„Dla innej przyszłości świata”. Dojrzała myśl utopianistyczna na łamach „Problemów”
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2023.21Słowa kluczowe:
utopianizm, utopia, utopian studies, "Problemy", prasa, PRL, przyszłośćAbstrakt
Artykuł stanowi próbę interpretacji w duchu badań utopian studies artykułów i utworów literackich publikowanych w czasopiśmie „Problemy” w latach 1980–1985. Był to okres silnej obecności życzeniowych wizji rzeczywistości na łamach polskiej prasy, co wynikało z sytuacji kraju w dobie PRL-u. Zgodnie z badaniami takich zachodnich badaczy, jak Ruth Levitas wskazano na obecność utopianistycznego myślenia w artykułach pojawiających się w prasie popularnonaukowej. Skupiono się przede wszystkim na kilku wymiarach utopijnego myślenia: cybernetycznym, transhumanistycznym, ekologicznym, wychowawczym.
Downloads
Bibliografia
Aldiss B. N., Nieobliczalna gwiazda, przeł. T. Lechowska, „Problemy” 1985, nr 6, s. 25–32.
Blaim A., Aesthetic Objects and Blueprints: English Utopias of the Enlightenment, Lublin 1997.
Blaim A., Early English Utopian Fiction. A Study of a Literary Genre, Lublin 1984.
Bloch E., The Principle of Hope, vol. 1–3, transl. by N. Plaice, S. Plaice, P. Knight, Oxford 1986.
Bloch E., The Spirit of Utopia, transl. by A. A. Nassar, Stanford–California 2009.
Bloch E., The Utopian Function of Art and Literature. Selected Essays, transl. by J. Zipes, F. Mecklenburg, Cambridge 1988.
Chakrabarty D., Klimat historii. Cztery tezy, „Teksty Drugie” 2014, nr 5 (149), s. 168–199.
Claeys G., Utopianism for a Dying Planet: Life after Consumerism, Princeton 2022.
Fiedorczuk J., Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk 2015.
Goreniowa A., Funkcje ideologiczne narracyjnej formy utopii, w: Literatura i metodologia, red. J. Trzynadlowski, Wrocław 1970, s. 177–192.
Goreniowa A., Utopia i antyutopia jako gatunek literacki, w: Lektury i problemy, red. J. Maciejewski, Warszawa 1976, s. 671–680.
Gross A. C., Kyle C. R., Malewicki D. A., Aerodynamika autorowerów, tłum. A. Reich, „Problemy” 1985, nr 8, s. 41–46.
Hurwic J., Czasopismo „Problemy” w polskim życiu intelektualnym po drugiej wojnie światowej, „Analecta” 1999, nr 8/2 (16), s. 7–26.
Jameson F., Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe, przeł. M. Płaza, M. Frankiewicz, A. Miszak, Kraków 2011.
Jędrecki M. A., Cybernetyka i charakter, „Problemy” 1983, nr 9, s. 43–44.
Juszczyk A., Stary wspaniały świat: o utopiach pozytywnych i negatywnych, Kraków 2014.
Kruk J., Sto lotów kosmicznych w faktach i liczbach, „Problemy” 1985, nr 6, s. 44–47.
Leś M. M., Fantastyka socjologiczna. Poetyka i myślenie utopijne, Białystok 2008.
Levitas R., The Concept of Utopia, Syracuse 1990.
Levitas R., Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society, New York 2013.
Lipiński J., Membrany – panaceum na zatrucie ekologiczne?, „Problemy” 1985, nr 5, s. 33–38.
Lipiński J., „STOMA” w „INSPOMIE” – „INSPOMA” w „SPBMIE”, czyli jak się uwłaszczamy, „Gazeta Wyborcza” 1989, nr 37, s. 5.
Mowszowicz J., Zieleń wydłuża życie, „Problemy” 1985, nr 1, s. 2–4.
Parowski M., Studnia, „Problemy” 1983, nr 9, s. 31–32.
Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, red. A. Ubertowska, D. Korczyńska-Partyka, E. Kuliś, Warszawa 2019.
Różański K., Energetyczne perspektywy świata, „Problemy” 1985, nr 9, s. 20–24.
Rutkowski H., Geografia historyczna, w: Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 4, Warszawa 1964, s. 184–185.
Sargent L. T., The Three Faces of Utopianism Revisited, „Utopian Studies” 1994, no. 5 (1), s. 1–37.
Sargent L. T., Utopianism: A Very Short Introduction, New York 2010.
Skorobogatow G. A., Pozaziemskie cywilizacje istnieją!, tłum. A. Gorzym, „Problemy” 1984, nr 12, s. 8–10.
Stapledon O., Last and First Men: A Story of the Near and Far Future, London 1931.
Stapledon O., Star Maker, London 1937.
Suchodolski B., Wychowanie dla innej przyszłości świata, „Problemy” 1985, nr 11, s. 17–21.
Szacki J., Spotkania z utopią, Warszawa 2000.
Szady B., Geografia historyczna w Polsce – rozwój i perspektywy, „Studia Geohistorica” 2013, nr 1, s. 19–38.
Ubertowska A., Natura u kresu (ekocyd). Podmiotowość po katastrofie, „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2 (139/140), s. 33–44.
Winter J., Dreams of Peace and Freedom. Utopian Moments in the 20th Century, New Heaven–London 2006.
Wyskiel K., Patrzcie w przyszłość, „następcy Dedala”. Utopianizm a retoryczność na łamach „Świata Młodych”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio N – Educatio Nova” 2022, vol. 7, s. 331–346.
Wyskiel K., Zmieniać przyszłość. Utopianizm na łamach „Młodego Technika”, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF – Philologiae” 2022, vol. 40, s. 97–114.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
