Obecności. Prolegomena do tematu o zagranicznej recepcji literatury polskiej

Romuald Cudak

doi:10.15584/tik.2024.1

Autor

Romuald Cudak Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0001-6047-680X

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2024.1

Słowa kluczowe:

literatura polska, recepcja literacka, recepcja literatury polskiej w świecie

Abstrakt

Artykuł podejmuje problematykę obecności literatury polskiej w świecie. Wskazuje, że światowość literatury polskiej można rozumieć jako jej udział w światowym systemie literatury, jako obecność literatury światowej w literaturze polskiej oraz jako jej tworzenie poza granicami kraju. Zagadnienia te podejmują badania nad szeroko rozumianą recepcją, badania z zakresu komparatystyki i translatologii oraz historycznoliterackie. W artykule wskazuje się, iż w badaniach pomocne są rozważania teoretyczne m.in. nad procesem i aparatem literatury (R. Escarpit), dotyczące literatury jako polisystemu (I. Even-Zohar) i światowej republiki literatury (P. Casanova) oraz figurami literatury światowej.

W drugiej części opisane są przykłady recepcji literatury polskiej w zagranicznych kulturach i polisystemach literackich reprezentatywne dla recepcji hegemona i obecności w systemach peryferyjnych, jak również formy obecności dzieł i pisarzy polskich w świecie (poezja współczesna, twórczość O. Tokarczuk).

Downloads

Bibliografia

Bahneva K., O pewnej nietradycyjnej recepcji polskiego ekspresjonizmu. Hymn Święty Boże, Święty Mocny Kasprowicza w tłumaczeniu Iwana S. Andrejczyna i Dory Gabe, w: Literatura polska w świecie, t. 3: Obecności, red. R. Cudak, Katowice 2010.

Barkowska K., Janis Rainis i literatura polska, w: Literatura polska w świecie. Zagadnienia recepcji i odbioru, red. R. Cudak, Katowice 2005.

Bloom H., The Western Canon. The Books and School of the Ages, New York 1994.

Casanova P., Światowa republika literatury, tłum. E. Gałuszka, Kraków 2017.

Choi S., (Estera Czoj), Hajduk-Gawron W., Podróż między dwoma językami. O pracy nad przekładem tekstów Olgi Tokarczuk z Esterą Czoj – tłumaczką literatury polskiej na język koreański – rozmawia Wioletta Hajduk-Gawron, „Postscriptum Polonistyczne” 2020, nr 1 (25).

Cudak R., Literatura w zagranicznej promocji języka i kultury polskiej, w: Dydaktyka języka polskiego jako nierodzimego. Konteksty, dylematy, trendy, red. A. Seretny, E. Lipińska, Kraków 2021.

Cudak R., Recepcja literatury jako wyzwanie rzucone polonistyce literackiej? w: Polonistyka bez granic, t. 1: Wiedza o literaturze i kulturze, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2010.

Cudak R., Światowość jako kategoria w badaniach nad recepcją literatury, w: Współczesne problemy badań nad recepcją oraz oddziaływaniem utworów literackich, red. L. Jazownik, Zielona Góra 2013.

Czapliński P., Literatura światowa i jej figury, „Teksty Drugie” 2014, nr 4.

Czerwiński G., Literatura polsko-tatarska jako literatura polska. Rozważania z zakresu „komparatystyki wewnętrznej”, w: Polonistyka na początku XXI wieku, t. IV: Pogranicza, mniejszości, regiony, etnolingwistyka, red. J. Tambor, Katowice 2018.

Damrosch D., What is Literature? Princeton 2003.

Delaperrière M., Polska literatura w świetle współczesnej komparatystyki europejskiej, w: Polonistyka wobec wyzwań współczesności, t. 1, red. S. Gajda, I. Jokiel, Opole 2014.

Escarpit R., Literatura i społeczeństwo, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 3, red. H. Markiewicz, Kraków 1976.

Even-Zohar I., Miejsce literatury tłumaczonej w polisystemie literackim, tłum. K. Lukas, w: Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. M. Heydel, P. Bukowski, Kraków 2009.

Even-Zohar I., Teoria polisystemów, tłum. K. Lukas, „Przestrzenie Teorii” 2007, nr 7.

Fish S., Interpretacja, retoryka, polityka, tłum. A. Szahaj, Kraków 2008.

Geambaşu C., Olga Tokarczuk w Rumunii, „Postscriptum Polonistyczne” 2020, nr 1 (25).

