„Clever girls are never much appreciated”  – a pseudo-feminist attempt to (re)define the role of women in fairy tales retellings based on the example of The Surface Breaks by Louise O’Neill and Beasts and Beauty: Dangerous Tales by Soman Chainani

Kinga Matuszko

doi:10.15584/tik.2024.19

Autor

Kinga Matuszko Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0002-3853-6244

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2024.19

Słowa kluczowe:

pseudofeminizm, retelling, baśń, Mała Syrenka, Czerwony Kapturek, Piękno i bestie

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie zmian, jakie autorzy i autorki wprowadzają we współczesnych retellingach baśni. Uwagę poświęcono przede wszystkim (re)definicji roli kobiet i pseudofeministycznej wymowie analizowanych powieści. Wskazano, że pseudofeminizm pozornie przejmuje idee i postawy feministyczne, jednak w rzeczywistości nie przyczynia się do promowania prawdziwej równości płci, a feminizm staje się zamiast tego narzędziem marketingowym. Obiektem refleksji są: powieść Pod taflą Louise O’Neill i zbiór opowiadań Piękno i bestie. Niebezpieczne baśnie Somana Chainaniego.

Downloads

Bibliografia

Aliyev J., Ghassan R., Cinderella Goes Cyborg: Post-human Re-Imagining of Fairy Tale in Marissa Meyer’s “Cinder”, “International Journal of Languages’ Education and Teaching” 2020, no. 1.

Andersen H.C., Complete Fairy Tales, transl. J. Hersholt, San Diego 2014.

Annals of the Kingdom of Ireland, vol. I, ed. J. O’Donovan, Dublin 1856.

Baluch A., Archetypy literatury dziecięcej, Wrocław 1993.

Bednarek M., Babcine fatałaszki — wokół wzorców enderowych w renarracjach “Czerwonego Kapturka” [in:] Queer i gender w nowych tekstach kultury dla dzieci i młodzieży, ed. M. Bednarek, A. Kocznur, Poznań 2022.

Bednarek M., Kopciuszki dla młodzieży. O rewritingach motywu ATU 510A w literaturze young adult, “Dzieciństwo. Literatura I Kultura” 2021, no. 3.

Beekes R.S.P., Etymological Dictionary of Greek, vol. II, Lejda 2009.

Bensaada C., The Art of Retelling Fairy Tales: A Study of “Beauty and the Beast” Fairy Tale, Robin McKinley’s Beauty: A Retelling of the Story Beauty and the Beast (1978) and the 2017 Disney Adaptation, Master’s thesis, Guelma 2020.

Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, transl. D. Danek, Warszawa 2010.

Budidarma D., Sumarsono I., Nur Abida F.I., Moybeka A.M.S, Gender Representation in Classic Fairy Tales: A Comparative Study of “Snow White and the Seven Dwarfs”, “Cinderella” and “Beauty and the Beast”, “World Journal of English Language” 2023, no. 6.

Chainani S., Beasts and Beauty: Dangerous Tales, London 2021.

Chaudhary J., Pseudo Feminism vs Feminism, https://thelawexpress.com/pseudo-feminism-vs-feminism#:~:text=Feminism%20wants%20a%20society%20where,women”s%20equality%20is%20a%20feminist, [access: 19.09.2023].

Daly M., Gyn/ecology. The metaethics of radical feminism (e-version), Boston 1978.

Davis L., Intensely Original: Disrupting the Horizon of Expectations of “Beauty and the Beast” in “A Curse so Dark and Lonely”, “Study & Scrutiny: Research On Young Adult Literature” 2021, no. 1.

Fornalczyk A., Piękna czy bestia, czyli o disneizacji popularnej literatury dziecięcej [in:] Mody w kulturze i literaturze popularnej, ed. S. Buryła, L. Gąsowska, D. Ossowska, Kraków 2011.

Fromm E., Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów, transl. J. Marzęcki, introduction K.T. Toeplitz, Warszawa 1972.

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, transl. J. Łanowski, Wrocław 2008.

Haase D., Feminist Fairy-Tale Scholarship [in:] Fairy Tales and Feminism: New Approaches, ed. idem, Detroit 2004.

Hüsing G., Is ‘Little Red Riding Hood’ a Myth?, transl. P. Sieber [in:] Little Red Riding Hood. A Casebook, ed. A. Dundes, London 1989.

Jagernath J., Nupen D.M., Pseudo-feminism vs feminism – Is pseudo-feminism shattering the work of feminists?, “Proceedings of The Global Conference on Women’s Studies” 2023, no. 1.

Jaskulska S., Współczesne rytuały przejścia z dzieciństwa do dorosłości: baśń o Śpiącej Królewnie [in:] Bajka, baśń, legenda i mit w naukowych opracowaniach, ed. A. Grabowski, M. Zaorska, Olsztyn 2016.

Koch J., Celtic Culture, Santa Barbara 2006.

Konieczna E., Baśń w literaturze i filmie. Rola baśni filmowej w edukacji filmowej dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Kraków 2005.

Kostecka W., Baśniowe herstory. Postmodernistyczne strategie reinterpretacyjne Angeli Carter, Tanith Lee i Emmy Donoghue, “Creatio Fantastica” 2016, no. 2.

Kostecka W., Metamorfozy baśni i baśniowe metamorfozy, “Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2020, no. 2.

