"Parthenopea lues", czyli o ostatecznym rozstaniu z Lidią. Glosa do elegii III 17 Jana Kochanowskiego

Abstrakt

Autor wskazuje i poddaje analizie wszystkie pojawiające się w twórczości Jana Kochanowskiego wzmianki o Neapolu i Kampanii, które odwiedzić miał  okazję poeta w 1555 r. Jednym z takich przypadków jest pojawiające się w łacińskiej elegii III 17 sformułowanie"Parthenopea lues", które stanowi peryfrastyczne określenie syfilisu, choroby, jaka w czasach Kochanowskiego doprowadziła do śmierci wielu Europejczyków. Wzmianka ta wchodzi w obręb rozbudowanej tyrady wymierzonej w niewymienioną z imienia kobietę, która - zgodnie z żarliwie wypowiadanymi życzeniami podmiotu mówiącego - zapłacić ma srogą cenę za swe występki przeciwko miłości. A ostatnią, i najdotkliwszą z kar, jakie przyjdzie jej znieść przed finalnym pochłonięciem jej przez Tartar, ma być właśnie "morbus gallicus". W artykule rozważa się kwestię identyfikacji kobiecej protagonistki wiersza, biorąc pod uwagę istniejące na ten temat hipotezy. Opatruje się też komentarzem stosowny, poświęcony kile, passus elegii, zwracając uwagę a to na nieco osobliwe miano, jakie przydaje jej poeta, a to na wiedzę z zaskresu syfilitologii, którą dzieli się z czytelnikiem.