Podmioty moralności. Studium porównawcze opowieści o mordercach (African Psycho Alaina Mabanckou i American Psycho Breta Eastona Ellisa)

Izabela Poręba

doi:10.15584/tik.2021.35

Authors

Izabela Poręba Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-5223-8470

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2021.35

Keywords:

postcolonialism, evil, morder, African Psycho, American Psycho, morality, mental colonisation

Abstract

The article is a comparative study of two murderers, characters from novels African Psycho (2003) written by Alain Mabanckou and American Psycho (1991) by Bret Easton Ellis. Francophone African literature becomes a discursive field to discuss the effects of colonial oppression and conditions in which modern decolonised societies are transformed. The aim of this study on the novel African Psycho is showing a relationship between manifestation of physical abuse and economical violence, which is a remainder of colonial history of Republic of the Congo. In a comparison of two commented novels final thoughts are concerning the capacity of main book characters as subjects of moral judgements. Their peculiar psychical condition (biographical discontinuity, isolation, desire of evil) is an evidence of „depowerment”. That is why their capability of self-understanding and ethical responsibility is being questioned. Methodological basis of this research are comparative studies, ethics (Immanuel Kant, Friedrich Nietzsche, Michail Bachtin, Zygmunt Bauman) and postcolonial theory (Frantz Fanon, Achille Mbembe).

Downloads

Download data is not yet available.

References

American Psycho [film], reż. M. Harron, scen. M. Harron, G. Turner, zdj. A. Sekuła, Stany Zjednoczone, Kanada: Am Psycho Productions, Edward R. Pressman Film, Lions Gate Films, Muse Productions, P.P.S. Films, Quadra Entertainment, Universal Pictures, 2000.

Bachtin M., W stronę filozofii czynu, przeł. wstęp i przypisy B. Żyłko, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1997.

Bauman Z., Historia naturalna zła, w: tegoż, Straty uboczne. Nierówności społeczne w epoce globalizacji, przeł. J. Hunia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.

Bauman Z., Obcy u naszych drzwi, przeł. W. Mincer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016.

Biography.com Editors, Ted Bundy Biography, https://www.biography.com/crime-figure/ted-bundy (dostęp 31.01.2020).

Ellis B.E., American Psycho, przeł. J. Polak, wyd. 4, vis-à-vis, Kraków 2017.

Fanon F., Wyklęty lud ziemi, przeł. H. Tygielska, wstęp E. Rekłajtis, posł. J.P. Sartre, PIW, Warszawa 1985.

Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Libin M., History and Its Doubles in Alain Mabanckou’s African Psycho, „Research in African Literatures” 2016, nr 1 (47), s. 39–56.

Mabanckou A., African Psycho, przeł. J. Giszczak, Karakter, Kraków 2009.

Mabanckou A., To, na co patrzymy, to słowa, rozmowę przeprowadził W. Bonowicz, przeł. O. Hademann, „Znak” 2009, nr 12 (655), http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6552009z-alainem-mabanckou-rozmawia-wojciech-bonowiczto-na-co-patrzymy-to-slowa/(dostęp 29.01.2020).

Marszałek I., Józef Tischner i filozoficzne koncepcje zła. Czy zło jest w nas, czy między nami?, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014.

Mbembe A., Polityka wrogości. Nekropolityka, przeł. U. Kropiwiec, K. Bojarska, Karakter, Kraków 2018.

Nieracka A., Moje ciało, tożsamość, choroba. Dyskurs męskości w American Psycho i Podziemnym kręgu, w: Choroba, ciało, dusza w literaturze i kulturze, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2017, s. 397–406.

Nietzsche F., Antychryst: próba krytyki chrześcijańskiej, przeł. L. Staff, posł. T. Sieczkowski, Zielona Sowa, Kraków 2004.

Rozmysł M., Zbrodnia jako dzieło sztuki? Na marginesie African Psycho Alaina Mabanckou, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2018, nr LXI, z. 3, s. 107–115.

Wach J., Anatomia nienawiści. Psychopatologia i destrukcja w Gangrenie Dawida Kornagi oraz American Psycho Breta Eastona Ellisa, „Akcent” 2010, nr 2, s. 84–89.

Watters J.G., Dobre maniery seryjnego zabójcy, czyli o konsumpcji lęku, przeł. J. Mydla, „Er(r)go: teoria, literatura, kultura” 2002, nr 1, s. 71–81.

Wojciszke B., Baryła W., Potoczne rozumienie moralności: pięć kodów etycznych i narzędzie ich pomiaru, „Przegląd Psychologiczny” 2000, nr 4, s. 395–421.

Wysocki G., Alain Mabanckou, „African Psycho”, „Dwutygodnik” 2016, http://www.dwutygodnik.com/artykul/524-alain-mabanckou-african-psycho.html (dostęp 29.01.2020).

Zajas P., Blady żywot Grégoire’a Nakobomayao, „Nowe Książki” 2009, nr 12, s. 31.