raporty konsula francuskiego w Królestwie Polskim, przekł., wstęp i przypisy R. Bielecki, Warszawa 1980, s. 221–222.
Dworak A. M., „Bratobójcza rzeź” na ulicach Warszawy. Wydarzenia 15 sierpnia 1831 roku w świetle relacji pamiętnikarskich, w: Romantyzm warszawski 1815–1864, red. nauk. O. Krysowski, Warszawa 2016, s. 363–404.
Furier F., Kaukaz w polskich planach walki o niepodległość w XIX wieku, „Studia Polonijne” 2019, 40, s. 101–122.
Głowiński M., Pismak, „Krytyka” 1985, nr 19–20, s. 165–190.
Gralewski M., Kaukaz. Wspomnienia z dwunastoletniej niewoli. Opisanie kraju – Ludność – Zwyczaje i obyczaje, Lwów 1877, s. 6–7.
Górski K., „Irydion” i „Konrad Wallenrod”. Próba rewizji pewnego utartego twierdzenia, w: Zygmunt Krasiński. W stulecie śmierci, Warszawa 1960, s. 32–51.
Janion M., Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa, Kraków 1979.
Janion M., Wallenrodowie powstania styczniowego i Kraszewski, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 2, s. 119–147.
Janion M., Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, Warszawa 1990.
Klaczko J., Poezja polska w dziewiętnastym wieku i poeta bezimienny, w: tegoż, Rozprawy i szkice, oprac. I. Węgrzyn, Kraków 2005, s. 254–318.
Knobloch-Kaleta E., Achilles Katzenbergovius. O Józefie Aleksandrze Miniszewskim – dziennikarzu złej sławy, „Miesięcznik Literacki” 1978, nr 2, s. 89–99.
Koźmian J., Dwa ideały (1851), w: tegoż, Pisma, t. 3, Poznań 1881, s. 1–19.
Koźmian J., Zabójstwa polityczne (1863), w: tegoż, Pisma, t. 2, Poznań 1881, s. 81–82.
Koźmian K., Kilka słów o Joachimie Lelewelu i o Rewolucji 1830 r. (Fragment), w: tegoż, Pisma prozą, Kraków 1888, s. 391–411.
Koźmian K., Pamiętniki, przedm. A. Kopacz, wstęp i komentarz J. Willaume, t. 1–3, Wrocław 1972.
Krasiński Z., Listy do Henryka Reeve, tł. A. Olędzka-Frybesowa, oprac., wstępem, kroniką i notami opatrzył P. Hertz, t. 1–2, Warszawa 1980.
Król M., Konserwatyści a niepodległość. Studia na polską myślą konserwatywną XIX wieku, Warszawa 1985.
Leśnodorski B., Polscy jakobini. Karta z dziejów insurekcji 1794 roku, Warszawa 1960.
Małochleb P., Sztyletnicy powstania styczniowego, „Teksty Drugie” 2008, nr 3, s. 184–193.
Mickiewicz w oczach współczesnych. Dzieje recepcji na ziemiach polskich w latach 1818–1830. Antologia, [zebr. i oprac.] W. Billip, Wrocław 1962.
Micińska M., Zdrada córka nocy. Pojęcie zdrady narodowej w świadomości Polaków w latach 1861–1914, Warszawa 1998.
Moskiewski M., Terroryzm jako problem etyczny, „Studia Gdańskie” 2005–2006, 18–19, s. 35–63.
Norwid C., Dzieła wszystkie, t. 12: Listy 3: 1862–1866, oprac. J. Rudnicka, uzup. E. Lijewska, Lublin–Warszawa 2019.
Norwid C., Pisma wszystkie, zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J. W. Gomulicki, t. 1–11, Warszawa 1971–1976.
Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 1973.
Piwnicki G., Polscy wojskowi i zesłańcy w carskiej armii na Kaukazie w XIX wieku i na początku XX wieku, Toruń 2001.
Pułkownik Struś (J. Stella-Sawicki, Moje wspomnienia (1831–1910): (Rosja – Polska – Francja), z rękopisów autora wydał, wstępem i przypisami opatrzył E. Barwiński, Lwów [1921].
Rymkiewicz J. M., Wielki książę z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego, Warszawa 1983.
Słowacki J., Kordian, akt. 3, sc. 4, w. 189–198, w: tegoż, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, wyd. 2, t. 2, oprac. J. Ujejski, bibliografię oprac. W. Hahn, Wrocław 1952, s. 93–212.
Strzyżewska Z., Emanuel Szafarczyk i sztyletnicy 1863 r., „Przegląd Historyczny” 1986, 77, nr 4, s. 677–702.
Suliński J., Dąbroś L., Zarys dziejów żandarmerii (Straży Narodowej) powstania styczniowego. Sztyletnicy i wieszający – tajni likwidatorzy w służbie Rządu Narodowego, Mińsk Mazowiecki 2014.
Szczepański J. J., Ikar, Warszawa 1966.
Szczepański J. J., Wyspa, Warszawa 1968.
Szczerbowicz L., Mniemany wallenrodyzm, „Tygodnik Ilustrowany” 1897, nr 29, s. 567–568.
Tarnowski S., Zygmunt Krasiński, t. 1–2, Kraków 1912.
Terroryzm dawniej i dziś, Lublin 2010.
Tokarz W., Sprzysiężenie Wysockiego i Noc Listopadowa, oprac. i wstępem poprzedził A. Zahorski, Warszawa 1980.
Toruń W., „Mściciel-egoista” – Norwid wobec pewnej metody walki, w: Czytając Norwida 2, red. S. Rzepczyński, Słupsk 2003, s. 51–66.
Trznadel J., Polski Hamlet czyli kłopoty z działaniem, Warszawa 1995.
Weryński M., Noc 15 sierpnia w powstaniu listopadowym, w: Księga pamiątkowa ku czci profesora dra Wacława Sobieskiego, t. 1, Kraków 1932, s. 304–355.
Zadykowicz T., Moralna ocena terroryzmu w świetle jego przyczyn, „Collectanea Theologica” 2003, 78, z. 2, s. 110–124.
Złotorzycka M., Antoni Berezowski i jego zamach na Aleksandra II-go, „Niepodległość” 1934, t. 9, z. 3 (23), s. 321–350.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
