Poetyckie świadectwo pogromu kieleckiego. O "Wierszu do Polski" Stanisława Wygodzkiego
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2025.14Słowa kluczowe:
Zagłada, Pogrom kielecki, liryka, Izrael, literatura polskaAbstrakt
Wiersz do Polski Stanisława Wygodzkiego to zapomniane literackie świadectwo sprzeciwu, rozpaczy i beznadziei podwójnej ofiary: niemieckiego antysemityzmu czasów Zagłady i antysemityzmu polskiego, którego doświadczył na własnej skórze w roku 1967. Poeta zareagował nim na pogrom kielecki, pisząc go latem 1946 . Był to krzyk polskiego Żyda, zdezorientowanego tymi wydarzeniami, mającymi miejsce wszak w oswobodzonej od nazistów Polsce. Liryk ten nie został jednak wówczas opublikowany ani w Niemczech (gdzie powstał), ani w Polsce (gdzie poeta przybył po wyjściu z obozu koncentracyjnego), ale dopiero w Izraelu po śmierci poety w roku 1992.
Downloads
Bibliografia
Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. D. Libionka, Warszawa 2004.
Chmielewski J., Zagłada Żydów lubelskich – początek Akcji Reinhardt, „Rocznik Lubelski” 2009, t. 39, s. 182–197.
Cichopek A., Pogrom Żydów w Krakowie 11 sierpnia 1945, Warszawa 2000.
Famulska K., Żurek S. J., Literatura polska w Izraelu. Leksykon, Kraków–Budapeszt 2012.
Famulska-Ciesielska K., Polacy, Żydzi, Izraelczycy. Tożsamość w literaturze polskiej w Izraelu, Toruń 2008.
Gross J. T., Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Sejny 2000.
Kolarzowa R., Stare grzechy rzucają długi cień. Wcielony kapitał przemocy, „Teksty Drugie” 2020, nr 6, s. 63–75.
Kopeć Z., Komunizmy Stanisława Wygodzkiego, w: Komunizm. Tam i... z powrotem, red. E. Pogonowska, R. Szczerbakiewicz, Lublin 2019, s. 129–145.
Krupa B., Pogrom kielecki w narracjach prozatorskich i historycznych. Rekonesans, w: Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 1: Literatura i sztuka, red. S. Buryła, Warszawa 2018, s. 157–185.
Lehnstaedt S., Akcja „Reinhardt” w świetle najnowszej niemieckiej literatury przedmiotu, tłum. P. Kendziorek, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2017, nr 13, s. 719–733.
Persak K., Jedwabne i Radziłów – pogromy bliźniacze?, w: Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 4: Holokaust i powojnie (1939–1946), red. A. Grabski, Warszawa 2019, s. 87–115.
Suwała R., Stanisław Wygodzki. Proch i pył, „Fraza” 2021, nr 1–2, s. 294–296.
Szabłowska-Zaremba M., Trwać w języku. Przypadek Stanisława Wygodzkiego, „Archiwum Emigracji” 2020, z. 28, s. 140–152.
Tokarska-Bakir J., Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, t. 1–2, Warszawa 2018.
Tokarska-Bakir J., „Wieszanie Judasza”, czyli tematy żydowskie dzisiaj, w: tejże, Rzeczy mgliste, Sejny 2005.
Wygodzki S. (Jehoszua), w: K. Famulska, S. J. Żurek, Literatura polska w Izraelu. Leksykon, Kraków–Budapeszt 2012, s. 169–172.
Wygodzki. Zeszyt pamięci, red. K. Bernard, Tel Awiw 1992.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
