Wypędzenie jezuitów z Imperium Rosyjskiego na podstawie fragmentów "Wygnańca z Białej Rusi" Jana Galicza

Abstract

Niniejsza publikacja dotyczy wspomnień Jana Galicza poświęconych wypędzeniu jezuitów z granic Rosji. Zostały one napisane w formie zbliżonej do diariusza podróży. To oznacza, że pamiętnikarz nie respektował wszystkich wymogów charakterystycznych dla tego gatunku. Tok narracji Galicza został wprawdzie podzielony na dni, ale pamiętnikarz nie zawsze opatrywał opisy i wydarzenia dokładną datą wraz z podaniem dnia tygodnia. Nie był także konsekwentny w stosowaniu wewnętrznych określeń, takich jak „rano”, „po południu”, po kolacji”, charakterystycznych dla narracji dziennej. Zastosowanie ich wywarłoby znaczący wpływ na zachowanie chronologii wydarzeń. U białoruskiego jezuity tylko od czasu do czasu pojawiają się wyrażenia typu „po obiedzie”, „po południu”, „o piątej”. Galicz nie dbał ponadto o systematyczność codziennej narracji, który stanowił istotny wyznacznik diariuszowego gatunku.  Przywołane fragmenty pamiętnikarskiej spuścizny Galicza świadczą o tym, że jego diariusz nie należy do grupy dzieł wybitnych na tle pamiętnikarskiego dorobku polskiego oświecenia. Nawiązuje on jednak do ważnych wydarzeń w historii zakonu. Opisuje je ponadto z perspektywy ich bezpośredniego świadka i uczestnika.