Grigorewa M., Bułgarska recepcja literatury polskiej na początku XXI wieku: puls współczesności, czynniki recepcyjne, przesłania, w: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy, koncepcje, perspektywy, red. J. Tambor, t. II: Literatura (i kultura) polska w świecie, red. R. Cudak, K. Pospiszil, Katowice 2018.

Guillén C., The challenge of comparative literature, trans. C. Franzen, Cambridge 1993.

Hajduk-Gawron W.: Przekłady literatury polskiej a dobór tekstów literackich w nauczaniu cudzoziemców, w: Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, red. A. Achtelik, J. Tambor, Katowice 2007.

Jauss H. R., Historia literatury jako prowokacja dla nauki o literaturze, przeł. R. Handke, w: tegoż, Historia literatury jako prowokacja, Warszawa 1999.

Kaluta I., Co się tłumaczy i wydaje, czyli polskie książki współczesne w międzynarodowym kontekście, uwzględniając chiński, w: Chińsko-polska wymiana literacka nowego wieku, przegląd i perspektywy, Pekin 2016.

Kisiel M., „Światowość” polskich noblistów (w kontekście kanonu literatury zachodniej), w: Literatura polska w świecie, t. 4: Oblicza obecności, red. R. Cudak, Katowice 2012.

Lijun Y., Recepcja literatury polskiej w Chinach, w: Literatura polska w świecie, t. 3: Obecności, red. R. Cudak, Katowice 2010.

Lijun Y., Zhen Z., O wierności. O pracy nad przekładem tekstów Olgi Tokarczuk z Yi Lijun – tłumaczką literatury polskiej na język chiński – rozmawia Zhao Zhen, „Postscriptum Polonistyczne” 2020, nr 1 (25).

Literatura polska w przekładach 1981–2004, red. D. Bilikiewicz-Blanc i in., Warszawa 2005.

Mikoś M. J., Recepcja literatury polskiej w świecie anglosaskim – stan przekładów i dezyderaty, w: Polonistyka na początku wieku. Diagnozy, koncepcje, perspektywy, red. J. Tambor, t. 2: Literatura (i kultura) w świecie, red. R. Cudak, K. Pospiszil, Katowice 2018.

Mikoś M. J., Zarys historii polonistyki w Ameryce Północnej, Katowice 2012.

Miodunka W., Tambor J. i in., Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza – stan – perspektywy, Katowice 2018.

Nachlik O., Recepcja twórczości Zbigniewa Herberta na Ukrainie. Refleksje o człowieku i historii, w: Literatura polska w świecie, t. 3: Obecności, red. R. Cudak, Katowice 2010.

Ngyuen Chi Thuat, Literatura polska w Wietnamie po roku 1989, w: Literatura polska w świecie, t. 5: Mapowanie, opisy, interpretacje, red. R. Cudak, Katowice 2014.

Paloff B., Czy fraza Polish literature oznacza „literaturę polską”? (Problem teorii recepcji i nie tylko...), w: Polonistyka bez granic, t. 1: Wiedza o literaturze i kulturze, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2010.

Panas W., O pograniczu etnicznym w badaniach literackich, w: Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński, Warszawa 1996.

Polonistyki na Dalekim Wschodzie: Chiny, Korea, „Postscriptum Polonistyczne” 2010, nr 2.

Sobotková M., Zbigniew Herbert w Czechach, w: Literatura polska w świecie, t. 3: Obecności, red. R. Cudak, Katowice 2010.

Spasowá P., Wpływ literatury polskiej na świadomość społeczeństwa bułgarskiego (nadzieje tłumacza), „Postscriptum Polonistyczne” 2013, nr 2 (12).

Starky T. E., Kartografia międzyperyferyjna. Transfery literackie i rola centrum w zapośredniczonych tłumaczeniach małych form prozatorskich Henryka Sienkiewicza autorstwa Zhou Zuorena i Lu Xuna [rozprawa doktorska].

Weiting Z., Recepcja twórczości Czesława Miłosza w Chinach [dysertacja doktorska obroniona w 2024 r. w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach].

Yinan L., Literatura polska w Chinach, Katowice 2017.

Yinan L., Wymiana literacka między Chinami a Polską: przegląd i perspektywy, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2023, z. 24.

Zaboklicka B., Literatura polska w Hiszpanii: obecna, lecz nieznana, w: Polonistyka bez granic, red. M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński i in., t. 1: Wiedza o literaturze i kulturze, Kraków 2010.

Zięba K., Projekt komparatystyki wewnętrznej, w: Polonistyka w przebudowie, t. 1, red. M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński i in., Kraków 2005.