Próba mitologii romantycznej i politycznej. Kilka uwag na temat "Gryfa" Olgi Daukszty

Michał Zając

doi:10.15584/tik.2021.37

Autor

Michał Zając Jagiellonian University https://orcid.org/0000-0001-9096-8258

DOI:

https://doi.org/10.15584/tik.2021.37

Słowa kluczowe:

Daukszta, Inflanty, Łotwa, mitologia romantyczna, poemat epicki, krajobraz kulturowy, lokalność, pogranicze

Abstrakt

Prezentowany artykuł poświęcony jest poematowi epickiemu Olgi Daukszty pt. Gryf. Napisany na przełomie lat 30. i 40. XX w., poemat konstruuje specyficzną polską i chrześcijańską tożsamość na ziemiach dawnych Inflant Polskich i współczesnej Łotwy. Daukszta, która uważała się za Polkę, ale także Niemkę, Tatarkę czy Żmudzinkę, zamieszkiwała region, w którym przez wieki spotykały się, współistniały oraz walczyły różne narodowości. W czasie, gdy polskość na Łotwie była tłumiona, wskazywała na polskie elementy i aspekty w historii Łotwy. Aby uzasadnić konkretne prawa narodowe i polityczne, skonstruowała w swoim poemacie mitologię romantyczną, w ramach której na nowo zinterpretowała pewne symbole i alegorie (jak gryf, lew, ale także św. Jerzy, itp.) oraz umieściła je w kontekście kultury europejskiej i chrześcijańskiej w ogóle. Poemat nigdy nie został opublikowany, niemniej jednak stał się ciekawą próbą stworzenia lokalnej i w pewien sposób różnorodnej tożsamości, w raczej typowym romantycznym stylu.

Downloads

Bibliografia

Daukszta O., Gryf, Ossolineum (sygn. 267/18).

Daukszta O., Pod wielką niedźwiedzicą, Ossolineum (sygn. 276/2018).

Durejko A., Nieznana twórczość poetycka i prozatorska kobiety z byłych Inflant Polskich – Olgi Daukszty, w: Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. III: Inflanty Polskie, red. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2012, s. 351–366.

Durejko A., Polskie życie kulturalne i literackie na Łotwie w XX w., Wrocław 2001.

Durejko A., Przedmowa, w: tejże, Polskie wiersze znad Dźwiny, Wrocław 1994, s. 5–12.

Durejko A., Rzeka Dźwina w polskiej tradycji literackiej, w: Łotwa – Polska. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej nt. „Polsko-łotewskich związków politycznych, ekonomicznych i kulturalnych od XVI w. do 1940 roku” (organizowanej w 200-lecie Insurekcji Kościuszkowskiej 1794 r. w Kurlandii), red. J. Sozański, przekł. R. Szklennik, R. Seliszka, Ryga 1995, s. 141–158.

Janion M., Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów, Warszawa 1991.

Jaworski K.A., Olga Daukszta, w: tegoż, W kręgu „Kameny”, Lublin 1973, s. 130–134.

Kazjukevičs A., Barkowska K., Pogranicze w utworach pisarzy inflanckich, w: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy, koncepcje, perspektywy, red. J. Tambor, t. IV: Pogranicza, mniejszości, regiony. Etnolingwistyka, red. J. Tambor, Katowice 2018, s. 198–210.

Skalińska E., Olga Daukszta and the borderlands of Polish Livonia, w: Representing an (De)Constructing Borderlands, red. G. Moroz, J. Partyka, Newcastle upon Tyne 2016, s. 77–85.

Skalińska E., Posłowie, w: O. Daukszta, Wiersze wybrane, wybór i posłowie E. Skalińska, Lublin 2013, s. 85–100.

Zajas K., Olga Dukszta. Oczy dźwińskiego iłu, w: tegoż, Nieobecna kultura. Przypadek Inflant Polskich, Kraków 2008, s. 338–344.

Zajas K., Olga Daukszta. Poetka polsko-inflancka, w: Etniczność, tożsamość, literatura. Zbiór studiów, red. P. Bukowiec i D. Siwor, Kraków 2010, s. 189–202.

Czernik S., Nowości poetyckie, „Prosto z Mostu” 1938, nr 22.

Maciejewska M., Twórczość Olgi Daukszty na tle polskiej poezji dwudziestolecia międzywojennego, „Ruch Literacki” 2003, z. 5.

Napierski S., U poetek, „Wiadomości Literackie” 1932, nr 38.

Nieławicka A., Olga Dauksztówna, poetka bałtyckich wybrzeży, „Życie Kulturalne” 1939, nr 9.

Polskie poetki na Łotwie, w: Dwudziestolecie mniej znane. O kobietach piszących w latach 1918–1939. Z antologią, red. E. Graczyk, M. Graban-Pomirska, K. Cieszan, P. Biczkowska, Kraków 2011.

Zawodziński W.K., Liryka i epika wierszem, „Rocznik Literacki” za rok 1936, red. Z. Szmydtowa.

Żylińska A., Balladowa „mała ojczyzna” Olgi Dauksztówny, „Zeszyty Naukowe” (Uniwersytet Szczeciński) 1999, nr 10.

Żylińska A., Koncepcja miłości w „Walecie kierowym” Olgi Dauksztówny, w: Pogranicza wrażliwości w literaturze dawnej oraz współczesnej, red. I. Iwasiów, P. Urbański, cz. 1: Miłość, Szczecin 1998.