The novel as third space in the fight for one’s own place: Witold Gombrowicz hidden polemic with German literature in Pornografia
DOI:
https://doi.org/10.15584/tik.2017.19Keywords:
Pornografia, Witold Gombrowicz, emigration, cultural transfer, borders in literature, third space, literary polemic, Friedrich Nietzsche, Thomas MannAbstract
This paper deals with Gombrowicz’s novel Pornografia which is interpreted as a third space where different literary discourses and philosophical concepts are interwoven. Of a special interest are in this respect two German authors: Thomas Mann and Friedrich Nietzsche. It is the aim of this article to show, to what extent Gombrowicz refers to writings of these two authors in his attempt to establish himself as an important writer in the conditions of his exile in Argentina. The novel Pornografia works in this respect as sphere of interferences and space of emerging hybridity, where Gombrowicz is creating a special textuality consisting of hidden references to and even polemics with Mann and Nietzsche, respectively. The notion of conflict is thus applicable in the description of the literary practice Gombrowicz resorts to in writing his novel.
Downloads
References
Bachmann D. (red.), Kultur als Text. Die anthropologische Wende in der Literaturwissenschaft, Frankfurt/Main 1996.
Bhabha Homi K., Die Verortung der Kultur, Tübingen 2000.
Bondy F., Witold Gombrowicz czyli szlachcica polskiego pojedynki cieniów, w: Gombrowicz i krytycy, wybór i oprac. Z. Łapiński, Kraków–Wrocław 1984, s. 129–143.
Cataluccio F. M., Illg J. (red.), Gombrowicz filozof, Kraków 1991.
Csáky M., Reichensberger R. (red.), Literatur als Text der Kultur, Wien 1999.
Eco U., Wymyślanie wrogów i inne teksty okolicznościowe, przeł. A. Gołębiowska i T. Kwiecień, Poznań 2012.
Fazan J., Zajas K., Na pograniczach literatury, Kraków 2012.
Figal G., Nietzsche. Eine philosophische Einführung, Stuttgart 1999.
Markowski M. P., Nietzsche. Filozofia interpretacji, „Horyzonty nowoczesności”, t. 1, Kraków 1997.
Gall A., Humanizm performatywny. Polemika literacka z filozofią w praktyce literackiej Witolda Gombrowicza, „Polonica leguntur” [Kraków] 2011, t. 12.
Gombrowicz W., Dziennik, t. I: 1953–1956, Kraków 1997.
Gombrowicz W., Dziennik, t. II: 1957–1961, Kraków 1997.
Gombrowicz W., Pornografia, Kraków 1994.
Gombrowicz W., Testament. Rozmowy z Dominique de Roux, Kraków 1996.
Gombrowicz. Walka o sławę. Korespondencja część druga. Witold Gombrowicz. Konstanty A. Jeleński. François Bondy. Dominique de Roux, układ, przedmowy J. Jarzębski, Kraków 1996.
Heftrich E., Über Thomas Mann, t. 2: Vom Verfall zur Apokalpyse, Frankfurt/Main 1982.
Heidegger M., Holzwege, Frankfurt/Main 1994.
Heidegger M., Vorträge und Aufsätze, Stuttgart 1954.
Henrich D., Bewußtes Leben, Stuttgart 1999.
Henrich D., Versuch über Kunst und Leben. Subjektivität – Weltverstehen – Kunst, München 2001.
Hofmann M., Interkulturelle Literaturwissenschaft. Eine Einführung, München 2006.
Jarzębski J., Gra w Gombrowicza, Kraków 1982.
Kuhn E., Friedrich Nietzsches Philosophie des europäischen Nihilismus, Berlin – New York 1992.
Legierski M., Modernizm Witolda Gombrowicza, „Badania polonistyczne za granicą”, t. III, Warszawa 1999.
Leskovac A., Einführung in die interkulturelle Literaturwissenschaft, Darmstadt 2011.
