Perspektywy wolności ciała w "Samuelu Zborowskim" Juliusza Słowackiego
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2023.7Słowa kluczowe:
Juliusz Słowacki, myśl genezyjska, materia, Samuel Zborowski, cielesność w romantyzmie, wolność pozytywna i negatywnaAbstrakt
Celem artykułu jest uzupełnienie badań nad kondycją człowieka w myśli genezyjskiej Juliusza Słowackiego, w której nieograniczona swoboda ducha wydaje się kwestią oczywistą, w przeciwieństwie do wciąż nie dość naświetlonej wolności ciała. Na przykładzie Samuela Zborowskiego można wykazać, że – wbrew stereotypowej wizji Słowackiego jako mistyka pogardzającego materią – poeta nie aprobuje samowoli ducha ciemiężącego ciało w doczesnym świecie genezyjskim i postuluje naprawę relacji między tymi dwiema sferami. Pomysł romantyka na dążenie do harmonii na tym polu można rozumieć jako poszanowanie przez ducha negatywnej wolności ludzkiej formy przy jednoczesnym jego prawie do ograniczania cielesnej wolności pozytywnej.
Downloads
Bibliografia
Berlin I., Dwie koncepcje wolności, tłum. D. Grinberg, w: tegoż, Cztery eseje o wolności, tłum. D. Grinberg, D. Lachowska, J. Łoziński, Poznań 2000
Berlin I., Korzenie romantyzmu. Wykłady mellonowskie w zakresie sztuk pięknych wygłoszone w Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie, red. H. Hardy, tłum. A. Bartkowicz, Poznań 2004.
Cieśla-Korytowska M., O wolności mesjasza – „Samuel Zborowski” Juliusza Słowackiego, „Znak” 1986, nr 7–8, s. 106–126.
Cieśla-Korytowska M., Rozkład formy dramatycznej „Samuela Zborowskiego” pod wpływem mistycyzmu Słowackiego, w: Dramat i teatr romantyczny, t. 1, red. D. Ratajczak, Wrocław 1992.
Jarmocik P., Sprawa szatana i sprawa Kanclerza. Antynomie etyczne w „Samuelu Zborowskim” Juliusza Słowackiego, „Pamiętnik Literacki” 1991, z. 1, s. 39–59.
Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, wstęp i oprac. J. Starnawski, t. 4: Poeta mistyk, Kraków 2003.
Kowalczykowa A., O „Genezis z Ducha”, „Pamiętnik Literacki” 1970, z. 1, s. 139–160.
Nawarecka L., Mistyczny sens mitu w „Królu-Duchu” Juliusza Słowackiego, Katowice 2010.
Nesteruk M., Dramat „dziwny i duchowy”. Zarys interpretacji „Samuela Zborowskiego”, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 1979–1980, s. 85–96.
Pieróg S., Pojęcie ducha w „filozofii genezyjskiej” Juliusza Słowackiego, w: tegoż, Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii polskiej epoki romantyzmu, Warszawa 2020.
Pietras A., Prawa człowieka jako warunek możliwości wolności moralnej. Próba ontologicznej analizy wolności politycznej, „Kultura i Wartości” 2019, nr 28, s. 131–164.
Rymkiewicz J. M., Samuel Zborowski, Warszawa 2010.
Słowacki J., Dzieła filozoficznego ciąg dalszy, oprac. W. Floryan, J. Kleiner; Genezis z Ducha. Modlitwa, oprac. W. Floryan, J. Kleiner; List do J.N. Rembowskiego, w: tegoż, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, t. 14, Wrocław 1954.
Słowacki J., Król-Duch. Opracowania odmienne tematów rapsodu IV, w: tegoż, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, t. 17, Wrocław 1975.
Słowacki J., Król-Duch. Rapsody nie wydane za życia poety. Tekst główny, w: tegoż, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, t. 16, Wrocław 1972.
Słowacki J., Ksiądz Marek, oprac. J. Kleiner; Sen srebrny Salomei, oprac. W. Hahn, w: tegoż, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, t. 6, wyd. 2, Wrocław 1955.
Słowacki J., Próby poematu filozoficznego, oprac. W. Floryan, J. Kleiner, S. Kolbuszewski, w: tegoż, Dzieła wszystkie, red. J. Kleiner, t. 15, Wrocław 1955.
Słowacki J., Samuel Zborowski, w: M. Troszyński, Alchemia rękopisu. „Samuel Zborowski” Juliusza Słowackiego, Warszawa 2017.
Stefanowska Z., O „Romantyczności”, w: tejże, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, wyd. 2 zm., Warszawa 2001.
Troszyński M., Alchemia rękopisu. „Samuel Zborowski” Juliusza Słowackiego, Warszawa 2017.
Westermark K., „Muszę się trzymać prawa...”. Kultura prawna w twórczości Juliusza Słowackiego, Warszawa 2023.
Zwierzyński L., Egzystencja i eschatologia. Genezyjska wyobraźnia Słowackiego, Katowice 2008.
Żaglewska A., Ciało – akcja – komunikacja. O „Samuelu Zborowskim” Juliusza Słowackiego, „Ruch Literacki” 2019, z. 6, s. 589–612.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