Kostecka W., Postfeminizm jako perspektywa rozważań nad kulturą popularną – propozycja metody badań literackiej fantastyki dla młodych dorosłych, “Filoteknos” 2022, vol. 12.

Kostecka W., Skowera M., Dlaczego Śnieżka łaknie krwi? Popkulturowe wariacje wampiryczne na temat Grimmowskiej baśni, “Porównania” 2023, no. 1.

Kowalczyk K., Sfilmuję ci bajeczkę... Pornograficzne adaptacje baśni na przykładzie “Czerwonego Kapturka”, [in:] Bękarty X muzy. Filmowe adaptacje materiałów nieliterackich, ed. P. Dudziński, R. Dudziński, K. Kowalczyk, Wrocław 2015.

Kowolik P., Wpływ bajki i baśni na dzieci w edukacji wczesnoszkolnej : szkic teoretyczny, “Nauczyciel i Szkoła” 2004, no. 3–4.

Kristeva J., Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, transl. M. Falski, Kraków 2007.

Lasoń-Kochańska G., Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży. Wzorce płciowe i kobiecy repertuar topiczny, Słupsk 2012.

Lasoń-Kochańska G., Gender, Queer i dorastanie – baśnie Hansa Christiana Andersena, “Świat Tekstów. Rocznik Słupski” 2011, no. 9.

MacKillop J., Dictionary of Celtic Mythology, Oxford 1998.

Malinowska K., Wzorce socjalizacyjne dziewcząt w baśniach braci Grimm i Andersena oraz ich filmowych adaptacjach wytwórni Walta Disneya [in:] Queer i gender w nowych tekstach kultury dla dzieci i młodzieży, ed. M. Bednarek, A. Kocznur, Poznań 2022.

Mei [in:] Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Mei_(given_name), [access: 2.12.2023].

Mik A., Postmodernistyczne Bestie. Transformacje wizerunku baśniowego “potwora” [in:] Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, ed. A. Mik, M. Skowera, P. Pokora, Warszawa 2016.

Muireann [in:] A Dictionary of First Names, ed. P. Hanks, K. Hardcastle, F. Hodges, Oxford 2019, online version: https://tinyurl.com/4wxfwd37, [access: 5.12.2023].

O’Neill L., The Surface Breaks, New York 2018.

Orenstein P., Cinderella ate my daughter: Dispatches from the front lines of the new girliegirl culture, New York 2011.

Parson L.T., Cinderella’s Transformation. From Patriarchal to 21st Century Expressions of Femininity, “Study & Scrutiny: Research On Young Adult Literature” 2021, no. 1.

Pilawska R., Baśnie jako przestrzeń socjalizacji – na przykładzie baśniowego wizerunku matki, “Kultura i Wychowanie” 2019, no. 1.

Pilawska R., Magiczne odbicia rzeczywistości, czyli o znaczeniu baśni w edukacji dziecka, “Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” 2017, no. 5.

Pilawska R., Od Kopciuszka do żony ze Stepford. O archetypowym i disnejowskim wzorcu baśniowej kobiecości, “Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2018, no. 3.

Rani D., Difference between feminism and pseudo feminism, https://aishwaryasandeep.com/2021/07/28/difference-between-feminism-and-pseudo-feminism/, [access: 19.09.2023].

Saintyves P. [Nourry Émile], Little Red Riding Hood or The Little May Queen, transl. C. Rousslin [in:] Little Red Riding Hood. A Casebook, ed. A. Dundes, London 1989.

Sharma A., Feminism and Pseudo Feminism – A Legal Perspective, “International Journal of Science and Research” 2022, no. 11.

Skowera M., “Mała syrena nie czuła wcale śmierci”. O tanatologicznych aspektach baśni Hansa Christiana Andersena [in:] Śmierć w zwierciadle humanistyki, ed. D. Gapska, Poznań 2013.

Słońska I., Dzieci i książki, Warszawa 1959.

Squire C., Celtic Myth and Legend, New York 2021.

Szymborska K., Postmodernistyczne metamorfozy baśni w Polsce, “Śląskie Studia Polonistyczne” 2018, no. 1.

Tatar M., Off with Their Heads! Fairy Tales and the Culture of Childhood, Princeton 1992.

Tseëlon E., The Little Mermaid: an icon of woman’s condition in patriarchy, and the human condition of castration, “The International Journal of Psycho-Analysis” 1995, no. 76.

Tychmanowicz A., Dawno, dawno temu... O roli baśni w wychowaniu i edukacji, “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia. Sectio J” 2018, no. 3.

Tyszkowa M., Baśń i jej recepcja przez dzieci [in:] Baśń i dziecko, introduction and ed. H. Skrobiszewska, Warszawa 1978.

Ulicka D., Wstęp [in:] W. Propp, Nie tylko bajka, transl. D. Ulicka, Warszawa 2010.

Wawryk J., Od baśniowej księżniczki do młodej kobiety, czyli nie taka mała syrenka w “Świecie obok świata” Liz Braswell, “Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2021, no. 2.

Wawryk J., Rany ciała i duszy O Andersenowskiej “Małej syrence” i jej reinterpretacjach we współczesnych powieściach dla młodzieży, “Rana. Literatura – Doświadczenie – Tożsamość” 2021, no. 2.

Zipes J., On the Use and Abuse of Folk and Fairy Tales with Children. Bruno Bettelheim’s Moralistic Magic Wand [in:] idem, Breaking the Magic Spell. Radical Theories of Folk and Fairy Tales, Lexington 2002.