Mann Th., Doktor Faustus. Das Leben des deutschen Tonsetzers Adrian Leverkühn, erzählt von einem Freunde, Stockholm 1947.
Mann Th., Briefe 1937–1947, red. E. Mann, Frankfurt/Main 1963.
Mann Th., Die Entstehung des Doktor Faustus. Roman über einen Roman, w: tenże, Werke. Taschenbuchausgabe in zwölf Bänden, t. 5, Frankfurt/Main 1965.
Mann Th., Nietzsches Philosophie im Lichte unserer Erfahrung, w: tegoż, Essays, t. 6: Meine Zeit, 1945–1955, Frankfurt/Main 1998, s. 56–92.
Mann Th., Doctor Faustus. Novela, transl. E. Xammer, Buenos Aires 1950.
Mann Th., La novela de una novela, transl. A. Luis Bixio, Buenos Aires 1961.
Mann Th., Doktor Faustus. Żywot niemieckiego kompozytora Adriana Leverkühna, opowiedziany przez jego przyjaciela, tłum. M. Kurecka, W. Wirpsza, Warszawa 1962.
Mann Th., Das essayistische Werk. Taschenbuchausgabe in 8 Bänden, t. 1, Frankfurt/Main 1968.
Meyer M., Tagebuch und spätes Leid. Über Thomas Mann, München – Wien 1999.
Meyer Th., Nietzsche und die Kunst, Tübingen – Basel 1993.
Neumann M., Thomas Mann. Romane, Klassiker‑Lektüre, t. 7, Berlin 2001.
Nietzsche F., Sämtliche Werke. Kritische Studienausgabe in 15 Bänden, red. G. Colli, M. Montanari, München 1999.
Nietzsche F., Tak mówił Zaratustra, tłum. G. Sowinski, Kraków 2005.
Nietzsche F., Wiedza radosna, tłum. L. Staff, Warszawa b.d.w.
Nijakowski L. M., Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Warszawa 2006.
Margański J., Gombrowicz wieczny debiutant, Kraków 2001.
Nell W., Interkulturelle Lektüren – interkulturelle Komparatistik: Verstehen und Anerkennen, Grenzerkundigungen im Medium der Literatur, w: Kiefer B., Nell W. (red.), Das Gedächtnis der Schrift. Perspektiven der Komparatistik, Wiesbaden 2005, s. 141–176.
Pieper A., „Ein Seil geknüpft zwischen Tier und Übermensch”. Philosophische Erläuterungen zu Nietzsches erstem „Zarathustra”, Stuttgart 1990.
Prokop-Janiec E., Pogranicze polsko-żydowskie. Topografie i teksty, Kraków 2013.
Pütz P., Kunst und Künstlerexistenz bei Nietzsche und Thomas Mann. Zum Problem des ästhetischen Perspektivismus in der Moderne, Bonn 1987.
Reed T. J., Thomas Mann. The Uses of Tradition, Oxford 1973.
Rybicka E., Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków 2014.
Schmidt Ch., „Ehrfurcht und Erbarmen”. Thomas Manns Nietzsche – Rezeption 1914–1947, Trier 1997.
Uliasz S., O literaturze Kresów i pograniczu kultur. Rozprawy i szkice, Rzeszów 2001.
Volpi F., Il nichilismo, Roma–Bari 1999.
Wagner G., Zahn A., Nacja, dyseminacja i trzecia przestrzeń. Wkład Homi K. Bhabha do teorii tożsamości zbiorowej, „Roczniki Nauk Społecznych” 2012, nr 4, s. 19–39.
Welsch W., Transkulturalität. Zwischen Globalisierung und Partikularisierung, „Jahrbuch Deutsch als Fremdsprache” 2000, nr 26, s. 327–351.
Welsch W., Transkulturalität – Lebensformen nach der Auflösung der Kulturen, „Information Philosophie” 1992, nr 2, s. 5–20.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2017 Tematy i Konteksty
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
