Rebeliantka. Inanna jako bohaterka polskich retellingów mitów sumeryjskich
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2024.20Słowa kluczowe:
retelling, mitologia sumeryjska, Inanna, feminizm, mitAbstrakt
Celem artykułu jest interpretacja dwóch polskich retellingów mitów o sumeryjskiej bogini Inannie – Inanny (1986) Julity Mikulskiej oraz Anny In w grobowcach świata (2006) Olgi Tokarczuk. Obie powieści łączy potrzeba uwspółcześnienia tych historii, wpisania ich w futurystyczny – a wręcz postapokaliptyczny – wymiar rzeczywistości. Każda z nich stanowi próbę skomentowania współczesności, gdzie rola kobiety, choć wyemancypowana, podlega nieustannej presji patriarchatu. Mit o sumeryjskiej bogini wykorzystany przez pisarki spełnia dwa różne cele. W prozie Mikulskiej jest to walka kobiety o własną podmiotowość, u Tokarczuk zaś Inanna staje się mesjaszką poświęcającą się w imię lepszego świata, w którym dla każdego, dotąd wykluczonego i poniżanego, znajdzie się miejsce.
Downloads
Bibliografia
Amenta A., Wokół reinterpretacji sumeryjskiego mitu o bogini Inannie w „Annie In w grobowcach świata” Olgi Tokarczuk, tłum. A. Cypko [w:] Boginie, bohaterki, syreny i pajęczyce. Polskie pisarki współczesne wobec mitów, red. tenże i K. Jaworska, Warszawa 2020.
Araszkiewicz A., Czarny ląd czarnego kontynentu. Relacja matka-córka w ujęciu Luce Irigaray [w:] Ciało, płeć, literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Germanowi Ritzowi w pięćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Hornung, M. Jędrzejczak i T. Korsak, Warszawa 2001.
Beauvoir de S., Druga płeć, tłum. G. Mycielska, M. Leśniewska, Warszawa 2014.
Bielicki M., Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1966.
Black J., Green A., Gods, Demons and Symbols of Ancient Mezopotamia. An Illustrated Dictionary, Londyn 1992.
Całek A., Retelling w literaturze fantasy: od renarracji do metafikcji [w:] Tekstowe światy fantastyki, red. M. Leś, W. Łaszkiewicz i P. Stasiewicz, Białystok 2017.
Cambell J., Potęga mitu, tłum. I. Kania, Kraków 1994.
Carlo de A. F., Arachne, Atena i ich córki. Strategia pajęczycy we współczesnej polskiej literaturze kobiecej [w:] Boginie, bohaterki, syreny i pajęczyce. Polskie pisarki współczesne wobec mitów, red. K. Jaworska i A. Amenta, Warszawa 2020.
Connell R., Masculinities, Berkeley-Los Angeles 2005.
Dul-Kuźniar M., „Anna In w grobowcach świata” – Olgi Tokarczuk „przepisywanie” mitu [w:] Światy Olgi Tokarczuk, red. M. Rabizo-Birek, M. Pocałuń-Dydycz i A. Bienias, Rzeszów 2013.
Frymer-Kensky T., In the Wake of the Goddesses: Women, Culture and the Biblical Transformation of Pagan Myth, Nowy Jork 1992.
Głos M., Kto uratuję Ariadnę? Palingeneza kreteńskiego mitu w popfeministycznych retellingach (na przykładzie „Pani Labiryntu” Magdy Knedler i „Ariadny” Jennifer Saint) „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2023, nr 1.
Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, tłum. J. Łanowski, Wrocław 2008.
Harris R., Inanna-Isthar as Paradox and a Coincidence of Opposites, „History of Religion” 1991, nr 3.
Irigaray L., Éthique de la différance sexuelle, Paryż 1984.
Lasoń-Kochańska G., Kobiety opowiadają świat. Szkice o fantastyce, Słupsk 2008.
Laughing with Medusa: Classical Myth and Feminist Thought, red. V. Zajko, M. Leonard, Oxford 2006.
Leick G., A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology, Nowy Jork-Londyn 2003.
Matuszko K., W poszukiwaniu Pięknego Ludu – palingeneza niektórych motywów folkloru celtyckiego w wybranych powieściach young adult fantasy, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2023, nr 5 (2).
Mikulska J., Inanna, Warszawa 1986.
Nomis A. O., The History and Arts of Dominatrix, Londyn 2013.
Pryke L. M., Isthar, Sydney 2017.
Siwor D., Tropy mitu i rytuału. O polskiej prozie współczesnej – nie tylko najnowszej, Kraków 2019.
Szarzyńska K., Mity sumeryjskie, Warszawa 2000.
Szczuka K., Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu, Kraków 2001.
Tokarczuk O., ahat ilī. Siostra bogów, posłowie, komentarze, wybór ilustracji Z. Mikołejko, Gdańsk 2024.
Tokarczuk O., Anna In w grobowcach świata, Kraków 2006.
Urbaniak-Piotrowska M., „Puszczalska” albo „szmata”. Na czym polega slut-shaming i dlaczego to może być dobry znak, że cię spotyka?, „Zwierciadło” 2023, https://zwierciadlo.pl/seks/532960,1,puszczalska-albo-szmata-na-czym-polega-slut-shaming-i-dlaczegoto-moze-byc-dobry-znak-ze-cie-spotyka.read [dostęp 03.02.2024].
Verderame L., La vestizione de Inanna [w:] Abiti, corpi, identiá. Significati e valenze profonde del vestire, red. S. Botta, Firenze 2009.
Wolkstein D., Kramer S. N., Inanna: Queen od Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer, Nowy Jork 1983.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Kategorie
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Tematy i Konteksty
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
